Aydın Mutfak Kültürü
Ege Bölgesinin güzel şehri Aydın, çoğu zaman yolculuk sırasında geçtiğimiz bir yerdir. Köklü tarihi, efeleri, inciri, zeytini, temiz havası ve birbirinden lezzetli yemekleri ile tanınması gereken illerin başında gelmektedir. Zeytinyağlıları, türlü türlü otlarla yapılan yemekleri ve hafif tatlılarıyla tam anlamıyla Ege mutfağının izlerini taşır. Verimli toprakları ve uygun ikliminden dolayı zengin bir bitki çeşitliliğine sahip olan Aydın’da otların büyük önemi vardır. Ancak Aydın mutfağı bundan çok daha fazlasıdır. Asırlardır birçok medeniyete ev sahipliği yapan bu ilimizin ne kadar zengin bir mutfak kültürüne sahip olduğu tahmin edilebilir. Efsane yemeklerinin yanında kuru incirden yapılan tatlılar, üzüm ve incirden yapılan şaraplar, turunçgil reçelleri Aydın mutfağının önemli lezzetlerindendir. Gelin nefis Aydın mutfağı yemeklerine bir göz atalım.
Pratik Bilgiler
Aydın’dan Alınabilecek Yiyecekler: Aydın denilince akla ilk geçen şüphesiz incir ve zeytin oluyor. Kurutulmuş incir, zeytin ve zeytinyağı burada alabileceğiniz ürünlerin başında gelmektedir. Bununla birlikte ceviz, mevsimine göre narenciye alabilirsiniz. Ayrıca baklagiller, organik köy pekmezleri de yine buradan satın alabileceğiniz yiyecekler arasındadır.
Aydın’ın En Meşhur Tatlısı: Aydın’a geldiğinizde mutlaka buranın cevizli kabak tatlısını denemelisiniz. Bir diğer yöresel tatlı olan pervize tatlısı da buranın bilinen lezzetlerinden biridir. Ayrıca incir arası ceviz de sizi Aydın’ın sıcaklarında düşen enerjinizi yerine getirecek türden bir enerji deposu olacaktır.
Aydın’dan Alınabilecek Doğal Ürünler: Aydın’dan alabileceğiniz doğal ürünlerin başında zeytin ve zeytinyağı gelmektedir. Mutfaklık, salatalarınızın üzerine katabileceğiniz zeytinyağının hasını burada bulabilirsiniz. Yine kahvaltılık zeytinin onlarca çeşidini yine burada bulabilirsiniz. Ceviz ve incir de yine yöre topraklarında yetişmiş doğal ürünler arasında gelmektedir. Köy ürünlerine karşı ilginiz varsa ilçe pazarlarında kurulan tezgâhları dolaşabilir ve buradaki yerel esnaftan kendi emekleri olan peynir, pekmez gibi ürünlerden satın alabilirsiniz.
Birçok yörede farklı şekillerde yapılan ve severek tüketilen keşkek Aydın mutfağında da önemli bir yere sahiptir. Aydın’da özellikle düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde yapılan keşkek tek başına midelerde ziyafet yaşatacak bir lezzete sahiptir. Az malzeme ile dünyanın en güzel yemeklerinden biri haline gelen keşkek buğday, tavuk ya da kuzu etinin eşsiz birleşimi ile oluşur. Üzerine de tereyağı ve kırmızıbiberli sos dökülerek lezzetine lezzet katılır.
Sadece Aydın mutfağında değil Türk mutfağında da önemli bir yere sahip olan keşkek, Aydın’da yapılan hali ile bir başkadır. Aydın’a yolunuz düşer ve bir düğüne denk gelirseniz büyük ihtimal bu yemeği denemiş olursunuz.
Aydın’a özgü has lezzetlerden bir tanesi olan Çine köftesi, Aydın ilinin Çine ilçesine özgü, oldukça lezzetli bir Türk mutfağı yemeğidir. Görsel anlamda İnegöl köftesini andırsa da, malzeme ve yapılış anlamında bariz farklılıklar barındıran Çine köftesi, az ekmek ve bol yağlı bir kıyma ile yapılmaktadır. Çine köftesini diğer köfte çeşitlerinden ayıran en temel fark ise içerisinde tuz harici herhangi bir baharat içermemesidir. Çine Köftesi servis edilirken tercihe bağlı olarak kimyon ile lezzetlendirilebilir. Uluslararası anlamda da oldukça ünlü olan bu köfte çeşidi, turistler tarafından da çok beğenilmekte ve sıklıkla tercih edilmektedir.
Çine köftesinin bir diğer önemli püf noktası ise köftenin içerisine koyulacak ekmeğin ıslatılarak bir süre bekletilmesidir. Ekmekler suda ıslatıldıktan sonra iyice sıkılmalı ve köfteye öyle eklenmelidir. Çine köftesinin o özgün lezzetini elde edebilmek için hazırlanan kıyma harcının mutlaka bir süre bekletilmesi gerekmektedir.
