Gürcü krallıklarından İslam beyliklerine kadar pek çok devletin ve beyliğin yönetimine ev sahipliği yapan Artvin, coğrafi konumu nedeniyle de tarihte oldukça önemli bir yer tutuyor. Binlerce yıldır ev sahipliği yaptığı yönetimlerin şehirde bıraktığı tarihi izleri gözlemleyebilmek için kiliselerinden, kalelerine kadar şehrin bir çok tarihi yapılarını listeledik. İşte sizler için hazırladığımız Artvin tarihi yerler listemiz;
Artvin tarihi hakkında; Ülkemizin Gürcistan sınırında bulunan Artvin, fazlaca Laz, Gürcü ve Kürt nüfusa ev sahipliği yapmaktadır.
1877-1878 yıllarında Rusya ile gerçekleşen savaş neticesinde Kars ve Artvin Rusya’ya teslim edilmiş ancak 1918 senesinde imzalanan Brest Litovsk Antlaşması ile yeniden Türkiye’ye bırakılmıştır.
Artvin’in en ünlüleri; Artvin’in yaylaları ve muhteşem doğası kesinlikle bu şehrin en ünlü noktası. Bunun tadını geziniz sırasında doyasıya çıkarmanızı rica ediyoruz! Şehrin simge tarihi yapısı Artvin Kalesi ve Çifeköprüler ise görülmeden dönülmemesi gereken tarihi noktaların başında geliyor bizce. Bu arada bölge, Gürcistan’a yakınlığı nedeniyle Gürcülerden kalma birçok kilise kalıntısına da ev sahipliği yapmaktadır.
Artvin gezi tavsiyesi; Eğer bir turla değil de kendi olanaklarınızla Artvin gezisi planlayacaksanız aracınızın altının yüksek ve güçlü bir araç olmasına özen göstermenizde fayda var. Aksi halde yolda araçla ilgili sıkıntı çekme olasılığınız artacaktır. Sağlık açısından sorun yaşamamak adına arı alerjinizin olup olmadığını kontrol ettirmenizi tavsiye ediyoruz. Bunun sebebi ise Artvin’de arıcılık faaliyetlerinin çok fazla gerçekleşmesinden dolayı civarda hayli fazla arı bulunmaktadır. Bir de derelerden su içmemenizde fayda olacak çünkü derelerin üst kısmında suya neyin karıştığını bilmeniz pek mümkün değil.
Bir diğer husus da bölgede hizmet sektörü, ülkemizin diğer bölgelerine göre daha geriden geliyor. Bu nedenle restoranlarda ya da otellerde üst düzey bir servis anlayışı beklememek gerekiyor çünkü burada insanlar bu işleri profesyonel bir şekilde gerçekleştirmiyor ve bazı noktalarda mutlaka eksiklikler olabiliyor.
Son olarak “Artvin’e ne zaman gidilmeli?” sorusu için de cevabımızı verelim ve yazımıza devam edelim; Artvin için bizce en güzel mevsim sonbaharın geldiği Eylül-Ekim ayları olacaktır. Bunun dışında yaz ve ilkbahar ayları da ziyaretçileri memnun edecektir. Kış mevsimi ise bu coğrafya için biraz zorlu ve riskli!
Müzekart; Artvin’de Müzekart ile giriş yapabileceğiniz bir yer bulunmadığı herhangi bir turistik karta ihtiyacınız olmayacak.
Burası neresi? Listemize şehrin simge yapılarından biri olan Artvin Kalesi ile başlıyoruz. Artvin’in merkezinde yer alan Çayağzı Mahallesi’ndeki tarihi hale, şehir merkezine sadece 2 km mesafede yer alıyor. Artvin merkezden Erzurum–Samsun yoluna çıkarken karşılaşabileceğiniz kale, Çoruh Nehri’nin kıyısında bulunuyor. Tarihi bilgilere göre kale, 937 yılında dönemin Gürcü Kralı Büyük Oşet’in isteği üzerine inşa edilmiş. Kale daha önce “Livana” ismiyle anılmaktaydı. Kale içinde günümüze ulaşabilen en önemli kalıntılar arasında şapel ve sarnıç kalıntıları yer almaktadır.
Neden gitmeliyim? Ancak kalenin bugün gördüğümüz hali, Osmanlıların eski kalenin üzerine inşa ettiği eklemelerden oluşuyor. Son olarak 2012 yılında restore edilerek ışıklandırılan kale, müthiş manzarasıyla da dikkat çekiyor.
