Hakkında; Fırat ve Dicle Nehirlerinin bulunduğu deltada konumlanan Şanlıurfa, insanlık tarihine dair en eski yaşam alanlarından biri olup içerisinde barındırdığı zengin kültürü ve yapılan kazı çalışmalarından elde edilen kalıntılar neticesinde yapılacak onca şeye sahiptir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki şehir, oldukça geniş düzlüklerden meydana gelen bereketi bol topraklar üzerinde yer alıyor. Tarihi yapıları, inanç kültürü ve gastronomi yönünden Şanlıurfa’da yapılacak şeyler ile karşınızdayız;
Kullanılan kartlar;
Şehir içi ulaşım; Şanlıurfa’nın şehir içi ulaşımda; otobüs, minibüs ve taksi gibi ulaşım araçlarını kullanabilirsiniz. Bu araçlar dışında, çoğu turistik yer birbirine yakın olduğu için yürüyerek de ulaşım sağlayabilirsiniz. Eğer otobüsleri tercih edecekseniz, Urfa Kart’ı satın almanız gerekiyor. Ayrıca bunlarla uğraşmak istemezseniz, araç kiralama seçeneğinden de yararlanabilirsiniz.
İkonik gezi noktaları; Şüphesiz insanlık tarihinin başladığı yer alan Göbeklitepe, inanç turizmi ile oldukça büyük öneme sahip olan şehrin ikonik noktası Balıklıgöl, dünya üzerindeki en büyük altında baraj olma özelliğine sahip olan Atatürk Barajı, bir eşi benzeri daha olmayan Harran Evleri ve daha nicesi…
Pazar günü ne yapılır; Balıklıgöl’de yapacağınız gezinin ardından Gümrük Han’a giderek lezzetli bir Menengiç kahvesi içebilir akabinde şehrin manzarasını izleyebileceğiniz Şanlıurfa Kalesi’ne oradan da akşam meşhur sıra gecesine giderek günü burada sonlandırabilirsiniz.
Burası Neresi? Neredeyse 150-200 seneyi aşkın bir süredir kullanılmakta olan Harran Evleri’nin başka bir eşi benzeri yok. Sıra sıralanmış olan bu evlerin çatı kısmı aynı bir huniye benziyor olup yaz aylarında içeriyi serin kış aylarında ise sıcak tutmakta. Denilene göre bu evlerin yapımında özel bir toprağın gülyağı ile karıştırılması üzerinde ortaya çıkan malzeme kullanılmıştır.
Sit alanı olarak ilan edilmiş olan bölgede herhangi bir yapılaşmaya izin verilmiyor doğal olarak. Bu evlerden birinin içerisi örnek teşkil etmesi açısından düzenlenmiş şekilde olup misafirlerini ağırlıyor. Eve girişte evler hakkında detaylı bilgi bulabileceğiniz açıklayıcı levhayı da göreceksiniz.
Kare veya ona çok benzer bir biçimde yapılmış olan yapılar, bir temel üzerinde indirme tekniği kullanılarak tuğlaların üst üste dizilmesi ile oluşturulmuştur. En fazla beş metre kadar yüksekliğe sahip olan kubbeler 30-40 tuğla dizisi ile örülmüştür. Her bir kubbe kemerler ile birbirine bağlanarak kocaman bir hale getirilmiştir.
Bir dönemler Atina ve Mardin şehirleri gibi bilim merkezi olarak nitelendirilen Harran, seneler boyunca pek fazla medeniyete ev sahipliği yapmış olup köklü bir tarihi geçmişe sahiptir. Harran bölgesinin ikonik noktalarından olan evler, M.Ö. VI. yüzyıldan bu zamana kadar günümüze kadar gelmiş olup Şanlıurfa’nın güneydoğu yönünde hala daha sık olarak kullanılan yöresel mimari örneklerini teşkil etmektedir.
İlgi çeken özelliklerinden biri kubbelerinde ağaç kullanılmış olmasıdır. Çöl coğrafi yapısına sahip olan bir alanda ağaç bulmanın zorlayıcı olması nedeniyle kubbeler yapılırken tuğla tercih edilmiştir. Harran evlerinin kubbesindeki kerpiç ve tuğlalar Harran’da üretiliyor.
Hz. İbrahim Peygamber’in yaşam sürmüş olduğu Harran, sırasıyla Roma ve Asurlular tarafından da yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. Evlerin tepe noktasındaki kümbetler oda sayılarına dair bilgi veriyor olup zenginlik göstergesi haline gelmiştir. Üzeri açık bırakılan evlere gündüzleri aydınlık oluyor. Bu durum aynı zamanda içerideki dumanlı havayı dışarıya verme konusunda kolaylık sağlamaktadır.
Burası Neresi? Üç büyük dine mensup peygamberlerin inandıkları Hz. İbrahim’in yaşam sürdüğü zamanlar içerisinde yaptığı zulümler ile halka çektiren Nemrut’un Hz. İbrahim arasında ceyeran eden olaylar neticesinde Balıklıgölün meydana geldiği düşünülüyor. Göle ait olan bir efsane tüm ziyaretçilere ve inançlı olan tüm herkes üzerinde etki bırakmaktadır.
