Neolitik Çağ’dan günümüze oldukça önemli bir coğrafi konumda yer alan, Doğu Anadolu’nun tarihi birikimlerle dolu şehri Ardahan’ı merak edenler için hazırladığımız Ardahan’ın tarihi yerleri listesini keyifle okumanızı dileriz;
Ardahan tarihi hakkında; Ardahan ülkemizin en az nüfusa sahip şehirlerinden biri olmasıyla bilinmektedir. Şehir, 3000 yıllık geçmişi ile Doğu’nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Buraya ait en eski kalıntılar, Urartulara ait MÖ 753 yılına ait Taşköprü Kitabeleri’dir. Şehrin adını 628 senesinde bölgede hakimiyet kuran, Hazarların kollarından biri olan Ardalardan aldığı düşünülmektedir.
1068 senesinde ise Türk akınlarının yoğunluk kazanmasının ardından Alparslan tarafından bölge fethedilmiştir. Yaklaşık 500 sene Selçuklu tarafından yönetilen Ardahan, 1551 senesinde Osmanlıların eline geçmiştir. 1921 senesinde düşman işgalinden kurtulan şehir, 1926 senesinde meclisin aldığı kararla Kars’a bağlı bir ilçe statüsüne kavuşmuş, 1992 senesinde ise il olmuştur.
Ardahan’ın en ünlüleri; Ardahan Kalesi, Ardahan’ın en ünlü tarihi mekanları arasında bulunmaktadır. Bu nedenle Ardahan’a gelen tarih meraklıları için burası, görülmesi elzem olan durakların başında gelmektedir.
Ardahan gezi tavsiyesi; Çıldır Gölü’nü mutlaka görmeli, mevsim müsaitse göl üzerinde fayton keyfini ve gölden balık tutma deneyimini kaçırmamalısınız. Kaz eti ise hemen hemen bütün zevklere hitap eden, kaçırılmaması gereken muhteşem bir lezzet. Hediyelik bir şeyler arıyorsanız da damal bebeklerini tercih edebilirsiniz.
Müzekart; Ardahan’da Müzekart kullanabileceğiniz herhangi bir tarihi yer bulunmadığı için sırf Ardahan için Müzekart edinmenize gerek yok.
Kaleler
1. Ardahan Kalesi
Burası neresi? Ardahan yazımıza, şehrin tarihi simgesi Ardahan Kalesi ile başlıyoruz. Şehir merkezinde yer alan Halil Efendi Mahallesi’ndeki tarihi kale, Osmanlı’nın şehirde hüküm sürdüğü dönemde, yani 16. yüzyılda inşa edilmiş. Dönemin padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın isteği üzerine 1544 yılında yapılan kalenin, tarihi çalışmalar sonucunda çok daha eskilere dayanan, Selçuklu döneminde yapılmış olan bir yapının üzerine inşa edildiği ortaya çıkmış. Kale, tarz itibariyle Rumeli Hisarı ile benzer özellikler taşımaktadır.
Neden gitmeliyim? Alanda yapılan araştırmalar sonucu Eski Tunç Çağı’ndan kalan kalıntılara rastlanmış. Kura Nehri manzarasıyla oldukça hoş bir manzara yaratan kalenin sur duvarlarının uzunluğu ise 745 metre. Ardahan geziniz sırasında mutlaka görmeniz gereken yerlerin başında gelen tarihi kaleyi, görmeyi unutmayın.
- Adres: Halilefendi, Şehitler Cd. No:24, 75000 Ardahan Merkez/Ardahan
- Ziyaret saatleri: Her gün 08.00-16.00
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
2. Şeytan Kalesi
Burası neresi? Ardahan’ın ünlü kalelerinden bir diğeri de Çıldır ilçesinde yer alan tarihi Şeytan Kalesi. Çıldır ilçe merkezine 15 km uzaklıkta yer alan kale, Karaçay Kanyonu’nun üzerinde bulunuyor. Oldukça dik bir dağın tepesine kurulmuş olan yapı, üzerinde herhangi bir kitabesi yer almadığı için net olarak tarihlendirilemiyor ve tam olarak hangi amaçla yapıldığına dair bir bilgi de bulunamıyor. Ancak kalenin mimari yapısına bakılarak yapılan araştırmada, Ortaçağ Dönemi’ne ait bir Urartu Kalesi olabileceği düşünülüyor.
