Kars Mutfak Kültürü
Doğu Anadolu bölgesi şehirlerinden biri olan Kars, 2000 metreyi bulan rakımda yer almaktadır. Bu nedenle de topraklarının büyük bölümü yaylalardan oluşur. Geniş yaylaların yüzölçümünün büyük bölümünü kapladığı Kars, hayvancılık yapmak için oldukça uygundur. Hayvancılığın yaygın olarak yapılması, şehrin mutfağında hayvansal ürünlerin önemli yer tutmasını sağlamıştır. Et yemeklerinin yanı sıra Kars denilince akla gelen ilk ürün, ünü ülke sınırlarını aşmış Kars kaşarıdır. Hayvansal ürünlerin yanında tahıl, bakliyat ve hamur işleri de Kars mutfağının genelini oluşturur.
Doğal güzellikleri, tarihi yapıları, kayak merkezi ve her yıl düzenlenen festivallerle binlerce turiste ev sahipliği yapan bir şehir olan Kars, zengin mutfağı ile de bölgeye gelen turistlerin ilgisini çekmektedir. Kars mutfağında başka yörelerde de rastlanan yemeklere yer verildiği gibi, Kars kazı gibi sadece Kars’a özgü yemekler de vardır. Aynı zamanda şehrin ünlü yemeklerinin başında Kars balı, Kars ketesi, Kars katmeri, erişte ile yapılan yemekler ve tandır yemekleri gelmektedir. Kars ziyaretlerinizde denemeniz gereken yemeklerle ilgili yazımıza göz atarak Kars yemekleri ile ilgili bilgi sahibi olabilirsiniz.
Pratik Bilgiler
Kars’tan Alınabilecek Yiyecekler: Kars’a yapacağınız bir geziden sonra buradan elleriniz boş dönmeniz neredeyse imkânsız gibi bir şeydir. Serhat şehir Kars’tan satın alabileceğiniz kahvaltılık ürünlerden yemeklik bakliyat ürünlerine kadar onlarca yiyecek türü bulunmaktadır. Yalnızca bu şehre özgü o kadar faydalı ve lezzetli ürünler var ki hangi birini almak isteyebileceğinize karar veremeyebilirsiniz. Ancak işleri biraz kolaylaştırmak adına Kars’tan alabileceğiniz bazı yiyeceklerden bahsetmek isteriz. Kars çiçek balı, eski kaşar, beklemiş tekerlek kaşar, dünyada ünlü Kars gravyer peyniri, köy tereyağı, küflü çökelek, pekmez, tahin helvası, ev ketesi, pestil, Kars kavurması, çeçil peyniri ve Kars dana sucuğu buradan alabileceğiniz yiyecekler arasında bulunmaktadır. Elbette şehir merkezinde yer alan dükkânları da gezerek daha onlarcasını bulabilir ve damak zevkinize göre bir alışveriş yapabilirsiniz.
Kars’ın En Meşhur Tatlısı: Kars’ta deneyebileceğiniz tatlı türleri umaç helvası ve hasuda tatlısıdır. Her iki tatlıyı şehir merkezindeki lokanta ve restoranlarında menüsünde bulabilmeniz mümkündür. Ayrıca bu iki tatlıya ek olarak farklı içerik ve lezzetteki tatlı türlerini yine şehir merkezindeki tatlıcılar ve pastanelerde bulabilir, paket olarak satın alabilirsiniz.
Kars’tan Alınabilecek Doğal Ürünler: Kars’tan alabileceğiniz birçok doğal ürün bulunmaktadır. Süt ve süt ürünlerinden oluşan kahvaltılıklardan yemeklere tat katan baharatlar ve yemeklik kuru bakliyat ürünleri Kars’tan alınabilecek doğal ürünler arasında yer almaktadır. Meşhur Kars gravyeri, eritilmiş sarı yağ, köy balı, köy sucuğu, tarhana, mantı, kurutulmuş dolmalık biber ve patlıcanlar, Kars kaymağı, Kağızman pekmezi, deri tulum peyniri, Kağızman pestili, köy yarması, organik köy eriştesi, doğal ev yapımı salça çeşitleri buradan alabileceğiniz ürünler arasındadır. Hepsi %100 doğal ürün olup geleneksel mutfakta kullanılan sağlıklı ürünlerdir.