Hz. İbrahim’in ateşe atılması ile ateşin bir suya, odunların ise balığa dönüştüğü düşünülen göldeki balıklar halk arasında kutsal görünerek korunması ve avlanmaması sağlanıyor. Ülkemizin doğal güzelliklerinden olan bu yer her sene yerli ve yabancı turistleri ağırlamaya devam ediyor. Şanlıurfa’da parasız yapılacak şeylerden biri olup oldukça önemli bir yere sahiptir.
Bu plato üzerinde Hz. İbrahim’in doğmuş olduğu mağara yer alıyor olup üç semavi dininin atası olarak görülüyor. Aynı zamanda mağaranın yanında yer alan o zamanların alimi Beddiüzaman Said Nursi’nin mezarı da bulunuyor. Denilene göre Hz. İbrahim’in ateşe atılmasıyla kızı Hz. Zeliha’da bu duruma dayanamamış ve o da kendisini aynı şekilde atmıştır. Zeliha’nn düştüğü yer ise göle dönüşmüştür.
En yaygın olanı, hz. İbrahim’in yaşam sürdüğü zamanlarda İslamiyetin yayılması ile firavunlardan biri olan Nemrud’un putperest inanışını bitirmek için Nemrud ve onun ordusuna karşı çıkmıştır. Böyle olması neticesinde Nemrud’un verdiği emri ile esir alınarak elleri bağlı bir şekilde kocaman bir ateşin önüne getirilmiş.
Nemrud her ne kadar uyarsa da hak dininden caymayan Hz. İbrahim, elleri bağlı olarak ateşe atılmıştır. Bunun sonucunda Allah tarafından bu ateş serin sulara dönüşmüş, odunlar ise balığa dönüşmüştür. Göl haline gelmesiyle balıklıgöl adını alan bu yere kutsal olarak bakılmış olup insanlar tarafından da farklı hastalıkların tedavisi için kullanılmaktadır.
Burası Neresi? İçerisinde; Bakırcılar Çarşısı, Eskici Pazarı, Gümrük Hanı gibi birçok çarşı ve pazarın bulunduğu Tarihi Kapalı Çarşı, oldukça dikkat çekici bir havaya sahip olup gelenlerin ilgisini üzerine çekmeyi başarmakta. Oldukça yoğun bir misafir trafiği olan çarşıda çok sayıda yerli ve yabancı turist bulunuyor.
Geleneksel bir mimari ile yapılan Kazaz, Sipahi Pazarı, Kınacı Pazarı, Bakırcılar Çarşısı, Eskici Pazarı, Kuyumcular Çarşısı, Kunduracılar Pazarı ve Gümrük Hanı gibi önemli tarihi açıdan öneme sahip olan birçok çarşıyı barındırıyor olup şehre canlılık katan ticari bir merkezdir.
Yöresel kıyafet, aksesuar, bakır süs eşyalar, ev gereçler ve hediyelik eşyalar için burası tercih ediliyor olup ön plana çıkanı Gümrük Han’ın güney yönünün hemen yanında olan 1740 tarihli Rızvan Ahmet Paşa Vakfiyesi’nde Bezzazistan ismi ile bilinen Bedesten Çarşısı yer alıyor.
Etrafındaki dört çarşı ile bağlanan kapılara sahip bedesten, 1998 senesinde Şanlıurfa Kültür Sanat ve Araştırma Vakfı tarafından onarılmıştır. Anadolu’nun kültürel değerini kaybetmeyen nadir çarşılardan biridir.
Burası Neresi? Geleneksek mimari yapısıyla ilgi çeken Gümrük Hanı, Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaptırılmış olup günümüze kadar korunaklı şekilde gelmiştir. Hem yerli hemde yabancı turistler tarafından dikkat çeken bu han, tarihi Balıklıgöl bölgesindeki Haşimiye Meydanı’nda konumlanıyor olup 1563 senesinde Urfa Sancakbeyi Halhallı Behram Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde Yetmiş Hanı adı ile bilinen yapı, iki katlı olup Osmanlı dönemindeki önemli ticari faaliyetlerin yapıldığı yerlerindendir. 2001 senesinde Şanlıurfa Kültür Sanat Eğitim ve Araştırma Vakfı tarafından orijineline uygun biçimde onarılan han, beş asırdan beridir ayakta.
Birtakım kaynaklardan elde edilen bilgilere göre Alaca Han olarak da biliniyor olup şehrin en güzel ve özel anıtsal mimari örneklerinden biridir. Alt katta tespih dükkanları, çayhane üst katta ise terziler hizmet vermektedirler. Hafta sonları sık olarak gelinen bu handa yer bulmanız oldukça zor.
Hanın güneyinde bedesten yapısı, batı yönünde Sipahi Pazarı, kuzey yönünde Arasa Hamamı, doğu yönünde İsotçu Pazarı Caddesi konumlanıyor. Güney cephesi boyunca bedesten boylu boyunca uzanıyor olup batı yönünde bitişik şekilde Sipahi Pazarı yapılmıştır.
Doğu yönünün hemen orta kısmına yapılan ve cepheden yüksek olan giriş eyvanı ve mescit cephesi bulunuyor. Yapının giriş eyvan kapısı üzerindeki kitabeye bakıldığında 1563’te Behram Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
Tarihsel öneminin yanı sıra sosyal etkinliklerinde gerçekleştirildiği han, Şanlıurfa’da mutlaka yapmanız gereken şeylerden biridir. Buraya gelerek bir kahve molası verip dinlenebilirsiniz.