Aydın mutfağının en çok sevilen lezzetlerinden biri olan Paşa Böreği, hem içinde barındırdığı sos hem de özenle hazırlanan iç harcı ile birlikte Türk mutfağının da önemli lezzetleri arasında yerini almıştır. Görsel anlamda oldukça etkileyici olan bu lezzet tercih olarak isterseniz kıyma ile dilerseniz et ile hazırlanabilmektedir.
Paşa böreği Aydın’ın gastronomi turizmi açısından en önemli lezzetlerinden biridir. Sadece bölgede değil ülkenin tüm bölgesinde sıklıkla yapılan ve sofraları süsleyen bu özel lezzet, yoğurt ile servis edilmektedir. Paşa Böreği her ne kadar ismen börek olarak geçse de ana yemek olarak da servis edilebilmektedir. Paşa böreği görsel anlamda Yağlamaya benzese de içerisinde barındırdığı malzemeler ve hazırlanmış olduğu özel sosu ile diğer bütün lezzetlerden ayrı, özel bir noktada durmaktadır.
Aydın mutfağının bu kadar çeşitli lezzetleri içerisinde barındırmasının temel sebebi, tarih boyunca farklı birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olmasıdır. Enginar ise yemek üzerine üretilen ve dikilen ilk bitkilerden bir tanesidir. Enginar Aydın mutfağı yemeklerinde de sıklıkla kullanılmaktadır.
Enginar yemeği her bölgede yapılabilen bir yemek olsa da, Aydın mutfağında farklı versiyonları bulunmaktadır. Aydın mutfağında yer alan enginar yemeğinin en belirgin özelliği, enginarın sapının, gövdesinin ve yapraklarının hepsinin ziyan edilmeden kullanılmasıdır. Enginar sebzesinin tüm bileşenlerinin aynı yemekte kullanılması, yemeğe ayrı bir lezzet vermekte, Aydın’a özgü bir lezzet de Türk mutfaklarının en seçkin ürünlerinden bir tanesi olabilmektedir. Enginar yemeği çoğunlukla bölgeye özgü doğal zeytinyağı ile yapılmaktadır.
Aydın bölgesinde en çok yapılan ürünlerden biri olan yuvarlama, bölgede yapılan hemen hemen her düğünde kendisine sofralarda yer bulmaktadır. Yuvarlama yapması biraz zahmetli olan, ancak fazla fazla yapılıp insanların buzdolaplarında sakladıkları, her mevsim afiyetle tüketilebilen Aydın bölgesine özgü Türk mutfağının en önemli lezzetlerinden bir tanesidir.
Yuvarlamanın sunumu özel yoğurt sosu ile yapılmaktadır. Yuvarlama Ramazan mutfaklarında da bölge halkının sıklıkla tercih ettiği özgün bir yemektir. Yuvarlama, görsel anlamda mantı ile benzer bir nitelik taşımaktadır. Ancak içindeki malzemeler ve yapılış şekli olarak mantıdan ayrılmaktadır. Yuvarlama hazırlamanın temel özelliği ise az un ve bol kıyma kullanmaktır. Bu şekilde hazırlanan yuvalama çok özel bir lezzet olarak sofraları süsleyebilecektir.
Aydın bölgesi sebze yemekleri konusunda çoğu bölgeden daha önemli bir konumdadır. Aydın mutfağının özel yemeklerinden biri olan Kırlı kızartma, daha çok ana yemekten ziyade, meze olarak tüketilmektedir. Bu yemek zeytinyağı ile hazırlandığı için soğuk olarak da tüketilebilir. Ana malzemesi patlıcan olan kırlı kızartma, içerisinde bulundurduğu malzemelerden dolayı oldukça besleyicidir.
Kırlı kızartma tercihen yoğurt ile servis edilmektedir. Aydın yöresinde yemeklerin birçoğu sos ile servis edilmektedir. Bu soslar bölgenin doğal malzemeleri ile yapıldığı için yemeklere fazlasıyla lezzet vermektedir. Bu lezzetli soslar ile oluşturulan yemekler Aydın mutfağını Türk mutfağının en önemli bölgelerinden biri yapmaktadır. Kırlı kızartmada Aydın mutfağından çıkmış Türk mutfağının özel ve özgün lezzetlerinden bir tanesidir.
Aydın yemeklerinin yanında lezzetiyle fark yaratan tahinli pide hayatınızda yiyebileceğiniz en güzel pidelerden biri olabilir. Tahinle yapılan pidenin üzerine isteğe göre bazen fındık ve ceviz de eklenir ve hem besleyici bir pide hem de tam bir enerji deposu çıkar ortaya.