Kars yöresel yemekleri listemizin ilk sırasında ülkemizin birçok yerinde yapılan ama Kars’ta yapılanı bir başka olan Hangel ile başlıyoruz. Kars’ın sevilen hamur işe hangel, Anadolu’nun farklı yerlerinde hıngal olarak da adlandırılan bir çeşit mantıdır. Kars mantısı olarak adlandırılan hangel, kıymasız bir mantıdır ve üzerine de farklı bir sos dökülür.
Mantı hamuru gibi ince açılan hamur, küçük kareler şeklinde kesilir ve kaynar suya atılarak haşlanır. Üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür. Son olarak da soğan ve salça yağda kavrularak üzerine dökülür ve servis edilir. Yapımı anlatıldığı kadar kolay olmayan Hangel, farklı lezzeti ile özellikle mantı sevenlerin çok hoşuna gidecek. Kars’a yolunuz düşerse bu lezzeti denemeden ayrılmamanızı tavsiye ederiz.
Anadolu’nun neredeyse her şehrinde yapılan kete, Kars mutfağının da olmazsa olmaz hamur işleri arasındadır. Anadolu’nun sevilen bu lezzeti her yörede farklı şekillerde yapılır ve lezzetiyle birbirinden ayrılır. Kars ketesi de kendine has özellikleriyle farkını ortaya koyuyor. İsteğe göre tatlı veya tuzlu yapılabilen kete ne şekilde yapılırsa yapılsın çayın yanında çok iyi gidiyor.
Hamur işleri kategorisinde yer alan kete, oldukça az bir malzemeyle ve kolayca yapılabiliyor. Öncelikle kete hamuru yoğruluyor. İç harcı da ister tuzlu ister tatlı şekilde bol tereyağında unun kavrulması ile hazırlanıyor. Açılan hamurların içerisine iç harcı eklendikten sonra fırında pişirilir ve ister sıcak ister soğuk bir şekilde afiyetle yenir. Kars’ta birçok fırında bulabileceğiniz Kars ketesini mutlaka denemelisiniz.
Kars mutfağında en çok kullanılan etlerden biri kaz etidir. Hatta kaz eti Kars mutfağı ile özdeşleşmiş bile diyebiliriz. Şehrin vazgeçilmez geleneksel yemeklerinden biri olan Kars kazı ve pilavı, yılın her mevsiminde en çok tüketilen et yemekleri arasında yer alır. Özellikle de kaz etinin kış aylarında daha lezzetli olması nedeniyle kış sofralarından eksik olmaz.
Kaz etinin suyu ile pişirilen pilavla beraber servis edilen Kars kazı, kalabalık misafir sofralarının olmazsa olmazıdır. Pilavla birlikte servis edilen et, hem lezzetli hem de doyurucu olması ile dikkat çeker. Oldukça lezzetli olan kaz eti Kars’ta genellikle tandırda pişirilir ve lezzeti iki katına çıkar. Farklı bir et çeşidi denemek istiyorsanız Kars gezilerinde deneyebileceğiniz Kars kazı ve pilavını mutlaka denemelisiniz.
Kars yöresel yemekleri listesinin neredeyse yarısı hamur işleri ile doludur. Ülkemizin birçok yöresinde yapılan katmer de Kars mutfağının sevilen hamur işlerinden biridir. Diğer yörelerde yapılanla ismi aynı olsa da yapılış şekliyle Kars katmeri fark yaratır. Her ne kadar lezzeti aynı olsa da Kars katmeri, görselliğiyle fark yaratır.
Yöre halkının sık sık yaptığı Kars katmerinin yapımı biraz maharet istiyor. 5-6 adet yufka incecik açılıyor. Araları yağlanarak yufkalar üst üste diziliyor. Daha sonra rulo yapılarak tepsiye diziliyor ve üzerine yumurta sarısı sürülerek pişiriliyor. Kars’ta sabah kahvaltılarından akşam yemeklerine günün her öğününde tüketilebilen Kars Katmeri, Kars’ta birçok fırında bulunur ve lezzetiyle deneyen herkesi kendine hayran bırakır.