Burası Neresi? Antik dönemde Osroene tarafından yaptırılan kalenin hali hazırdaki kalıntıları ise Abbasiler tarafından M.S. 814 senesinde inşa edilmiştir. Farklı etnik gruplara ev sahipliği yapan Şanlıurfa‘ya gidince yapılması gereken şeylerden biri de bu kaleye çıkmaktır. Şehrin en popüler noktası haline gelen kale oldukça değerli bir nokta.
Pek çok medeniyete ev sahipliği yapan kentin en tepe noktasında konumlanan kale aynı zamanda harika bir manzaraya da ev sahipliği yapıyor. Tarihin izlerini yansıtan kale, üç taraflı olacak şekilde kayaların oyulması ile bir savunma hendeği oluşturarak çevrelenmiştir.
Kale iç ve dış olacak şekilde iki bölümden meydana geliyor olup M.Ö. 4. ve 5. yüzyıllarda Şanlıurfa’da yaşam süren Abgarlar döneminde yapıldığı düşünülüyor. Oldukça düzgün biçimde kesilmiş olan kalker taşlarının kullanılması ile yapılan kale, Damlacık Dağı yamaçlarındaki yüksek tepede yuvarlak şekle sahiptir.
Bizans ve İslam dönemine uzanan kalıntıların yer aldığı kalede 24 adet burç mevcut. Kaleye gittiğinizde yalnızca iki sütunu görebilirsiniz. Bunların yükseklikleri ise 17.25 metre çevresi ise 4.60 metre kadardır. Doğu kısmında yer alan sütunun kente bakan yüzünde 3 metre uzunluğunda kitabe bulunuyor.
Kitabede anlaşılana göre bu iki sütun, M.S. 240-242 yılları arasında yaşayan ve bu topraklara hükmeden Edessa Kralı IX. Manu zamanında anıt niteliği taşıması gayesi ile inşa edilmiştir. Kalenin dış surları, M.S. 812 senesinde Arapların kenti olan Hristiyan saldırılarına karşı korunması amacıyla inaş edilmiştir.
Dikdörtgen biçimindeki surların etrafı 4 metre kadar olup büyük ölçüde harap olmuştur. Günümüzde yalnızca Harran Kapısı, Bey kapsı’na ait olan Mahmutoğlu Kulesi, bazı noktalardaki duvarlar ve burç kalıntıları yer alıyor. Sırasıyla Selçuklular, Eyyubiler, Memlükler, Akkoyunlular ve Osmanlılar dönemlerinde orjinal olarak restore edilen kalede üç cephesinde beş kitabesi mevcut.
Hz. İbrahim efsane hikayesi ile beraber dini açıdan ayrı bir önem kazanıyor. Denilene göre; Nemrut bir akşam rüyasında tahtın yıkılacağını görmüştür. Akabinde müneccimlere haber verir ve bu rüyayı yorumlayan zamanın deneyimli müneccimleri yeni doğan bir çocuğun Nemrut’un krallığını yıkarak tek tanrılı bir dini yaymaya başlayacağına dair yorumda bulunurlar.
Bunu duyan Nemrut, tüm çocukları öldürmüştür. Sadece Hz. İbrahim annesi tarafından mağarada gizlenmiş. Zamanla büyüyen İbrahim, burada yaşayan halkı tek tanrılı inanca inanma konusunda ikna çabalarına girmiştir. Ayıca putları kırıp parçaladığı için Nemrut tarafından cezalandırılması yönünde emir verilmiştir.
Bu ceza Balıklıgölü’n yerindeki ateşe atılmak olan Hz. İbrahim, kaleye getirilmiştir. Kaleden aşağı doğru mancınıkla atılmış ancak Allah’ın verdiği emir ile ateş suya odunlar ise balıklara çevrilmiştir. Böylelikle günümüzde ki Balıklıgöl meydana gelmiştir. Kaleyi mutlaka Şanlıurfa’da yapılacak şeyler listenize eklemeyi ihmal etmeyin!
Burası Neresi? 1948 senesinde kurulmasına karar verilen müze 1969 senesinde açılmış olup sergilenmek üzere toplanan eserler bu seneden itibaren elde edilmeye başlanmıştır. Eserlerin büyük kısmı Atatürk İlköğretim Okulu’nun deposunda muhafaza edilirmiş.
Göbeklitepe’nin bulunmasıyla birlikte buradaki eserler müzede sergilenmek üzere eklenmiş şekilde 2015 senesinde yenilenerek ülkemizin en büyük arkeoloji ve mozaik müzesi olma sıfatına ulaşmıştır.
Neden Gitmeliyim? Tarihi tam tamına 2 milyon öncesine uzanan Paleolitik Dönem’e ait pek çok kabartma ve heykelin sergilendiği Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi, insanlık tarihinin en eski eserleri olması nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir. İnsan ve hayvan figürlerinden meydana gelen bu heykeller 10-12 metre kadar yüksektir.