Ege’nin güzel şehri Aydın’a yolunuz düştüğünde Söke, Nazilli ve Yenipazar’da birçok pidecide bu lezzeti bulabilir ve yörenin en güzel tatlarından birini deneyebilirsiniz. Farklı ama insanların damağında muhteşem bir tat bırakan tahinli pide maharetli ustaların ellerinden çıkınca da bir başka oluyor. Bol şekerli, tam bir kalori deposu olan tahinli pidenin en lezzetli halini yemek için mutlaka Aydın ve çevresindeki ustaların elinden denemelisiniz.
Bildiğiniz pilavlardan çok farklı! Et, nohut, arpacık soğanı ve sarımsak bu pilava bambaşka bir lezzet katıyor. Aydın’ın Kuşadası ilçesinde sıklıkla tüketilen bolama, Kuşadası’nda adak yemeği, Aydın’da ise dilek yemeği olarak bilinir. Günümüzde çok fazla bilinmese de Aydın kültüründe önemli bir yeri vardır. Bolama için genişçe bir tencereye ihtiyaç vardır hatta zamanında her genç kızın çeyizinde mutlaka bolama tenceresi bulunurmuş.
Tencerenin ortasına bir tas kapatılır ve pilav ve nohut tasın etrafında pişer. Daha sonra tas kaldırılır ve yerine et veya tavuk konur. Hem görüntüsü hem de lezzetiyle pilav sevmeyenleri bile kendine hayran bırakan bolama favori pilavınız olacak.
Ülkemizin birçok yöresinde düğünlerde, bayramlarda, özel günlerde yapılan ciğer dolması, Aydın’ın en sevilen et yemeklerinin başında gelir. Aydın halkı tarafından çok sevilen bu yemek çok zahmetli olmasına rağmen neredeyse her gün yapılır ve kalabalık aile sofralarında severek tüketilir. Değer verilen özel misafirlere hazırlana sofraların baş tacı olan bu lezzetli yemek, kokusuyla da iştah kabartıyor.
İnce ince doğranan karaciğerler dolmanın iç harcı ile karıştırılır. Hazırlanan bu karışım ciğerin bürgüsüne yani karın zarına sarılır ve pişirilir. Aydın’da birçok restoranda bulabileceğinizi bu lezzetli ve doyurucu yemek daha önce ciğer yemeyenlerin bile favorisi olacak. Aydın’a yolunuz düşerse başka yerde bulamayacağınız ciğer dolmasının tadına mutlaka bakın.
Güveçte yapılan yemeklerin tadını bilmeyen yoktur. Kuru fasulyesi, türlüsü her biri ayrı lezzetli olur. Özellikle de et yemekleri güveçte pişirilirse lezzetine lezzet katar. Aydın mutfağında çok fazla et yemeği olmasa da acılı güvecin Aydın mutfağında önemli bir yeri vardır.
Aydın’da yapılan en sevilen et yemeklerinden olan Acılı güveç kalabalık akşam yemeği sofralarında başköşede yerini alır. Acı sevmeyenlerin bile severek tüketeceği bu et yemeği, domates. Soğan ve etlerin üst üste dizilmesiyle yapılır. Bol acı biber ve baharatlar eklendiğinde unutulmayan bir yemek ortaya çıkar. Güveç yemeklerini ve acıyı seviyorsanız mutlaka acılı güveci denemenizi tavsiye ederiz.
Akşam yemeklerinde sofranıza lezzet katacak bu müthiş yemek, Aydın yöresinden çok farklı bir tarif. Farklılığını da şeklinden almaktadır. Adı sarma olsa da sarmaya hiç benzemeyen memleket sarması yemeği yine Aydın’ın lezzetli et yemeklerinden bir tanesidir. Yapımı çok zor olmayan ama et seven herkesin lezzetini bir daha unutamayacağı bir yemek olan memleket sarmasını et yemeklerini seviyorsanız mutlaka deneyin.
Kuzu kolun una bulanıp pişirilmesi ve daha sonra köfte eklenmesi ile yapılan bu yemek sıcak sıcak tüketilir. Aydın’da misafir sofralarında sıklıkla yer alan bu yemeği Aydın’a yolunuz düşerse mutlaka deneyin. Bu lezzeti bir daha unutamayacaksınız.
Ege mutfağında otların ayrı bir yeri vardır. Tam bir şifa kaynağı olan ısırgan otunun böreği, kavurması, çorbası yapılır ve birçok farklı yöntemle değerlendirilir, hepsi de çok lezzetli olur. Ege otlarından biri olan ısırgan otu ile hem yapılışı kolay hem de çok lezzetli börekler yapılır. Boşnakların sık sık yaptıkları ısırgan otu böreği Aydın yöresinin de sevilen lezzetlerinden bir tanesidir.
Tazecik ısırganlar zeytinyağı ile kavrulur. Lezzetli iç harcı el açması yufkaların içine serilir, üzerine de yumurtadan yapılan bir sos sürülür ve fırına verilir. Nar gibi kızaran börek ister kahvaltı sofrasında, ister altın günlerindeki ister akşam yemeklerinde sevilerek tüketilir. Aydın’ın bereketli topraklarında yetişen ısırgan otlarından yapılan bu böreği mutlaka deneyin.