Kars mutfağına ait yöresel yemeklerden biri olan Haşıl, Kars’ta yaşayanların genellikle kış aylarında yaptığı bir yemektir. Eski zamanlarda hem basit, hem ucuz, hem de doyurucu olması nedeniyle tarlalarda çalışan işçilere yapılan yemek, çok sevildiği için evlerde de yapılmaya başlanmış ve böylece Kars yöresel yemekleri arasına girmiştir.
Hem lezzetli hem de oldukça sağlıklı olan yemek, buğdaydan hazırlanan bulgurla yapılıyor. Bulgur suda pişiriliyor ve süzülerek tepsiye dökülüyor. Eritilen tereyağı ile karıştırılarak üzerine sarımsaklı yoğurt dökülerek afiyetle yeniyor. Sarımsaklı yoğurt ve tereyağının buluşması ile gözlere, lezzetiyle de damaklara hitap eden lezzet Kars ziyaretlerinizde denemeniz gereken yemeklerin başında gelir.
Hayvansal ürünleri ile ünlü olan Kars mutfağının en meşhur lezzeti var sırada… Ünü şehir hatta ülke sınırlarını bile aşmış bir lezzet olan Kars gravyeri, diğer adıyla Kars kaşarı, deneyen herkese daha önce yediği kaşarları unutturacak bir lezzete sahip. Ülkemizde üretilen ve dünyanın birçok yerine ihraç edilen Kars kaşarı, adeta milli gururumuz niteliğinde.
Genelde büyük tekerlek şeklinde olan Kars Gravyeri, üçgen şeklinde dilimlenerek servis ediliyor ve görüntüsüyle bile insanda peynir yeme isteği uyandırıyor. Yapımının zahmetli olması nedeniyle oldukça kıymetli olan Kars gravyeri, sabah, akşam günün her öğününde yenir. Kars’ta tüm şarküterilerde bulabileceğiniz Kars kaşarını yanınıza alarak hem evinizde Kars’ın esintilerini hissedebilir hem de bu eşsiz lezzeti sevdiklerinize hediye edebilirsiniz.
Katmerinden ketesine, eriştesinden hangeline kadar her çeşit hamur işinin yer aldığı Kars mutfağında, Kars yöresel mutfağına ait bir börek olmazsa olmazdı. Kars yöresel yemekleri listemizde yer alan Kars böreği, sabah kahvaltılarından akşam yemeklerine günün her öğününde yanında çay veya ayranla birlikte afiyetle yenir.
Kars mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olan Kars böreği, özel günlerin de vazgeçilmez hamur işlerinden biridir. Yapılış aşamasının diğer böreklerden pek farklı olmayan Kars böreğinin en önemli özelliği meşhur Kars gravyeri ile yapılmasıdır. Böreğin eşsiz lezzetini veren de bu ayrıntıdır. Böreğin her türlüsünü seviyorsanız Kars gezilerinizde Kars böreğini denemeden şehirde ayrılmamanızı tavsiye ederiz. Şehir merkezindeki börekçilerde bu eşsiz lezzeti bulabilirsiniz.
Köftenin her türlüsünün yapıldığı ve herkes tarafından çok sevildiği ülkemizde her yörenin kendine has bir köftesi vardır. Et yemekleri ile ünlü bir mutfağa sahip olan Kars ilinin de sevilen yöresel köftesi herkes tarafından bilinen sulu köftedir. Sulu yemek kategorisinde yer alan sulu köfte, hem çorba hem de ana yemek olarak tüketilebilir.
İçerisinde minik minik misket köfteler, soğan ve patates bulunan yemek, hem doyurucu hem de besleyici olmasıyla dikkat çeker. İsteğe göre farklı sebzeler de eklenerek renklendirilebilir. Tek başına da oldukça doyurucu olan yemeğin yanına pirinç pilavı veya bulgur pilavı da çok yakışır. Görüntüsüyle göze, lezzetiyle de damaklara hitap eden Kars usulü sulu köfteyi siz de mutlaka deneyin.