Neolitik Dönem’e ait olan eserler ise müzenin ikinci kısmı yerinde bulunuyor olup burada insanlığın kullandıkları en eski silah ve aletler yer alıyor. Bal mumu kullanılarak yapılan heykellerin yanında zamanın yaşam koşullarına dair yaşam yansımaları yaratılarak misafirlerine gösteriliyor.
Üçüncü kısımda ise Kalkeolitik Dönem çanakları, süs eşyaları ve çömlekleri sergilenmekte. Buraya gelenler aynı zamanda Demir ve Tunç Çağına ait eserleri de inceleyebilirler.
Meteorit ismindeki bir madenin işlenmesiyle yapılan kılıçlar ve diğer eşyalar Demir Çağı Salonu’nda, Tunç Çağı Salonu’ndaysa boğa figürleri, kolyeler ve çanaklar sergileniyor. En dikkat çekici yapılardan biri de İslam Dönemi Salonu olup salonda ilk İslami eserlere ait pek çok bilgiye ve kalıntıya rastlanmaktadır.
Burası Neresi? Şanlıurfa Müze Kompleksi içerisinde konumlanan Haleplibahçe Mozaik Müzesi, belediyenin park yapmak amacıyla yaptığı çalışmalar esnasında keşfedilen Roma villası üzerine inşa edilmiştir. Villa tabanında elde edilen mozaikler M.S. 3. ve 4. yüzyıllara dayanmaktadır.
Müze içerisindeki en popüler mozaik Amazon kraliçelerin av sahnelerinin yer aldığı 3 metreye 9 metre büyüklüğündeki taban mozaiği olup Amazon kraliçelerinden Hippolite, Thermodosa, Melanippe ve Penthesileia aslan ve leopar avlarken yansımıştır.
Mitolojide adları yoğun olarak geçmekte olan ama ne oldukları hakkında bir fikre sahip olunmayıp Amazon savaşçılarının mozaiğe resmedildiği bilinen tek örneğidir. Bir diğeri de Orfeus mozaiği olup yasadışı şekilde yurt dışına kaçırılmış ancak 2015 senesinde geri getirilmiştir.
M.S. 194 senesine uzanan tarihi ile yaban hayvanının ortasına oturtulmuş Orfeus onlara lir çalmaktadır. Sanatçının eseri üzerine adının yazılı olması sebebiyle önem arz etmektedir. Şehir ve etrafında keşfedilen pek çok mozaik bu müze içerisinde sergileniyor. 6 bin metrekarelik alana yayılan müze binası Türkiye’deki kolonsuz geçilen en büyüğüdür.
Kazı çalışmaları esnasında amazon betimleri sebebi ile bu villanın adı Amazonlar Villası olarak nitelendirilmiştir. İki tane iç avlu arasına simetrik olarak yapılan villa, bir salon çevresinde yan yana sıralanmış odalardan meydana geliyor. Önündeki avludan iki yani apsisli koridor oradan da ana salona varılıyor.
Tam girişin karşısında bulunan dikdörtgen odanın tabanında Avlanan Amazonlar mozaiği bulunuyor. Ana salonun kuzey ve güney yönlerine simetrik şekilde konulan aslan ve kaplanın betimlendiği odalar ile Ktisis ve Zebra Götüren Zenci mozaikleri diğer odalarda mevcut.
Yasa dışı yollar ile yurt dışına kaçırılan Orfeus Mozaiği, Dallas Sanat Müzesi’ne götürülmeden önce İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne, akabinde Şanlıurfa’ya getirilmiştir. Mozaikte resmedilmiş olarak Frig başlıklı ozan Orfeus tam orta noktaya oturmuş biçimde lir çalmaktadır.
Etrafında ise aslan, ayı, leopar ve domuz, sağında otçul hayvanlardan dağ keçisi ve at, sol üst köşede ise kuşlar çalınan liri dinlemektedir. Bir dönem kaya mezarının tabanında olan mozaik şehirdeki mozaikler arasında en eski tarihli olup üzerinde yapan sanatçının adının yazması ile de ayrı bir öneme sahiptir.
Amazonlar Villası’nın kurucu ve koruyucusu olan tanrıça Ktisis büstünün betimlendiği mozaiğin üzerinde inci ve altın görüntülerinde taşlar ile süslenmiş bir taç mevcuttur.Aynı şekilde küpesi de bu teknik kullanılarak yapılmış altın halkalı ve oval inci görüntüsüne sahiptir. Boynunda ise sarı, yeşil ve kahverengi taşların süslediği gerdanlık bulunuyor.
Bina yapısının salonundaki dikdörtgen biçimindeki asıl panoda, Akhilleus’un hayatından kesitler yansıtılmaktadır. Bu yansıtılan hikayeler şu şekildedir; dadısının kucağında Akilleus, annesi Thetis tarafından topuğundan tutularak ölümsüz olması adına Styks Irmağı’na sokuluyor, Akilleus’un annesi ise vedalaşması, kader tanrıçaları olan Moira’ların bilge at adam Kheiron tarafından eğitiliyor ve son olarak Akhilleus’un Troia Savaşı’na giden Thetis betimlenmektedir.
Burası Neresi? Alman arkeolog Klaus Schmidt tarafından 1995 senesinde başlanan kazı çalışmaları neticesinde ortaya çıkarılan Göbeklitepe, UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. 12 bin yıl öncesinde yapıldığı söylenen ve yerleşik yaşama geçiş tarihinin tekrardan yazılmasına yol açmış olup, pek çok sayıda yuvarlak yapıdan meydana geliyor.