Ege’nin onlarca şifalı otundan bir tanesi olan arapsaçı otu, gerek pratik gerekse ekonomik olması nedeniyle Aydın ve çevresinde çok fazla tercih edilir. Anasona benzeyen buruk bir tadı olan bu bitkinin kavurmasının acı olmaması için bazı püf noktaları vardır. Egeli hanımların bildiği ve bu yöntemleri uygulayarak yaptıkları arapsaçı kavurması oldukça lezzetli olur.
Arapsaçı otu sirkeyle güzelce yıkanıp toprağından arındırılır. Daha sonra soğan ve sarımsakla kavrulur. Ve üzerine yumurta kırılır. Özellikle Aydın ve çevresinde sıcak yaz günlerinde tüketilen bu pratik yemek sıcak ya da soğuk bir şekilde, tercihe göre yoğurt ile birlikte servis edilir. Mevsimi geldiğinde Aydın’da tüm pazarlarda bulabileceğiniz arapsaçı otu ile bu kavurmayı mutlaka deneyin.
Aydın mutfağının bir diğer sevilen yemeği de nohutlu kereviz. Bu yemek adeta kerevizi sevmeyen kimse kalmasın diye yapılmış. İçerisine kıyma, et, nohut koyulan, tercihe göre zeytinyağlı da yapılan bu yemek kereviz sevmeyenleri bile kolayca kendisine alıştıracak. Ama eğer hem nohut hem de kerevizi ayrı ayrı seviyorsanız ikisinin birleşiminden oluşan bu lezzet sizin için vazgeçilmez olacak.
Mutfağında daha çok sağlıklı yemekleri ön plana çıkaran Egeliler muhtemelen kerevizin faydalarından haberdar ve kerevizi her haliyle mutfaklarında sıkça tüketiyorlar. Kararmaması için limonlu suda bekletilen kerevizler salça, nohut, soğan, patates ve tercihe göre et ile birlikte pişirilir ve ortaya hem sağlıklı hem de oldukça lezzetli bir yemek çıkar.
Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan aydın mutfak kültürüyle de oldukça zengindir. Aydın mutfağında önemli bir yere sahip olan enginar, yemek olarak kullanılmak üzere ekilen en eski sebzelerden biridir. Aydın’da geleneksel bir yemek haline gelen etli enginarın özelliği enginarın hiç bir parçasının ziyan edilmemesidir. Bu yemeğin içinde enginarın sapı, gövdesi ve yapraklarının tamamı kullanılır. Sebzenin hiçbir yerinin ziyan edilmediği bu besleyici yemek Aydın sofralarının vazgeçilmezleri arasında.
Enginarın zeytinyağlısı daha yaygın olsa da kuşbaşı etlerle yapılan bu enginar, Aydın’da en çok yapılan enginar yemeği. Kuşbaşı doğranan etlerin ve doğranmış enginarın soğanla iyice pişirilmesiyle ve en son üzerine dereotu konulmasıyla yapılan bu sağlıklı yemeği mutlaka deneyin.
Ege mutfağında önemli yere sahip olan sebzelerden biri de yer elmasıdır. Özellikle sıcak yaz günlerinde hafif olması nedeniyle akşam yemeklerinde sıklıkla tüketilen zeytinyağlı yer elması hem yapımının kolay olması hem de lezzetli olması nedeniyle çok fazla tercih edilir. Patatesgillerden olan ve tam bir mide dostu olan yer elmasının faydaları saymakla bitmez. Birçok Egeli sağlığının bu yemeğe borçlu olduğunun söyler.
Zeytinyağlı yer elması, yapımı oldukça basit: yer elmaları kabukları ile birlikte elma dilimi şeklinde kesilerek fırına verilir. Üzerine sarımsak, kekik ve zeytinyağı ile hazırlanan bir sos dökülür ve fırına verilir. Fırından çıktığında ise mis gibi kokusuyla herkesin iştahını kabartacak bu yemeği mutlaka siz de deneyin.
Aydın yemeklerinden bahsedip koruk ekşili bamyayı yazmamak olmaz. Ekşi ve zeytinyağlılarıyla ünlü olan Aydın mutfağında, sadece ekşi olarak limon kullanmak istemeyen Aydınlılar olgunlaşmamış üzümlerin suyundan elde ettikleri koruk üzümünün suyunu da bazı yemekleri tatlandırmak için kullanırlar. Koruk ile yapılan yemeklerin başında da koruk ekşili bamya gelmektedir. Bu yemek ile Aydınlılar il defa bu yöntemi kullanmış ve Türk mutfağına imzalarını atmışlar ve değişik bir yemek ortaya çıkarmışlardır.