Neden gitmeliyim? Pek çok kaynakta Çaldıran Kalesi ya da İblis Hisarı gibi farklı farklı isimlerle adlandırılan kale, pek çok medeniyetin eserlerine de ev sahipliği yapıyor. Ne yazık ki kalenin yarısı günümüze kadar sağlam bir şekilde ulaşamamış. Ancak geride kalan kısmı bile kalenin heybetini ve tarihi önemini anlamak için yeterli. Üstelik kaleyi görmeniz için dik bir tepe çıkmanıza gerek yok, zira belediye kaleyi rahatça izleyebileceğiniz seyir terası yapmış. Kaleye ulaşmak için yaklaşık 300 metrelik bir yürüyüş yapmak gerekiyor.
- Adres: Yıldırımtepe, 75400 Çıldır/Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
3. Kinzi Kalesi
Burası neresi? Ardahan şehir merkezine yaklaşık 32 km uzaklıkta bulunan tarihi Kinzi Kalesi, Bağdeşen Köyü’ne yakında yer alan Bilbilan (Bülbülan) Yaylası’nda bulunuyor. Kalenin üzerinde herhangi bir kitabe yok ancak tarihçiler kalenin mimari yapısını inceleyerek, tıpkı Şeytan Kalesi gibi Ortaçağ Dönemi’nde Urartular tarafından yaptığını ortaya çıkarmış. 2200 metre yükseklikte yer alan bu ilgi çekici kale, uzun yıllar Selçuklu ve Osmanlı devletleri tarafından da aktif olarak kullanılmış.
Neden gitmeliyim? Oldukça rahat bir ulaşım noktasında yer alan tarihi kaleyi, kışın yollar kapanmadığı sürece kolayca ziyaret edebilirsiniz. Etkileyici bir manzaraya sahip olan Kinzi Kalesi, Ardahan’da görülmesi gereken tarihi yerler arasında bulunuyor.
- Adres: 75000, Bağdaşen/Ardahan Merkez/Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
4. Kalecik Kalesi
Burası neresi? Ardahan’ın kale bakımından oldukça zengin bir tarihi kültüre sahip. Şehirde yer alan pek çok kaleyle aynı mimari özellikleri taşıyan kalenin diğer kaleler gibi kitabesi bulunmasa da, tarihi çalışmalar ve araştırmalar MÖ 8. yüzyılda yapıldığını ortaya çıkarmış. Dönemin bölgede hüküm süren devleti olan Urartular tarafından inşa edilen kale, dik bir yamaçta ve iki vadinin birleştiği noktada yer alıyor. Kale, bölgede bulunan diğer Urartular yapımı kalelere tarz olarak benzerlik göstermektedir. Kalenin giriş kapısı ise kuzey tarafında bulunuyor ve kapı burçlarla desteklenmiştir.
Neden gitmeliyim? Ardahan şehir merkezine 45 km mesafede yer alan Göle ilçesinde bulunan tarihi kale, köye yaklaşık 500 metre uzaklıkta bulunuyor. Belli bir noktaya kadar araçla gidebileceğiniz kaleye ulaşmak için tepeye giden yoldan yürümeniz gerekiyor.
- Adres: Göle, Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Antik Kentler, Tarihi Yürüyüş Alanları
5. Taşköprü Kitabeleri
Burası neresi? Listemizde yerini alan bir diğer tarihi eser olan Taşköprü Kitabeleri, Ardahan’ın Çıldır ilçesinde yer alıyor. Çıldır’a yaklaşık 30 dakikalık mesafede yer alan kitabeler, Taşköprü Köyü’nün içinde bulunuyor. Bölgede bulunan en eski kitabeler olduğu bilinen tarihi eserlerin, bölgede hüküm süren Urartu Kralı olan II. Sardus’un yaptırdığı biliniyor.