Kars mutfağında el yapımı erişte eksik olmaz. Çorbasından pilavına hatta tatlısına kadar birçok yerde erişte kullanılır ve sevilerek tüketilir. Günümüzde her şeyin hazırı gibi eriştenin de hazırı bulunsa da Kars usulü erişte pilavının gerçek lezzeti ancak el yapımı erişte ile yapılırsa alınır. Klasik pilavlara farklı bir alternatif arayanların çok seveceği erişte pilavına, mis gibi tereyağının kokusu, mercimeğin besleyiciliği ve patatesin doyuruculuğu eklenince ortaya muhteşem bir lezzet çıkıyor.
Kars sofralarından eksik olmayan erişte, köylerde elde açılarak hazırlanıyor. Genellikle et yemeklerinin yanında servis edilen erişte pilavı, Kars’ta en çok tüketilen pilavlar arasında yerini alıyor. Hem doyurucu, hem besleyici, hem de oldukça lezzetli olan erişte pilavı Kars’ta denemeniz gereken yemeklerin başında geliyor.
Kars mutfağının geleneksel lezzetlerinden biri olan ekşili et farklı lezzetiyle et yemeği sevenlerin favorisi olacak. Kuşbaşı doğranmış etler, domatesli ve soğanlı suda haşlanıyor ve sebzelerle etin lezzetinin muhteşem uyumu et sevenlerin damaklarını şenlendiriyor. Kars ve çevresinde Akşam yemeği sofralarının vazgeçilmezi olan ekşili et, eve gelen misafirlere de mutlaka ikram ediliyor.
Et yemeklerinin sofralardan eksik olmadığı Kars’ın bu yöresel yemeğinin yapımı da oldukça pratik; tereyağında kavrulan etlere domates ve soğan ilave ediliyor. Tuz ve baharatlar da eklenerek pişmeye bırakılıyor. Kısık ateşte piştikten sonra üzerine limon suyu ilave ediliyor ve yemeğin adının hakkını fazlasıyla veriyor. İster tek başına ister yanında pilavla tüketilen yemek, Kars’ta denemeniz gereken lezzetlerin başında gelir.
Hem Ardahan hem de Kars yöresinin geleneksel yemekleri arasında bulunan feselli, bölgenin sevilen hamur işlerinden biridir. Özellikle sabah kahvaltılarında ve ara öğünlerde atıştırmalık olarak tüketilen feselli, çayın yanında peynirle ve zeytinle beraber yenildiğinde efsane bir lezzet çıkıyor ortaya.
Hamuru için sadece un, tuz ve su gerekiyor. Elde açılan yufkaların arasına tereyağı sürülüyor ve rulo şeklinde sarılıyor. Kol böreği şeklinde kendi etrafında sarılarak tekrar açılıyor ve pişiriliyor. Tava yerine sacda pişirilirse bir o kadar daha lezzetli oluyor. Kars mutfağının vazgeçilmez hamur işlerinden biri olan feselli, isteğe göre içine başka malzemeler eklenerek gözleme şeklinde de yapılabilir.
Et ürünlerinin oldukça ünlü olduğu Kars mutfağında kebap olmazsa olmazdır. Kebabın en güzel hallerinden biridir şiş kebap. Hele bir de Kars yaylalarında otlayan hayvanların etlerinden yapılırsa daha bir lezzetli olur. Şiş kebap denilince insanın aklına ızgarada yapılan şiş kebap gelse de Kars usulü şiş kebap tencerede yapılıyor. Tencerede şiş kebap hem daha lezzetli hem de yumuşacık oluyor.
Kuşbaşı etler, kuşbaşı et kadar küçük küçük kesilen domatesler ve biberler sırasıyla çöp şişe diziliyor. Büyükçe bir tencereye yerleştirilerek tereyağı ile birlikte pişiriliyor. Kapağı kapalı tencerede kendi yağı ve suyu ile pişen etler muhteşem bir lezzet haline geliyor. Yumuşacık etler ister yanında pilavla, ister lavaşın üzerine konularak servis ediliyor. Hele yanında bir de ayran olursa tadından yenmiyor.