Bamyaya karşı ön yargılı yaklaşanların bile seveceği bu farklı yemek Aydın mutfağının en lezzetli yemeklerinden bir tanesidir. Aydın sofralarında sıklıkla tüketilen bu sağlıklı yemek genellikle zeytinyağı ile yapılır ve yaz kış tüketilir. Bamya sevmiyorsanız bile bu yemeği mutlaka deneyin. Emin olun pişman olmayacaksınız.
Aydın sofralarında özellikle de akşam yemeklerinde sıklıkla tüketilen mantar kavurması tercihe göre ister soğanlı ister soğansız şekilde yapılır. Çeşitli baharatlarla da tatlandırılarak ortaya deneyenlerin bir daha unutamayacakları bir lezzet çıkar. Özellikle de mantar sevenlerin en çok tercih ettiği yemeklerden biri olan mantar kavurması ister ana yemek olarak ister meze olarak tüketilir.
Aydın’ın verimli topraklarından toplanan mantarlar iyice temizlenir, kabukları soyulur ve kavrulur. Mantar yemeyenlerin bile bir kere denedikten sonra bir daha vazgeçemediği bu lezzet. Mutlaka sofralarda yerini almalı. Aydın’da birçok restoranda bulabileceğiniz mantar kavurmasını denemeden şehirden ayrılmayın. Eğer siz de mantar seviyorsanız bu lezzet tam size göre.
Kavurmalarıyla ünlü olan Aydın mutfağında yapılan zeytinyağlı yemeklerin başında kabak kavurması gelir. Özellikle diyet yemeklerinde kabağım metabolizma hızlandırıcı özelliğinden dolayı sıklıkla tercih edilen kabak kavurması birçok farklı şekilde yapılır. Soğan ve salça ile kavrulan kabaklara isteğe göre yumurta ya da sarımsaklı yoğurt eklenerek tüketilir. Sade tercih edilirse de pilavın yanına harika bir yemek olur.
Kabak ile yapılan yemekler birçok yörede tüketilse de Aydın’a özgü kabak kavurmanın lezzeti bir başkadır. Ege bölgesinin ılık ikliminde ve verimli topraklarında yetişen kabaklar yine ege bölgesinin sembolü olan zeytinyağı ile birleşince ortaya unutulmayacak bir lezzet çıkar. Ne şekilde yapılırsa yapılsın hafifliğiyle ve lezzetiyle deneyenleri kendine hayran bırakan bu lezzeti mutlaka denemelisiniz.
Her yörede yapılan yaprak sarma herkes tarafından sevilen lezzetlerden biridir. Etlisi ve zeytinyağlısı yapılan yaprak sarmanın Aydın yöresinde genellikle bol limonlu zeytinyağlısı yapılır. Bayram yemeklerinin, altın günlerinin en çok tercih edilen ve en çok sevilen lezzeti olan yaprak sarmanın incecik sarılmış, bol zeytinyağlı ve limonlusu makbuldür. Yapımı biraz zahmetli olsa da püf noktalarına dikkat edilirse yemelere doyulmayacak bir lezzet ortaya çıkar.
Yaprak sarması genellikle zeytinyağlı olarak tercih edilse de kışın da etlisi yapılır ve sıcak sıcak tüketilir. İster taze yaprakla ister salamura yaprakla yapılabilen bu lezzet mis gibi limon kokusuyla da deneyenlerin damaklarında iz bırakır.
Bakliyat sevenlerin mutfaklarında kuru fasulye, nohut kadar yer almasa da deneyenlerin bir daha mutfaklarından eksik etmedikleri bir lezzet kuru börülce. Görünüşünden dolayı karnıkara adıyla anılan kuru börülcenin faydaları saymakla bitmez. Diğer bölgelerde çok fazla bilinmese de aydın ve çevre halkı tarafından faydaları bilinen kuru börülcenin salatası, çorbası ve yemeği yapılsa da en çok zeytinyağlı kuru börülce tercih edilir.
Zeytinyağlı kuru börülce tıpkı kuru fasulye gibi yapılır. İsteğe göre acılı veya acısız bir şekilde tüketilir. Kuru fasulye ve nohut gibi geç pişen bu yiyeceği de önceden ıslatmak gerekir. Sonrasında istenilen şekilde pişirilebilir. Özellikle börülce sevenlerin en çok sevdiği tür olan zeytinyağlı börülce salatasını denemediyseniz mutlaka denemelisiniz.
Ülkemizin her bölgesinde çeşit çeşit çorbalar yapılır. Herkesin olmazsa olmazı olan çorbalar mutlaka her akşam yemeğinde sofralarda yerini alır. Yaz kış her zaman kahvaltıda bile tercih edilen çorba aydın mutfağında da önemli bir yere sahiptir. Aydın’ın önemli çorbalarından biri de kulak çorbasıdır. Adına çorba denilse de tek başına doyurucu bir yemek olan kulak çorbası aydın sofralarında sıklıkla yerini alır.