Burası neresi? Artvin’in şehir merkezine yaklaşık 40 km uzaklıkta yer alan Ardanuç ilçesindeki kale, ilçeyle aynı ismi taşıyor. Artvin’in geriye kalan önemli tarihi eserleri arasında sayılan yapı, Adakale Köyü’ne oldukça yakın bir tepede yer alıyor. Kalenin bulunduğu arazinin çevresinde pek çok gümüş madeni yer aldığı için kale, Gevher Nik Kalesi adıyla da biliniyor.
Kalenin üzerinde herhangi bir kitabe yer almadığı için kaç yılında ve kim tarafından yaptırıldığı net olarak bilinmiyor. Ancak tarihi verilere göre yapımı 5. yüzyıla dayandırılan kale, pek çok beyliğin ve devletin bünyesine girmiş.
Neden gitmeliyim? 1551 yılında ise Osmanlıların eline geçen kale, günümüzde ziyaret etmeniz gereken noktaların başında geliyor. Bu nedenle her ne kadar günümüzde harap bir durumda olsa da vakit ayırıp bu kaleyi de Artvin gezilecek yerler listenize dahil etmenizi öneriyoruz. Ayrıca muhteşem manzarasının da burayı cazip kıldığını unutmadan belirtelim.
Burası neresi? Artvin’in tarihi kalelerinden bir diğeri olan Ferhatlı Kalesi, ünlü hikaye Ferhat ile Şirin’in görüşüp buluştuğu kale olarak biliniyor. Diğer bir söylentide gene iki birbirine aşık iki gencin kavuşamayınca buradan atlayarak intihar ettiği söylenmektedir. Ardanuç ilçesinde yer alan tarihi kale, ilçeye 5 km mesafedeki Ahıza Köyü sınırları içinde bulunuyor. Dik bir uçurumun üzerine inşa edilen bu ilginç kalenin üzerinde herhangi bir kitabe bulunmadığı için ne yazık ki kaç yılında ve kim tarafından yaptırıldığı net olarak bilinmiyor. Ancak tarihi kaynaklara göre daha sonradan İberya Kralı Vahtang Gorgosal’ın isteği üzerine onarımdan geçen kale, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de geçiyor ve burada kalenin ismi “Harbe Kalesi” olarak anılıyor. Kalenin yapımında moloz taş kullanılmıştır.
Neden gitmeliyim? Günümüzde oldukça yıpranmış bir şekilde karşımıza çıkan kaleye ulaşım çok zorlu olduğundan uzaktan manzarasını izlemeyi tercih edebilirsiniz.
Burası neresi? Artvin’in tarihi kiliselerinden Tibeti Kilisesi, şehrin değeri ne yazık ki uzun yıllar bilinmeyen ve bu nedenle de oldukça zarar görmüş önemli kiliselerinden biri. Artvin’in Şavşat ilçesinin Cevizli Köyü’nde yer alan kilise, tarihi araştırmalara göre 899-918 yılları arasında yaşayan ve dönemin Gürcü kralı olan Kuropalates Gurgen’in oğlu olan Aşot Kuhi tarafından babası adına inşa ettirilmiş. Uzun yıllar bölgede oldukça önemli bir konumda olan kilise ve manastır, 11. yüzyılda üzerine yeni bir kilise inşa edilmesiyle biçim değiştirmiş. 995 senesinde bu kilisede yazıldığı düşünülen bir İncili günümüzde St. Petersburg Halk Kütüphanesi içinde görmek mümkün.
Bölgede İslam devletlerinin hüküm sürmeye başlamasıyla birlikte camiye dönüştürülen yapı, 1889 yılına kadar cami olarak kullanılmış. Yanında yer alan bina bir süre daha tiyatro olarak kullanılsa da, ne yazık ki 1950 yılında dönemin muhtarı tarafından kilise dinamitle patlatılmış. Tamamen yıkılmayan kilise oldukça büyük hasar gördüğü için bugün oldukça viran bir halde karşımıza çıkıyor.
Neden gitmeliyim? Evet, kilisenin büyük bir kısmı büyük bir cahillik neticesinde yok edilmiş ancak kalan kısmı hala görülmeyi hak ediyor. Ve kim bilir bilinçli ziyaretçiler neticesinde belki de güzel bir restorasyon çalışması ile gelecek kuşaklara aktarılmayı hak edecektir.