20 tane yapı olduğu varsayılan yapılardan 6 tanesi bulunmuş durumdadır. Diğerleri için hala çalışmalar devam etmekte. Ülkemizin önemli turizm noktalarından biri olan bu tarihi yer, T şeklindeki sütunların üzerinde bulunan figürler ile sanat tarihi yönünden oldukça önemlidir.
Üç boyutlu kabartmaları bakan bir daha dönüp bakıyor. Göbeklitepe içerisinde etli, kaya resimlerinin, tamgaların ve kurganların Türk kültürüne özgü unsurlar mevcut olup kazılarda farklı kafatası parçaları bulunmuştur. Bulunan üç kafatası parçası dünyanın en erken oyulan kafatasları olarak nitelendirilmekte.
Burada elde edilen en dikkat çekici kalıntılar; boyutu 6 metre ağırlığı ise 40 ton olan T şeklindeki anıt niteliğindeki dikilitaşlardır. Taşlar dikilitaşların 10-12 tanesi dairesel şeklinde dizilmiş olup aralarına taş duvarlar ile örülmüştür. Ortada yer alan karşılıklı dikilitaş ile etrafındaki taşlar yuvarlak veya oval kapalı alanları meydana getiriyor.
Taşların pek çoğu insan, hayvan veya soyut şekillerdeki semboller ile süslenmiştir. Taşın işlenmesiyle eski rölyeflerin yanında üç boyutlu hayvan kabartmaları da gözlemlenebilir. Gövde bölümünde el, kol ve parmak şekilleri yer alan dikilitaşların insan heykelleri olduğu düşünülüyor. Giriş noktasında yer alan animasyonlu bilgilendirmeyi izlemeden geçmeyin!
Burası Neresi? Şanlıurfa müziği oldukça popüler olup turizme etkisi büyük ölçüdedir. Üstüne üstelik Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne yapılan tescil ön başvurusu dahi kabul etmiştir. Tarihi konuk evleri ve otellerde organize edilen sıra geceleri şehre gelenler tarafından yoğun olarak tercih ediliyor.
Şanlıurfa’da gece yapılacak yegane etkinliklerden biri de şüphesiz sıra gecesi programlarına katılım göstermektir. Yöresel müziklerin eşliğinde çiğ köfteler yenilerek tatlılar ile kapanış yapılmakta. Aşağı yukarı 60-70 TL gibi bir ücret ödeyerek yemekli sıra gecelerine gidebilirsiniz. Her cuma ve cumartesi müziğin eksik olmadığı geceler için Çardaklı, Cevahir Konak, Manici Urfa, Gülizar Konuk Evi’ni değerlendirebilirsiniz.
Burası Neresi? Gerek ülkemiz gerekse dünya üzerinde soyu tükenmekle ile karşı karşıya olan kuş türü Kelaynak, sona kalan iki popülasyonlarından bir tanesi Kuzeybatı Afrika, Fas ve Türkiye‘de iken küçük bir kısmı ise Suriye’de yer alıyor. Ülkemizde eskide Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan fakat bugün sadece Birecik’in Fırat Nehri kenarında yer alan Üretme İstasyonu’nda yaşamak ve üretmektedir.
Üremeleri için Birecik’teki kayalar altı mevkiini seçen kelaynaklar ılıman iklim koşulları, tarlada yaşayan haşaratların besin kaynağı oluşu, kayaların sahip olduğu jeolojik yapısı olan alkalik olması sebebiyle işlenebilirliğinin kolaylığı ve tabi halk tarafından sahiplenilmesi önemli etkenler arasındadır.
Bundan tam 50 sene önce 14 Şubat tarihinde bu kuşlar Birecik’e göç etmesi ile her sene ilk haftası kelaynaklar için etkinlikler düzenlenmekteymiş. Mülga Orman Bakanlığı, Milli Parklar ve Avcılık Müdürlüğü’nce Adana Milli Parklar ve Avcılık Bölge Müdürlüğü’nün yürüttüğü çalışmalar neticesinde 1977 senesinde Kelaynak Üretme İstasyonu kurularak iki yetişkin 9’da yavru kelaynak kafes ortamına alınmıştır.
2020 senesinden bu yana 68 sayısı ile rekor bir üretime imza atan Birecik’te toplamda 285 tane, Fas’ta iki koloni şeklinde, Avrupa ve Amerika‘da bulunan hayvanat bahçelerinde 1000 ile 1500 arasında kuş yaşam sürmektedir. Bunlar arasında yalnızca Birecik Kelaynakları göçmen kuş olma özelliğine sahiptir.
Üreme zamanları olan şubat ve mart aylarında kafeslerden çıkartılarak doğaya bırakılıyor. Özgürce uçup beslendikleri bu zamanlarda üreme istasyonunun içerisinde yapılan yuvalarda üredikten sonra temmuz ayının gelmesiyle tekrardan kafeslere konularak göç etmeleri engelleniyor.