Doyurucu olduğu kadar lezzetli de olan etli, nohutlu mantı çorbası, yoğurt ve isteğe göre birçok lezzetin terbiye edilmesiyle lezzetlendirilir. Görüntüsüyle herkesi cezbeden bu besleyici çorba lezzetiyle de damaklarda lezzet patlamasına neden olur. Aydın’ın kulak çorbasının mutlaka denemeli ve çorba zevkinizi gözden geçirmelisiniz.
Yemek kültürümüzde önemli bir yeri olan ve şifa niyetine ülkemizin her mutfağında pişirilen tarhana çorbasının kökeni orta Asya ve Balkanlara dayanır. Hasta çorbası olarak nitelendirilen tarhana çorbası, çok büyük emek harcanarak kurutulan bir gıdadır. Yapımının zahmetli olduğu kadar lezzetli ve şifalı olan tarhana çorbasının Ege mutfağında da önemli bir yeri vardır.
Aydın bölgesinde de çok sevilen ve sıklıkla tüketilen tarhana çorbası her yörede kendine özgü biçimde yapılır. Genellikle salça kullanmadan yapılan bu çorba salçayla yapılırsa da ayrı bir lezzet katılır. Tereyağı, nane ve kırmızıbiberle de süslenir ve lezzetine lezzet katılır. Şifa ve lezzet dolu bu çorbayı sofralarınızdan eksik etmeyin.
Bilinen diğer adı da acı ot olan sarmaşık, Ege Bölgesine has doğal bitki örtüsüdür. Ülkemizin birçok yerinde bilinmese de Aydın ve çevresinde sıklıkla tercih edilir. Oldukça şifalı olan bu bitki tansiyona iyi gelir, kolesterolü düşürür. İştahı açar, hazmı kolaylaştırır ve vücuttaki ödemi atar. Aydın halkı tarafından sağlığa faydaları ve lezzeti bilinen bu ot özellikle kavurması olmak üzere birçok farklı şekilde tüketilir.
Ege bölgesinde her yerde bu bitkiden bulunur. Aydın halkı sabah yürüyüşe çıktığında bile bu otlardan toplayabilir. Zeytinyağında bol soğanla kavrulduktan sonra üzerine yumurta kırılır ve ister yoğurtlu ister sade olarak tercih edilir. Bu şekilde hem kahvaltı sofralarında, hem akşam yemeklerinde hem de ara öğünlerde tüketilen bu lezzetli ve hafif kalorili yemek sizin de vazgeçilmeziniz olacak.
Kedirgen otu Osmanlı ve geleneksel Türk mutfağında yöresel yemeklerde sıklıkla kullanılan ve ege bölgesinde daha çok tanınan yabani kuşkonmaz otudur. Ege bölgesinin dağ yamaçlarında yetişen ve toplanması oldukça güç olan kedirgen otu, birçok hastalığa karşı panzehir olarak bilinir ve kış döneminde vücudun hastalıklara karşı korunmasında katkı sağlar.
Kedirgen otu Aydın bölgesinde en çok kavurma şeklinde tüketilir. Taze soğan, kuru soğan ve sarımsakla kavrulan kedirgen otu çeşitli baharatlarla tatlandırılır. Üzerine de yumurta kırılarak hem çok lezzetli hem de oldukça besleyici ve doyurucu bir yemek ortaya çıkar. Kedirgen otu aydın ve çevresinde çok fazla talep görür ve aynı zamanda bu bölgede yaşayan birçok insanın da geçim kaynağıdır.
Ege mutfağında birçok ot çeşidinin yemeği yapılır. Bunlardan en çok tercih edileni ise semizotudur. Aydın mutfağının vazgeçilmezi olan ve bol miktarda A vitamini, sodyum, potasyum kalsiyum içeren semizotu birçok farklı şekilde değerlendirilir. Semizotu salatası da bunlardan bir tanesidir. Bol yoğurtlu, hafif ekşi bu lezzet aydın sofralarının favorisidir.
Tam bir omega 3 kaynağı olan semizotu, yoğurt ile birleştirilip salata haline getirildiğinde diyet menülerinin aranan yemeği olmaktadır. Gün içinde açlığı bastırmak için çay saatlerinde çayın yanında ve ana yemek sofralarında salata yerine tüketilir. Tazecik, çıtır çıtır lezzetiyle ve hafifliğiyle gönüllerde taht kuran semizotu salatası aynı zamanda meze sofralarının da aranan lezzetidir.
Anadolu’da Isırgan otu olarak bilinen dalgan, şifalı bir ot olarak bilinir. Yapraklarının yakması sebebiyle kimi insan mesafeli dursa da Aydınlılar bu lezzeti severek tüketir. Soğan ve pırasaların zeytinyağı ile kavrulması ile hazırlanan dalgan kavurması yoğurtlu veya sade tercih edilebilir.