Ülkemizin birçok yerinde yaygın olarak kullanılan sarı yağ, tarihi M.Ö. 2000 yıl öncesine kadar dayanan, sadeyağ olarak adlandırılan bir yağ çeşididir. O tarihlerden beri hala birçok yörede kullanılan sarı yağ, Kars yöresel lezzetleri arasında da yerini alır. Ülkemizin birçok yerinde genellikle yemeklerde ve pilavlarda kullanılır.
Kars’ta her evin mutfağında kavanozlarda görebileceğiniz sarı yağ, Kars mutfağının vazgeçilmezlerindendir. Çoğu yemeğin lezzetinin de bu yağdan geldiği söylenir. Tereyağı eritilerek sütten ve köpükten arındırılır ve ortaya tamamen organik ve lezzetli sarı yağ çıkar. Kars’ta birçok yerde konserve şeklinde bulabileceğiniz sarı yağ, günümüzde internetten bile sipariş verilebilir. Ancak siz yine de gerçek organik sarı yağı Kars ziyaretlerinizde satın almalısınız.
Ülkemizin birçok yöresinde yöresel lezzetler arasında yer alan erişte Kars yöresel yemekleri arasında da yeri alır. Kars mutfağında erişte ile yapılan yemeklerin çok fazla olduğunu daha önce belirtmiştik. Köylerde Karslı hanımların elleriyle kestiği erişteler yıl boyunca Kars mutfaklarında birçok farklı şekilde değerlendirilir. Erişte pilavından sonra Kars mutfağının erişteyle yapılan en popüler yemeği kesme aşıdır.
Kesme aşı, daha çok çorba olarak bilinse de Kars yöresinde bol malzemeli az sulu yapılıyor ve daha çok ana yemek olarak tüketiliyor. İçerisinde yeşil mercimek, erişte ve hamur topları bulunan kesme aşı, yeşil mercimeğin vitaminleri ve eriştelerin doyuruculuğunun en güzel birleşiminden oluşuyor. Soğuk kış günlerinde hem içinizi ısıtacak hem de doyurucu bir lezzet arıyorsanız Kars usulü kesme aşını mutlaka denemelisiniz.
Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde sıklıkla yapılan sinor her yörede farklı isimle anılır. Kimi yörede silor, kimi yörede ziron olan yemek Kars’ta sinor olarak adlandırılır. İsmi ne olursa olsun her biri ayrı ayrı lezzetli olan yemek, Kars’ın sevilen hamur işlerinden biridir.
Sinor hamuru genellikle Kars köylerinde evlerde yapılarak kilerde saklanır ve yıl boyunca hazır yemek olarak tüketilir. Uğraşmak istemeyenler için ise Kars’ın her köşesinde hazır yapılmış sinor bulmak mümkündür. Elde açılan yufkaların hafif pişirildikten sonra rulo haline getirilerek kesilir, sonrasında da kurutulur. Hazır sironlar tepsiye dizildikten sonra üzeri hafif ıslatılarak fırında ısıtılır. Fırından çıktıktan sonra üzerine sarımsaklı yoğurt ve tereyağlı biberli sos dökülür. Hatta kıymalı sos bile dökülerek mantı gibi tüketilebilir.
Halkın büyük çoğunluğunun geçim kaynağının hayvancılık olduğu Kars’ta hamur işlerinden sonra en çok et yemeklerine yer verilir. Kars yöresel mutfağının sevilen et yemeklerinden biri olan piti kebabı, içerisinde bulunan malzemelerle klasik et yemeklerinden ayrılıyor. Kars ile beraber aynı zamanda Iğdır’ın da yöresel yemekleri arasında bulunan yemek, bu şehirlerde iftar sofralarında ve özel gün sofralarından eksik olmuyor.
Kars yaylalarında otlayan kuzuların etinden yapılan piti kebabının diğer malzemeleri de; haşlanmış nohut, sivri biber, domates, kuyruk yağı ve zerdeçaldır. Haşlanan etlere zerdeçal ve haşlanmış nohut eklenerek güveç kaplara alınır. Üzerine domates ve biberler eklenerek üzeri kızarana kadar fırında pişmeye bırakılır. Piştikten sonra yanında incecik lavaş ve üzerine de yoğurt dökülerek ekstra bir lezzet sahip olur. Kars yöresine özgü sevilen et yemeğini Kars’ta yöresel yemeklerin yapıldığı restoranlarda bulabilirsiniz.