Çoğalmaları sebebiyle 90’lı yıllarda bir bölümü göç yapmaları için salınmıştır. Ancak giden kuşların hiçbiri geri dönmediğinde ve nerede oldukları konusunda herhangi bir bilgiye sahip olunamadığından sonraki yıllarda bu durum tekrarlanmamıştır.
Akabinde zaman içerisinde genlerinde göçmen genini taşıyıp taşımadıklarına dair merakın giderilmesi için birtakım kuşlara radyo vericisi diğerlerine de uydu vericisi takılarak göç için salınmışlardır.
Takiplerin yapılması ile Suriye, Suudi Arabistan ve Kuzey Afrika’ya gittikleri tespit edilmiş olup göç yeteneklerinden bir şey eksilmediği hususunda yargıya varılmıştır. Ancak ne yazıktır ki, avcılık ve biyolojik sebeplere bağlı olarak giden kuşların öldükleri anlaşılmıştır.
Tabi bu çalışmadan sonra kuşların sayılarının artması için daha da göçe gönderilmemişlerdir. Üretme İstasyonu’nda özel yemek menüleri ile beslenen kuşlar, her gün yağsız kıyma, haşlanmış yumurta, rende havuç, tavuk yemi ve tuzsuz peynir ile hazırlanan rasyon yiyorlar.
Burası Neresi? M.Ö. 855 senesinde Asurlular döneminde inşa edilen kent sırasıyla, Hitit, Med, Pers, Makedon ve Selevkos devletlerinin hakimiyeti altına girmiş ve akabinde Roma İmparatorluğu oradan da Bizans Devleti’ne geçmiştir. Tabi ki bitmedi! Emevi, Abbasi, Selçuklu ve Eyyübiler tarafından da hüküm sürülen bu topraklarda Memluk Devleti’de yaşamlarını geçirmişlerdir.
Tarihi yönden oldukça zengin olup önemi büyüktür. 16. yüzyılda Osmanlı Devleti topraklarına dahil edilen Halfeti, belirli bir dönem Rumkale ile Halep yönetimine bağlanmıştır. O dönemlerde Halfeti olarak bilinen yaşam alanı, Osmanlı’nın ardından değerini kaybederken aynı zamanda insanlarda burayı terk etmeye başlamışlardır.
Bu olay dolayısıyla 19. yüzyılda Fırat Nehri’nin karşı kıyısına taşınarak günümüzde yer aldığı alanda tekrardan kurulmuştur. Cumhuriyet’in başlarında Birecik ilçesine bağlı olan bir taşrayken 1954 senesinde ilçe olmuştur. 2000 senesine dek verimli toprakları tarım bölgesi olarak kullanılmıştır. Halfeti’nin büyük bir kısmı Birecik Barajı’nın açılması ile birlikte sular altında kalmıştır.
Yaşam alanının büyük kısmı suyun 60 metreye çıkması ile su altında kalınca, bugün gezilerin düzenlendiği alanındaki Karaotlak tarafına göç etmişlerdir. Güneydoğu Bölgesi’nin en büyük turizm noktalarından biri olan Halfeti, düzenlenen tekne turları ile sular altında kısmı geziliyor.
Kral Kızı Mağarası’ndan başlayan tekne turu, sırasıyla Rumkale, Savaşan köyü ve Merziman Çayı’na gidilmekte. Bu süreçte su altında kalan evleri, tarım alanlarını, mağaraları, camileri görme fırsatını buluyorsunuz. Standart turu dışında bir turu seçerseniz, kaptanların yönlendirmeleri doğrultusunda geziye eklemeler yapılıyor.
Fiyatlar tekne büyüklüğüne göre değişim gösteriyor olup Rumkale’den başlayan orta büyüklükteki bir tekne için 150 bir büyüğü içinse 250 TL ödeme yapmanız gerekiyor. Katılan kişi sayısı üzerinden hesaplama yaparak kişi başına bölünüyor fiyat.
Burası Neresi? Şanlıurfa’da orman niteliğindeki tek alan olan Gölpınar Tabiat Parkı, 2011 senesinde mesire alanı olarak ilan edilerek işletilmektedir. Görselliği ile göz kamaştıran park, şehrin kuzey yönünde bulunuyor olup merkeze oldukça yakındır. Bünyesinde barındırdığı doğal kaynakları, konumu ve sahip olduğu manzarası ile hoş bir alan oluşturuyor.
Yılın her mevsimi piknik ve gezi yapma olanağı sağlıyor olup kızılçam ağaçları ile bezenmiştir. Karasal ekosistemi temsil eden Gölpınar, yaz dönemlerinde serinlemek adına tercih edilebilecek bir dinlenme ortamıdır. İçerisinde kafe bulunuyor olup hem yerel hem ulusal lezzetleri sunmaktadır. Güzel bir mola rotası olan bu yer, sağladığı manzarası ile hizmet veriyor.
Burası Neresi? Sahip olduğu flora ve fauna ile zenginliği ön planda olan Tek Tek Dağları Milli Parkı, 2007 senesinde Milli Park olarak ilan edilerek kültürel zenginliği ve arkeolojik özelliklerinin korunabilmesi sağlanmıştır.
Mezopotamya bölgesinde konumlanan park, tarih içerisinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bunun bir sonucu olarak bölgede çok sayıda yeraltı şehri, manastır, kilise ve mağaranın yanında önemli tarihi ve arkeolojik değerler ile birinci derece arkeolojik sit alanları yer almakta.