Ege halkının otlara olan düşkünlüğünü bilmeyen yoktur. Her tür otun bir şifa deposu olduğu düşünülür ve böreğinden çorbasına, kavurmasından yemeğine kadar her türlü değerlendirilir. Isırgan otunun da böreği, çorbası ve kavurması aydın sofralarında sıklıkla tüketilir. Dalgan kavurması isteğe göre çeşitli garnitürler kullanılarak da yapılır ve zeytinyağlı meze olarak tüketilir. Hem lezzetli hem de sağlıklı dalgan kavurmasını mutlaka denemelisiniz. Ama dikkat edin toplarken eliniz yanmasın.
Sağlık için faydaları saymakla bitmeyen pazı otunun ülkemizin her yerinde farklı farklı türlerde yemekleri yapılmaktadır. Kavurması, salatası, yemeği ve sarması yapılan pazı otunun besin değeri oldukça yüksektir ve A,C,K vitamini ve folik asit bakımından da zengindir. İçeriğinde e vitamini, demir, magnezyum ve kalsiyum bulunan pazı sindirimi oldukça kolay olan bir besindir.
Ege bölgesinde de en çok tüketilen tatların başında gelen pazı otu mevsiminde taze taze toplanır ve sofralarda yerini alır. Aydın bölgesinde de sabah kahvaltılarında, akşam yemeklerinde hemen hemen her öğünde yerini alır. Genellikle kavurma şeklinde yapılsa da yumurta ile yapılanı da çok sevilir. Aydın bölgesine özgü bu lezzetli ve besleyici yemeği mutlaka deneyin.
Ege mutfağında otların önemli bir yeri vardır. Ot çeşitlerinin yemeği, kavurması, salatası gibi birçok çeşit yemeği yapılır. Herkesin bilmediği ama bilenler tarafından çok sevilen ebegümeci bitkisinin aydın mutfağında da sıklıkla kullanılır. Özellikle ilkbahar sofralarını süsleyen ebegümeci kavurması, ebegümeci bitkisinin yeşil yapraklarıyla yapılır ve oldukça da şifalı bir bitkidir. Soğan ve biber ile kavrulan, tercihe göre bulgur ve baharat eklenen bu lezzetli yemek bolca protein ve C vitamini içerir ve aynı zamanda iltihap önleyici ve balgam söktürücü etkisi de vardır.
Bir diğer adı da kömeç olan ebegümeci otu diğer otlar gibi kavrulduğunda lezzetiyle herkesi büyüler. Aydın’ın dağlarında toplanan taze ebegümeci otu ile yapılan bu hafif lezzeti sofralarınızdan eksik etmeyeceksiniz.
Aydın ve çevre bölgelerine has bir lezzet olan Çingele Pilavı, halk arasında Çingen pilavı olarak da bilinmektedir. Çingene pilavının ana malzemesi alışılagelmişin dışında pirinç değildir. Çingene pilavının temel malzemesi çökelek peyniridir. Çingene pilavı aslında bir pilav çeşidi değildir. Çingene pilavı bir salata çeşididir. Aydın çevresinde genellikle kahvaltılarda tüketilen bu özgün lezzet, sıcak yaz günlerinin vazgeçilmez yemeğidir.
Türk mutfağının da önemli lezzetlerinden biri olan Çingene pilavı nefis taze mevsim yeşillikleri ile hazırlanır. Çingene pilavı ana yemeklerin yanında tüketilebileceği gibi sabah kahvaltılarında da tüketilebilir. Çingene pilavı lor peyniri ile de hazırlanabilir. Kendine has malzemeleri ve özel lezzeti ile Çingene pilavı son derece popüler Aydın mutfağının özel ürünlerinden bir tanesidir.
Zeytinyağı ile yapılan yemekler her bölge de sıklıkla tüketilse de Ege bölgesinde zeytinyağlıların yeri bambaşkadır. Zeytinyağı ile yapılan her yemeğin ayrı bir lezzeti vardır. Hem hafiflik hem de lezzet bakımından çok güzel olan zeytinyağlılar Ege bölgesinin de vazgeçilmezidir.
Zeytinyağı ile ünlü ege bölgesinde börülcenin hem tazesi hem de kurusu zeytinyağlı olarak sıklıkla yapılır ve severek tüketilir. Hafif, pratik ve sağlıklı bir yemek olan zeytinyağlı taze börülce Aydın mutfağında da sofralarda sıklıkla yerini alır. Taze börülceler tıpkı zeytinyağlı fasulye gibi soğan ve domates ile kavrulur. İsteğe göre garnitür eklenerek değişik şekillerde servis edilir. Daha önce denemediyseniz Aydın mutfağında önemli bir yere sahip olan bu yemeği mutlaka deneyin.
Osmanlı saray mutfağının en özel lezzetlerinden biri olan zerde tatlısı Osmanlı döneminden günümüze kadar gelmiş ve hala da önemini korumaktadır. Genellikle düğün, bayram gibi özel günlerde ve kutlamalarda yapılan tatlı en çok rengiyle dikkat çekmektedir. Rengini içerisindeki safran ve zerdeçaldan alan zerde tatlısının kıvamı da nişastayla verilerek ortaya keskin tadıyla özel bir tatlı çıkar.