Kendi aracınızla kolaylıkla gelebileceğiniz tarihi alana, dilerseniz Çıldır ilçe merkezinden kalkan Taşköprü Köyü minibüsleriyle ulaşabilirsiniz.
Neden gitmeliyim? Ardahan’daki en eski yazılı belge olması, Taşköprü Kitabeleri’ni Ardahan’daki mutlaka görülmesi gereken tarihi eserlerden biri yapmaktadır.
- Adres: Taşköprü Köyü, Çıldır, Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
6. Akçakale Ada Şehir Kalıntıları
Burası neresi? Şehrin en güzel manzaralardan birini oluşturan ilgi çekici noktalarından biri olan Akçakale Adası, tarihi dokusuyla da görenleri büyülüyor. Çaldır Gölü’nün sınırında yer alan ada, Alparslan Adası adıyla da biliniyor. Tarihi çalışmalar sonucunda ortaya çıkan bilgilere göre 10 bin yıl öncesine dayanan geçmişiyle oldukça önemli bir nokta olan Akçakale’ye daha sonradan karaya bağlanması için oldukça küçük bir yol inşa edilmiş.
Neden gitmeliyim? İlk kazı çalışmalarının 1952 yılında başladığı antik alanda, Neolitik dönem eserlerinden, Ermenilerin bıraktığı dikili taşlara kadar pek çok tarihi esere rastlanmış. Günümüzde hala kazı çalışmalarının devam ettirildiği tarihi alanı Ardahan gezinizde mutlaka görmelisiniz.
- Adres: Akçakale Köyü, Çıldır, Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
7. Razaman Tabyası
Burası neresi? Ardahan’a tepeden bakan bu tarihi nokta, şehrin en önemli tarihi eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. Aynı anda Ardahan Ovası’ndan Kura Nehri’ne kadar panoramik bir manzarayla karşılaşacağınız tabya, şehre 5 km mesafede yer alan 2 bin 500 rakımlık bir tepede yer alıyor. Beşik tonozla inşa edilen tabyanın yapım tarihi net olarak bilinmese de, Urartulara dayandığı düşünülüyor. I. Dünya Savaşı sırasında tabya, topçu bataryası olarak da kullanılmıştır ve bu özelliği ile Ardahan’ın tarihi yerleri içinde çok önemli bir yere sahiptir.
Neden gitmeliyim? Selçuklulardan Osmanlılara kadar pek çok devletin savunma amaçlı kullandığı tarihi tabyayı ziyaret ederek, tarihe yolculuk yapıp, aynı zamanda da manzaranın tadını çıkarabilirsiniz. Yaklaşık 3 bin metrekarelik bir alanı kapladığı tahmin edilen tabyadaki restorasyon çalışmalarının ardından yapının çok daha fazla ziyaretçi tarafından ziyaret edeceği tahmin edilmektedir.
Kaçırmayın! Ekstrem sporlara meraklı iseniz bu bölgede gerçekleştirilen yamaç paraşütü faaliyetlerine katılabilir, bisiklet ile tırmanış odaklı sürüşler gerçekleştirebilirsiniz.
- Adres: Ortageçit, Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Camiler
8. Mevlit Efendi Cami
Burası neresi? Ardahan’ın şehir merkezinde yer alan Halil Efendi Mahallesi’ndeki tarihi Mevlit Efendi Camisi, şehrin en bilinen tarihi camisi desek yanlış olmaz. Tarihi Ardahan Kalesi’ne de oldukça yakın bir konumda yer alan cami, yaklaşık 150-200 metre mesafede yer alıyor. Caminin üzerinde yer alan kitabesine göre 1701 yılında yapılan caminin kim tarafından yaptırıldığı ne yazık ki bilinmiyor.
Neden gitmeliyim? Cami oldukça eski ama yakın bir süre önce caminin restore çalışması adı altında duvarları ve üst kısmı yenilenerek orijinal görüntüsü biraz bozulmuş. Kapısına plastik doğrama eklenen caminin tarihi yapısı bozulmuş olsa da, Ardahan geziniz sırasında görmeye değer bir eser.