Burası neresi? Artvin’in Ortaköy Çiftçe Kilisesi adıyla da bilinen Parehi Manastırı, Artvin’in merkezinde yer alan Ortaköy mevkiinde yer alıyor. Parehi kelimesi Gürcüceden gelmektedir ve bu dilde “mağara kaya” anlamına gelmektedir. Manastırın ilk olarak Berta Manastırı’nın bir parçası olduğu ancak sonradan ayrıldığı düşünülmektedir. Tarihi kaynaklara göre Keşiş Grigol Handzta’nın öğrencilerinin kurduğu manastır, 840’lı yıllarda inşa edilmiş. 9. yüzyılda inşa edilen bu Gürcü Ortodoks manastırı, kısa sürede bölgenin din adamlarının cemaat halinde inzivaya çekildiği yer haline dönmüş. Dik bir arazinin üzerine inşa edilen manastır, günümüzde kullanılmadığı için oldukça yıpranmış bir durumda. Manastır içinde iki adet kilise olduğu için yapı, kimi zaman “Çifte Kilise” ismiyle de anılmıştır.
Neden gitmeliyim? Kiliseden geriye çok bir kalıntı kalmasa da Artvin kiliseleri içinde önemli bir tarihi eser olması nedeniyle zaman ayrılması gerekmektedir.
Burası neresi? Artvin’in önemli Gürcü manastırlarından biri de, Yusufeli ilçesinin içinde yer alan Altıparmak Köyü’ndeki Parhali Manastırı. Ortodoks kilisesi olarak bilinen yapı, tarihi kaynaklara göre 961-973 yıllarında dönemin Gürcü Kralı III. Davit’in isteği üzerine inşa edilmiş. İçerisinde iki küçük kilise bulunan manastır, Vaftizci Yahya’nın adına itafen kurulmuş. Kiliseye ait yeni yazıtların çoğu Ermenice yazılmış ancak çoğu silindiği için günümüze ulaşamamıştır.
Neden gitmeliyim? Gürcü edebiyatında yer alan pek çok eser ve hikayede de bahsedilen manastır, bölgede İslami devletlerin hakim sürmesinden sonra 1677 yılında cami olarak kullanılmaya başlanmış. Kilisenin özellikle duvarlarında bulunan süslemeler hayli dikkat çekicidir. Taş işçiliği ile büyük ilgi gören yapı, Artvin’deki günümüze ulaşabilen en sağlam kiliselerden biridir. Kültür Bakanlığı tarafından 1987 yılında koruna altına alınan ve yakın zamanda restore edilen kiliseyi, Artvin geziniz sırasında ziyaret edebilirsiniz.
Burası neresi? Artvin’in Ardanuç ilçesine 17 km uzaklıkta bulunan Bulanık Köyü içerisindeki tarihi kilise, Çamlık, yani bir diğer adıyla da Rabat mahallesinde yer alıyor. Özellikle de kiliseye giden yol o kadar keyifli ki, Artvin’in yemyeşil doğasının tadını çıkarabiliyorsunuz. Yapım tarihi net olarak bilinmese de, kilisenin mimari yapısı gereği Ortaçağ’da yapıldığı düşünülen yapı, neredeyse bin yıllık geçmişe dayanıyor ve 10. veya 11. yüzyılda inşa edildiği düşünülüyor. Uzun yıllar aktif olarak hizmet veren yapı, 16. yüzyılda kaderine terk edilmiştir.
Neden gitmeliyim? Kilisenin yapıldığı dönemde bölgede hüküm süren Bagratlı Krallığı tarafından inşa edildiği düşünülen kilise, oldukça ilginç mimari yapıya sahip. Günümüzde ne yazık ki herhangi bir bakım ve restorasyon sürecinden geçmediği için viran bir halde kalan kilise, yine de ziyarete değer kıymetli bir eser. Bulanık Manastırı olarak bilinen bu kompleks yapıdan günümüze kilise kısmı ulaşmayı başarmıştır ve bölgede yaşayan Gürcü vatandaşlar hala kilisede mum yakıp dua etmeye devam etmektedir.
Burası neresi? Artvin geziniz sırasında mutlaka görmeniz gereken manastırların başında gelen tarihi yapılardan birisi de İşhani Manastırı, İşhan olarak da bilinen tarihi manastır, Artvin’in Yusufeli ilçesinde, kendisiyle aynı ismi taşıyan İşhan Köyü’nde yer alıyor. Kilisenin kitabesine göre yapı, 7.Yüzyılda dönemin Piskoposu III. Nerses’in isteği üzerine inşa edilmiş. 10. yüzyıl tarihi kaynaklarında da bahsi geçen manastır, köyün tepe kısmında bulunuyor.
Doğa harikası tabiatı dışında evlerinin yapısı ve mistik güzelliğiyle dikkat çeken köy, İşhani Manastırı nedeniyle de oldukça ilgi çekici bir hale geliyor. Yapı, 17 yüzyıla kadar kilise olarak hizmet vermiştir. Bölgede İslami devletlerin hüküm sürmesiyle birlikte camiye döndürülen yapı, bu tarihten itibaren yakın geçmişe kadar cami olarak hizmet verse de, günümüzde terkedilmiş bir halde duruyor. Manastır, ana kilisenin yanı sıra 3 veya 4 adet daha küçük kiliseye de sahip.