Kars kaşarından sonra Kars’ın en çok bilinen ve ünü şehrin sınırlarını aşmış bir lezzet de Kars balıdır. Her derde deva organik çiçek balı, Kars ve Ardahan bölgesindeki yaylalarda bulunan, Kafkas arıları denilen arıların topladıkların polenlerden yaptıkları baldır. Kars’ın yüksek rakımlı tepelerinde üretilen çiçek balı ağaçların olmadığı, tamamen kır çiçekleriyle kaplı olan yaylaların balıdır. Bölgede tarımın olmaması da ilaçlama yapılmadığı anlamına gelir bu da balın tamamen organik olduğunu kanıtlar.
Sağlığa oldukça faydalı olan Kars balının bir diğer özelliği de kristalize olmasıdır. Hakiki ballarda görülen bu özellik balın yapısını kesinlikle bozmaz, tam tersi tamamen organik olduğunu gösterir. Kristalize olan bal ısıtıldığında içeriğinden bir şey kaybetmeden eski halini alır ve uzun süre bozulmadan kalır. Kars şehir merkezinde bulabileceğiniz bal satış noktalarından Kars balını satın alabilir, sevdiklerinize de hediye edebilirsiniz.
Kars mutfağında ayrı bir öneme sahip olan kaz eti, yüzyıllardan beri şehirde yapılan geleneksel et yemeklerinin ana malzemelerinden biridir. Kars’a özgü kaz eti, şehirde birçok farklı şekilde pişirilir. Tandırda kaz çekmesi de bu lezzetlerden bir tanesidir. Yapımı oldukça uzun süren ama piştikten sonra lezzetiyle beklemenin karşılığını fazlasıyla veren yemek, bölgeyi ziyaret eden turistlerin en çok ilgisini çeken yemeklerden biridir.
Tandırda kaz çekmesinin yapımı oldukça meşakkatlidir. Öncelikle tandır içinde ateş yakılır. Üzerine geniş bir çömlek içerisinde ayıklanmış bulgur ve su konur. Bulgurun üzerine gelecek şekilde demir çubuklara geçirilmiş kaz etleri asılır. Tandırın üzeri sac kapakla kapatılarak pişmeye bırakılır. Kaz etinden akan yağ ile pişen bulgur pilavı eşsiz bir lezzete sahip olur. Yumuşacık bir şekilde pişmiş kaz etleri ile beraber ziyafet sofralarına yakışır bir lezzet çıkar ortaya. Daha önce yediğiniz et yemeklerini gölgede bırakan bir lezzete sahip olan tandırda kaz çekmesini Kars’ta birçok restoranda bulabilirsiniz.
Kuymak genellikle Karadeniz mutfağına ait bir yemek olarak bilinse de Doğu Anadolu’nun birçok şehrinin de yöresel yemekleri arasında yer alır. Kullanılan peynirin de yapılış şekline kadar birçok aşaması yöreden yöreye farklılık gösteren kuymak, Kars’ta da çok farklı şekilde yapılır.
Kars ve çevresinde kahvaltıların olmazlarından biri olan kuymak, yörede Karadeniz usulü kuymaktan çok farklı yapılıyor. Günün her saatinde tüketilebilen kuymak Kars’ta çok az yağ ile yapılıyor ve su yerine genelde süt kullanılıyor. Hatta tercihe göre üzerine şeker de ilave edilerek tatlı yerine de tüketilebiliyor. Daha önce yediğiniz kuymakları unutun ve Kars’a yolunuz düşerse mutlaka Kars usulü kuymağı deneyin.
Kars yöresel yemekleri listemizde Kars mutfağının sevilen et yemeklerinden biri var sırada. Yumuşacık kuzu eti ile tane tane pirinç pilavının bir arada hazırlandığı yemek, iki lezzetin bir arada bulunduğu en güzel yemeklerden biridir. Aynı zamanda lezzetine lezzet katmak için içerisinde küp küp doğranmış ayva da bulunuyor. Görüntüsüyle görsel şöleni andıran kuzu etli pilav, şehirde davet sofralarının vazgeçilmez yemeğidir.