Bunlar arasında; Senem Mağara Manastırı, Şuayipşehri Harabeleri ve Soğmatar Antik Kenti bulunuyor olup Soğmatar Antik Kenti’nde tarihi Harran Sin kültürüne uzanan Sabizm ve Baştanrı Marilaha’nın merkezi olduğu bilinen bir ören yeri mevcut.
Roma Dönemi’ne ait olan kaya mezarları da var ayrıca. Bölgedeki tarihi buluntular sizi alıp geçmişe götürüyor. Bir yandan bu tarihi alanları keşfederken öte yandan piknik yapma fırsatı da sunuyor
İçerisinde 272 bitki ve 172 hayvan türü yaşam sürüyor olup tabiat turizmi için ayrı bir önemi vardır. Yaban hayatı gözlemlemek için tercih edilen milli parkta Menengiç kahveden içmeden geri dönmeyin.
Burası Neresi? Ülkemizdeki en kapsamlı kalkınma projesi olan Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki Atatürk Barajı’nı görmeden dönmek olmaz! Fırat Nehri’nin geçmekte olduğu Adıyaman ve Şanlıurfa içerisindeki araziye yayılan barajın Şanlıurfa’da bulunan bölümünde bir de seyir terası mevcut. Seyir terasından ise barajın sadece bir bölümü görülebiliyor. 1992 senesinden bu yana 84,5 milyon metreküplük hacme sahip olan Atatürk Barajı dünya üzerindeki altıncı barajdır. Ülkemizin en büyük sulama ve santral alanı olan barajı görmeden geri dönmeyin!
Burası Neresi? 5 bin sene öncesine kadar uzanan verimli toprakları ile suları ile besleyen ırmakların kurumasıyla çorak bir hal almıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan çalışma projesinin başlatılması ile Fırat Nehri’nin Atatürk Barajı’ndan taşınan suları bu çorak araziyi verimli bir vahaya dönüştürüyor.
Eğer buraya ekim ayında gelirseniz pamuk hasadına gitmenizi tavsiye ederim. Toprağı süsleyen pamuklar beyaz beyaz uçuşarak harika bir görüntü yaratıyor. Güneşin batmasıyla beraber pamuğa yansıyan ışık bir mum gibi yanıyor adeta.
Burası Neresi? Son zamanlarda yoğun olarak ziyaret edilen Şanlıurfa Karacadağ Kayak Merkezi, kasım aylarında sezonu açıyor olup dört ay boyunca devam etmektedir. 700 metre kadar uzun olan kayak alanına sahip olup Siverek ilçesinde bulunuyor. Bölgede; kayak merkezi dışında bir kafe ve hizmet evi bulunuyor.
Burası Neresi? Eğer içli köftenin en lezzetlisini yemek istiyorsanız sıra gecesinden önce Cevahir Konukevi’ne giderek dünya mutfağında yemekleri burada tadabilirsiniz. Sunduğu her yemeğin sonuna kadar hakkını veren mekanlardan biri olup şehrin en şıkları arasındadır ayrıca.
Burası Neresi? 1930’lu yıllardan babadan oğla devredilen bu mekan, sabah erkenden kapılarını açıyor. Bölgenin en popüler Ciğerci Aziz Usta, çarşıda yer alan eski dükkanda yer alıyor. Ciğeri getirmek mekandan masadaki isot ve tuzu kullanarak dürümünüzü yapmak sizden!
Ciğer tek seçeneğiniz değil elbette ki! Kuşbaşı ve tavuk da mevcut. Yemeklerin yanına giden en lezzetli şeylerden biri de biberleri kuşkusuz. Acısının dozunu söylemem gerek yok sanırım. 🙂 Ekmek ya da lavaşın arasına temizlediğiniz biber ve soğanı koyarak afiyetle yiyorsunuz.
Burası Neresi? Birecik’e has Haşhaş kebabı için Şanlıurfa’da tercih edilecek yerlerin başında bulunuyor. Gerek görünümü gerekse lezzeti ile damaklarınızı çatlatacak. 1970 senesinden bu yana hizmet vermekte olan lokantanın ünlü lezzeti; kuzunun boşluk kısmından alınan etin zırhtan geçirilmesi ile kıyma haline dönüştürülen et biber, sarımsak ve maydonuzun sap kısmı ile birleşerek harika bir uyum oluşturuyor. Temizliği ve lezzet kalitesi ile bölgenin en sık tercih edilen mekanı olmaya devam ediyor.
Burası Neresi? Oldukça nezih bir yer alan Taşsaray’da sunulan kebap, iskender, döner ve pide çeşitleri gelenleri bir hayli memnun bırakıyor. Tarihi taşlar kullanılarak inşa edilmiş olan bu yapı büyüklüğü ile oldukça geniş kitleyi ağırlayabiliyor. Etlerin pişirilme usülleri, sunum tarzı ve taze olmalarıyla tam ağzınıza layık. Bölgeye has mantar ile yapılan mevsimlik kebap olan Keme Kebabı, içli köfte, lahmacun ve bostana salatasını tercih edebilirsiniz.