Safran çok pahalı bir baharat olduğu için genellikle sadece zerdeçalla yapılan zerdenin orijinali gün suyunda demlenen safran aromasıyla yapılır ve gerçek zerde tatlısının lezzeti verilmiş olur. İsteğe göre kuş üzümü ile de yapılabilen zerde tatlısının orijinal halini mutlaka Aydın’da denemelisiniz.
Aydın’ın yöresel tatlılarından biri de oldukça hafif bir lezzet olan pelvize tatlısı. Genellikle Aydın’ın Yenipazar ilçesinde yapılan tatlı yöresel tatlılar arasında en lezzetlisi ve en kolayı. Yöre halkı tarafından sıkça tercih edilen tatlı krizlerinde kolayca yapılabilecek bu tatlıyı deneyen herkes çok sevecek.
Su ve nişasta ile yapılan tatlının üzerine de bolca dövülmüş ceviz ve dövülmüş karanfil dökülür ve ortaya hem çok hafif hem de çok lezzetli bir tatlı çıkar. Tercihe göre içine meyve de katılarak farklı bir aroma verilir. Diğer tatlı türlerinden çok farklı olan ve sadece 3 malzemeyle yapılabilen bu tatlı ani misafirlere yapılabilecek en kolay tatlıdır.
Aydın’ın efsane yemişleri arasında bulunan incirin hem kurusu hem de tazesi ayrı lezzet barındırır ve herkes tarafından çok sevilir. Hem lezzetli hem de tam bir enerji deposu olan kuru incir arası ceviz aydında en çok rağbet gören tatlılardan birisidir. Aydına yolunuz düşerse sevdiklerinize götürebileceğiniz en güzel hediyelerden biri olan bu lezzeti bir kere tattığınızda bir daha vazgeçemeyeceksiniz.
Gezileriniz sırasında her yere yanınızda götürebileceğiniz kuru incir arası ceviz yolculuğunuz sırasında da enerjik kalmanızı sağlar. Bu lezzeti tattıktan sonra Aydın’dan ayrılırken kutular dolusu alıp yanınızda götürüp sevdiklerinize hediye edeceksiniz. Sevdiklerinize götürebileceğinizi en güzel hediye olacaktır.
Ülkemizin her yerinde farklı yöntemlerle kabak tatlısı yapılır. Herkes tarafından çok sevilen ve sofralarda her zaman yerini alan kabak tatlısı Aydın mutfağının yöresel tatlılarından bir tanesidir. Ülkemizin en ünlü ve en çok sevilen tatlılarından biri olan kabak tatlısı Aydın da bir başka lezzetli oluyor.
Dillere destan Aydın kabak tatlısı, kabakların ince ince kesilip özenle pişirilmesiyle yapılır. Üzerine bolca ceviz dökülür ve ortaya tadı damaklarda kalan bir lezzet çıkar. Yanında yeni demlenmiş çayla harika bir ikili olan kabak tatlısı kalabalık misafirlere en güzel şekilde ikram edilir. Ülkemizin hangi bölgesinden olursanız olun mutlaka kabak tatlısının tadına bakmışsınızdır. Ama Aydın yöresine özgü kabak tatlısını denedikten sonra diğerlerini unutacaksınız.
Aydın yöresel yemekleri yazımızda, Ege’nin en güzel şehirlerinden olan Aydın’ın; doğa güzelliklerinin, zengin müzelerinin ve gezilecek yerlerinin yanı sıra, mutfağının da keşfetmeniz gereken lezzetlerini derledik. Aydın yöresel yemekler yazımızı beğendiyseniz ve eklemek istediğiniz lezzetler varsa, aşağıdaki yorumlar kısmından bize Aydın mutfağına dair önerilerinizi yazabilirsiniz.
Hamburg Nerede? Hamburg, Avrupa’nın Almanya şehrinde bulunmaktadır. Ülkenin Berlin’den sonra ikinci büyük şehridir. Hamburg Hakkında: Almanya’nın…
İstanbul’un Anadolu yakası Karadeniz kıyısında bulunan Şile, şehir merkezine yaklaşık 80 kilometre uzaklıktadır. İstanbul’un en…
Tiran Nerede? Hangi Ülkede? Tiran, Balkanlar’da bulunan Arnavutluk’un başkenti, aynı zamanda en büyük şehridir. Arnavutluk…
Arnavutluk'un başkenti Tiran'ı ziyaret ettiğinizde, yoğun kargaşa yaşayan bir ülkenin geçmişini ve bugününü keşfedeceksiniz. Gelin…
Bir peri masalı için adeta bir fon gibi duran romantik ve ilham verici bir şehirden…
Napoli nerede? & Hangi ülkede? İtalya Yarımadası'nın batı kıyısında Roma'nın 120 mil güneydoğusunda bulunan Napoli,…