Öncelikle kuzu etleri haşlanır ve daha sonra bir süre kavrulur. Pilav da hazırlandıktan sonra; et, ayva ve pilav harmanlanarak toprak güvece konur. Fırında üzeri kızarana kadar pişirilir. Servis sırasında da üzerine salça ile beraber yağda kavrulmuş soğan eklenir ve lezzetinden parmakları ısırtan yemek hazır hale gelir.
Kars yöresel yemekleri listemizdeki, Kars yöresine ait olan son hamur işi var sırada. Yöresel yemeklerinin yarıdan fazlasının hamur işlerinin oluşturduğu Kars mutfağında günün her öğününde yenilebilen hamur işleri oldukça meşhurdur. Kars’ın meşhur hamur işi nezik de bunlardan biridir.
Daha önce bahsettiğimiz feselliden farkı olarak hamuru su yerine kaymakla yoğrulan feselli, kaymağın lezzetiyle damaklarda yumuşacık bir tat bırakıyor. Kaymakla birlikte yoğrulan hamur açılır ve arkalı önlü sacda pişirilir. Yanında tazecik çay, zeytin ve peynirle en lüks kahvaltıları gölgede bırakacak bir lezzet sunar. Eğer siz de hamur işlerini seviyorsanız Kars’a yolunuz düşerse mutlaka bu lezzeti denemelisiniz.
Kars’ta hayvancılık yaygın olarak yapılır ve buna bağlı olarak Kars mutfağında hayvansal ürünler büyük yer tutar. Kars gravyerinden sonra Kars yöresinin en meşhur peyniri çeçil peyniridir. Ünü şehrin sınırlarını aşan lezzetlerden biri olan Kars usulü çeçil peyniri, günümüzde birçok markette Kars peyniri adı altında satılsa da gerçek çeçil peyniri ancak Kars’ta bulunabilir.
Kars’ta en çok aranan ve sevilen peynirlerden biri olan çeçil peyniri, genellikle tulumlara basılarak bekletilir ve yıl boyunca tüketilir. Eski peynirden hoşlanmayanlar taze taze de yiyebilir. İnek, koyun ve keçi sütlerinden yapılan çeçil peyniri, genelde örgü şeklindedir ve tel tel ayrılır. Kahvaltı sofralarına çok yakışı ve aynı zamanda uzayan kıvamıyla kuymak yapımında da kullanılabilir. Kahvaltı sofralarınızı şenlendirecek bir lezzete sahip olan çeçil peynirini Kars ziyaretlerinizde bol bol yanınıza almayı unutmayın.
Kars mutfağının ağır hamur işi ve et yemeklerinden önce mideleri yumuşatmak için hafif çorbalara ihtiyaç vardır. Soğuk kış günlerinde içinizi ısıtacak bir lezzet olan hörre çorbası da bunlardan biridir. Şehrin en meşhur çorbalarından olan hörre çorbası, yapımının kolay olması ve her evde kolayca bulunan malzemelerden yapılabilmesinden dolayı çok fazla tercih ediliyor.
Ana malzemeleri un, yağ ve salça olan çorba oldukça pratik! Eritilen tereyağına ilave edilen un iyice kavrulur. Kavrulduktan sonra su, karabiber ve tuz eklenerek kaynamaya bırakılır. Kaynadıktan sonra üzerine ayrı bir yerde kavrulan tereyağı ve salça gezdirilir. Bu şekilde Kars yöresinin en meşhur çorbası olan hörre çorbası servise hazır hale gelir.
Kars yöresinde yapılan çorbaların en sevilenlerinden biri olan ayran aşı, Kars yöresel yemekleri listesinde yerini alır. Genelde sıcak sıcak içilen çorbalardan farklı olarak soğuk soğuk içilen çorba genelde sıcak yaz günlerinde tercih ediliyor. İçerisinde bulunan malzemelerle de oldukça besleyici olan çorba deneyen herkesin beğenisini kazanıyor.