- Adres: Halilefendi, Yusuf Göngör Cd. No:51, 75000 Ardahan Merkez/Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
9. Derviş Bey Cami
Burası neresi? Ardahan’ın tarihi camilerinden bir diğeri de, şehir merkezinde yer alan Tugay Komutanlığı’na oldukça yakın bir mesafedeki tarihi Derviş Bey Camisi. Üzerinde yer alan kitabesine göre, kim olduğu net olarak bilinmeyen, ancak dönemin önde gelenlerin olduğu düşünülen Derviş Bey tarafından 1868 yılında inşa edilmiş.
Neden gitmeliyim? İçinde mavi ahşap kubbenin yer aldığı tarihi cami, dikdörtgen mimarisi ve 19.Yüzyıl etkisini taşıyan süslemeleriyle oldukça ilgi çekici bir yapıya sahip.
- Adres: Kaptanpaşa, İnönü Caddesi, Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
10. Posof Merkez Cami
Burası neresi? Ardahan şehir merkezine oldukça uzak olan tarihi cami, 80 km mesafedeki Posof ilçesinde yer alıyor. İlçenin merkezindeki cami, oldukça küçük ve minimal bir tarihi yapı desek yanlış olmaz. Üzerinde yer alan kitabesinde 1868 yılında inşa edildiği yazan cami, kesme taş ve molozdan inşa edilmiş. Cami, ilçedeki tek minaraye sahip cami olma özelliğini de taşımaktadır.
Ancak caminin yanında yer alan minarede ise 1771 gibi daha eski bir tarih yazdığı için, caminin üzerinde yer alan kitabesindeki tarihten daha eski bir tarihte yapılmış olabileceği, yada eski bir caminin üzerine inşa edilmiş olabileceği düşünülüyor.
Neden gitmeliyim? Eğer Ardahan merkezde iseniz ve çok fazla vaktiniz yoksa, Posof’a gitmek sizin için zor olabilir. Ardahan’da geçireceğiniz geniş bir zamana sahipseniz Posof Merkez Camii’ni Ardahan’da görülmesi gereken tarihi eserler listenize dahil edebilirsiniz.
- Adres: Merkez, 75800 Posof/Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Mimari Yapılar
11. Haşimoğlu Rasim Bey Konağı
Burası neresi? Haşimoğlu Rasim Bey Konağı, şehir merkezinde bulunmaktadır. Tek katlı ve dikdörtgen bir yapıya sahiptir. 1994 senesinde Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından koruma altına alınan mimari yapılardan biri olan konak, Baltık mimarisi özelliklerini taşımaktadır. Binanın daha gösterişli görülmesi için kesme bazalt taştan süslü sütunlar inşa edilmiştir. Bina içinde iç içe açılan odalar dikkat çekmektedir. Binanın kapısındaki Osmanlıca kitabede yapının 1911 senesinde yapıldığı belirtilmektedir.
Neden gitmeliyim? 3-5 7-9 Ocak 1919 tarihlerinde gerçekleştirilen Milli şuralarda kongre binası olarak kullanılması, öncesinde ise karargah binası olarak kullanılması, binayı Milli tarihimiz açısından çok önemli bir noktaya getirmiştir. Bina aynı zamanda Cumhuriyetin ilk yıllarında hükümet binası olarak da kullanılmıştır. Yapı, günümüzde İl Sağlık Müdürlüğü Hizmet Binası olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
- Adres: Karagöl, Gençlik Caddesi, Ardahan
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
- Ardahan’ın birbirinden güzel doğa harikası gezi noktalarını veya lezzetli yemeklerle donanmış sofralarını merak ediyorsanız, Ardahan gezilecek yerler ve Ardahan yöresel yemekler yazımıza da göz atabilirsiniz.
Ardahan’ın binlerce yıllık tarihi dokusuna yolculuk yaptığımız listemiz burada sona eriyor. Ardahan’ın tarihi yerleri yazımızı beğendiyseniz ve eklemek istediğiniz başka yerler var ise aşağıdaki yorumlar kısmından bize iletebilirsiniz. 🙂