Tur hakkında; Şehir merkezinde tura katılan misafirleri alarak tura başlanıyor. Tarihin en eski zamanlarından bu yana hoşgörü içerisinde yaşayan insanların bölgede bıraktıkları izleri gezmeye başlanıyor. İlk etapta dünyadaki en eski tapınak olan Göbeklitepe’ye gidiliyor.
Akabinde Harran’a geçilerek tura devam ediliyor. 22 metre yükseklikte yer alan Harran Höyüğü’nde, ülkemizin İslamiyet döneminde kurulan en eski camisi Harran Ulu Cami ve onun avlusunda yer alan Anadolu’da inşa edilen ilk İslam Medresesi, iç kale, tarihi surlar ve Konik Kubbeli Harran evleri ziyaret ediliyor.
Yine burada Hayat El Harrani Hz. Türbelerini gezdikten sonra buradan ayrılıyor ve merkeze doğru geçiliyor. Eyüp Peygamberin burada çile çektiği mağaraya gidilerek şifa olan suyundan içiliyor. Rehberden Eyyüp Peygamberin hayatını iyice dinledikten sonra ciğer kebabı yemek üzere öğle yemeği molası veriliyor.
Halilü Rahman Gölü, Balıklıgöl, Ayn Zeliha Gölü, Hz. İbrahim Makamından ötürü ismini alan Makam Cami, Hz. İbrahim’in dünyaya geldiği mağara ziyareti yapılıyor. Gümrük Han’da kısa bir mola verilerek çay kahve içtikten sonra tur burada son bulmakta. Günübirlik Urfa Turu için kişi başı 160 TL ödeme yapmanız gerekiyor.
Tur hakkında; Şehrin popüler kayak merkezi olan Karacadağ Kayak Merkezi, kar olduğu zaman her hafta sonu turlar düzenlenmektedir. Merkeze 170 kilometre kadar uzaklıkta yer alan kayak merkezi etrafındaki iller tarafından yoğun olarak tercih edilmekte. Saat sabah 07:30’da Nevali Hotel yanındaki Havaş durağından hareket ederek bir saat içerisinde Siverek’e gidiliyor. Burada kahvaltınızı ettikten sonra kayak merkezine çıkıyorsunuz. Kayak keyfini yaptıktan sonra saat 13:00’da öğle yemeği için sucuk ekmek tercih ediliyor. Saat 16:00’da ise Şanlıurfa’ya geri dönüş için hareket ediliyor. Karacadağ Kayak Merkezi Turu için kişi başı 140 TL ödeme yapmanız gerekiyor.
Tur hakkında; Saat 05:45’te buluşularak Halfeti’ye hareket ediliyor. 3 saat süren yolculuğun akabinde tekne turu yapılarak bölge tanıtılıyor. Burada gezi bittikten sonra bir saat süren bir yolculuğun ardından Şanlıurfa’ya geçiliyor. Şehrin yöresel yemeklerini tatmak için yemek molası veriliyor.
Yemeğin ardından Hz. İbrahim Peygamberin ateşe atıldığı yer olarak varsayılan Balıklıgöl’e gidiliyor. Sonrasında Hz. İbrahim’in dünyaya geldiği mağara olarak bilinen Hz. İbrahim Mağarası’nı geziyoruz.
Mağarayı gezdikten sonra Halil-ür Rahman Gölü’nün kuzey kenarı boyunca uzanan Osmanlı Dönemi’nde Rızvan Ahmet Paşa tarafından yaptırılan Rızvaniye Cami ziyaret ediliyor. Urfa Kalesi ve Gümrük Hanı’nı da gezdikten sonra Tarihi Bedesten Çarşısı’nda sebest zaman tanınıyor. Son olarak akşam sıra gecesi için restorana gidiliyor ve tur burada son buluyor. Günübirlik Şanlıurfa & Halfeti Turu için kişi başı 105 TL ödemeniz gerekiyor.
**Sizler için hazırlamış olduğumuz yapılacak listesi burada son buluyor. Yazımızda Şanlıurfa’da yapılacak şeyler hakkında elimizden geldiğince bilgi vermeye çalıştık. Sizde deneyim ve önerilerinizi bizimle paylaşırsanız seviniriz. İlginizi çekebileceğini düşündüğümüz diğer yazılar;
Hamburg Nerede? Hamburg, Avrupa’nın Almanya şehrinde bulunmaktadır. Ülkenin Berlin’den sonra ikinci büyük şehridir. Hamburg Hakkında: Almanya’nın…
İstanbul’un Anadolu yakası Karadeniz kıyısında bulunan Şile, şehir merkezine yaklaşık 80 kilometre uzaklıktadır. İstanbul’un en…
Tiran Nerede? Hangi Ülkede? Tiran, Balkanlar’da bulunan Arnavutluk’un başkenti, aynı zamanda en büyük şehridir. Arnavutluk…
Arnavutluk'un başkenti Tiran'ı ziyaret ettiğinizde, yoğun kargaşa yaşayan bir ülkenin geçmişini ve bugününü keşfedeceksiniz. Gelin…
Bir peri masalı için adeta bir fon gibi duran romantik ve ilham verici bir şehirden…
Napoli nerede? & Hangi ülkede? İtalya Yarımadası'nın batı kıyısında Roma'nın 120 mil güneydoğusunda bulunan Napoli,…