Soğan, pazı, dereotu, maydanoz, kişniş, nohut, mercimek, pirinç, kıyma gibi malzemelerle yapılan çorba, hem sağlığa faydalı hem lezzetli hem de oldukça doyurucu. İçerisinde bu kadar çok malzemenin bulunduğu çorbanın yapımı da çok kolay değil tabi ki. Ama piştikten sonra damaklarda bıraktığı lezzet verilen tüm emeğe değiyor.
Anadolu’nun istisnasız her yöresinde helvanın ayrı bir yeri vardır. Taziyelerden kutlamalara kadar her toplantıda yapılarak ikram edilen helva, yapılışıyla ve lezzetiyle yöreden yöreye farklılık gösterir. Kars yöresel mutfağına ait bir helva olan umaç helvası Kars mutfağında özellikle kış aylarında sık tüketilen bir tatlıdır. Evde bulunan malzemelerle kolayca yapılabilen umaç helvası, ani gelen misafirlerin ve tatlı krizlerinin kurtarıcısıdır.
Klasik un helvasından farklı olarak süt kullanılan umaç helvasının ana malzemeleri; un, tereyağı, sıvı yağ ve şekerdir. Sıvı yağ ve tereyağı tencereye alınır tereyağı eridikten sonra un eklenerek kavrulur. Unun rengi koyulaştıktan sonra önceden hazırlanan şerbet eklenir ve afiyetle yenir. Ağır geçen akşam yemeklerinden sonra tüketilebilecek en güzel tatlı olan umaç helvasını Kars2ta birçok restoranın tatlı menüsünde de bulabilirsiniz.
Kars yöresel mutfağına ait sevilen tatlılardan biri olan hasuda, un helvasında kullanılan malzemelerle yapılıyor ancak yapılış şekli ile farklılığını ortaya koyuyor. Sivas ve Siirt yörelerinde de sıklıkla yapılan tatlı loğusa tatlısı olarak da biliniyor. Oldukça hafif olan bu geleneksel tatlı, yıllardır yapıldığı bölgelerde pişirilerek yeni doğum yapan kadınlara yediriliyor.
Klasik un helvasında un ve yağ kavrularak üzerine şerbet dökülürken, hasuda tatlısında kaynayan şerbetin üzerine un eklenerek muhallebi kıvamına gelene kadar karıştırılıyor. Daha sonra tavada eritilen yağa şerbetli karışım eklenerek pişiriliyor. Hem muhallebiye hem de helvaya benzeyen tatlı, yumuşacık kıvamıyla damaklarda unutulmaz bir lezzet bırakıyor.
Meşhur kaz etinden balına, Kars kaşarından tatlılarına kadar birbirinden lezzetli yöresel lezzetleriyle Kars mutfağı mutlaka tadılması gereken lezzetlere sahip. Türkiye’de büyükbaş hayvancılığın en gelişmiş olduğu şehirlerden biri olan Kars, mutfağında da etin her çeşidine yer veriyor. Et yemeklerinden, süt ve hamur işlerine kadar pek çok lezzetli yemeğe ev sahipliği yapan Kars mutfağı yazımızı beğendiyseniz ve eklemek istediğiniz başka yöresel lezzetler var ise, aşağıdaki yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.
Hamburg Nerede? Hamburg, Avrupa’nın Almanya şehrinde bulunmaktadır. Ülkenin Berlin’den sonra ikinci büyük şehridir. Hamburg Hakkında: Almanya’nın…
İstanbul’un Anadolu yakası Karadeniz kıyısında bulunan Şile, şehir merkezine yaklaşık 80 kilometre uzaklıktadır. İstanbul’un en…
Tiran Nerede? Hangi Ülkede? Tiran, Balkanlar’da bulunan Arnavutluk’un başkenti, aynı zamanda en büyük şehridir. Arnavutluk…
Arnavutluk'un başkenti Tiran'ı ziyaret ettiğinizde, yoğun kargaşa yaşayan bir ülkenin geçmişini ve bugününü keşfedeceksiniz. Gelin…
Bir peri masalı için adeta bir fon gibi duran romantik ve ilham verici bir şehirden…
Napoli nerede? & Hangi ülkede? İtalya Yarımadası'nın batı kıyısında Roma'nın 120 mil güneydoğusunda bulunan Napoli,…