Neden gitmeliyim? Taş işçiliği ve etkileyici mimarisiyle oldukça ilgi çeken bu manastırı, Artvin’de gerçekleştireceğiniz tarihi ve kültürel turun içine mutlaka katmalısınız. Kilise aynı zamanda muhteşem manzarası ile de ziyaretçilerin kendisine hayran kalmasını sağlamaktadır. Yapı sahip olduğu tarihi ve mimari özellikleri ile 1987 senesinde Kültür Bakanlığı tarafından tescil edilerek “Korunması Gereken Taşınmaz Kültür Varlıkları” olarak kabul görmüştür.
İşhani Manastırı Efsanesi: Selçuklu Beylerinden birinin kızı olan Elen, evlilik çağına geldiğinde güzelliğinden etkilenen birçok genç kendisiyle evlenmek istemiş. Kendisiyle evlenmek isteyen gençlerin ok atma yarışı yaptığı ve bunda başarısız olanların öldürüldüğü belirtilmektedir. Yapının bu nedenle “Kanlı Kilise” olarak da isimlendirildiği bilinmektedir.
Burası neresi? Artvin’de Gürcülerden kalan pek çok Ortaçağ manastırı yapısı bulunuyor. Şehre zenginlik katan estetik mimariye sahip tarihi yapılar, şehrin her bölgesinde mutlaka mevcut. Bunlardan birisi de, Artvin’in merkezinde bulunan Hamamlı Köyü’nde yer alıyor. Kilise, 20,20×13,20 ebatlarında, dikdörtgen formda inşa edilmiştir. Manastırın üzerinde yer alan kitabeye göre 10.Yüzyılda bölgede hüküm süren Bagrat Kralı Sumbath’ın isteğiyle yaptırılan yapı, 17. yüzyılda camiye çevrilerek İslami devletlerden sonra uzun yıllar cami olarak kullanılmış.
Neden gitmeliyim? Yapıldığı dönemde hiç şüphesiz oldukça etkileyici bir görüntüye sahip olan manastır, dönemin önde gelen mimarlarından Gabriel’e özel olarak yaptırılmış. Doliskana Manastırı ismiyle de bilinen yapı, özel taş işçiliğiyle oldukça dikkat çekiyor.
Burası neresi? Artvin’in Pırnallı ismiyle de anılan tarihi Porta Manastırı, şehir merkezine bağlı Pınarlı Köyü’nde yer alıyor. Tarihi kaynaklara göre 9. yüzyılda dönemin kralının oğlu Prens Khaoi tarafından inşa ettirilen manastır, Gürcü ismine sahipmiş gibi gözükse de, aslında İtalyan bir isme sahip. Kilise, ayazma, şapel ve çan kulesinden ibaret. Manastırın yapıldığı dönemde, bölgede Ceneviz Kolonisi’nin çok fazla yoğun olarak yaşadığı biliniyor. Manastırın 16. yüzyıldan sonra terk edildiği düşünülmektedir.
Neden gitmeliyim? İçerisinde çeşmesinden şapeline kadar pek çok yapının yer aldığı manastırdan günümüze çok sağlam bir görüntü kalmamış olsa da, döneminde nasıl bir öneme ve heybete sahip olduğu bugün ki kalıntılardan dahi anlaşılabiliyor. Bölge aynı zamanda Ortaçağ dönemindeki sosyal yerleşimin nasıl olduğu ile ilgili ipucu edinmek için de önemli bir nokta konumunda bulunuyor. Etrafında pek çok terkedilmiş evlerin de yer aldığı bölgede, doğanın ve tarihin tadını çıkartmayı unutmayın. Tabi ki bölgeye ulaşımın hayli zor olduğunu belirtmemiz de gerekiyor ve bu nedenle bilen bir kişiden rehberlik desteği almak faydalı olacaktır.
Burası neresi? Artvin’de yer alan oldukça etkileyici mimariye ve tarihi öneme sahip bir diğer manastır da, Yusufeli ilçesinde yer alan Tekkale Manastırı. Mimari yapısı ve özellikleri nedeniyle oldukça geniş bir kompleks diyebileceğimiz manastırın içerisinde seminer odasından, şapele kadar pek çok alan yer alıyor. Manastır, toplamda 4 ana yapıdan meydana geldiğinden bölgede “Dört Kilise” olarak da anılmaktadır. Manastırın üzerinde herhangi bir kitabe yer almadığı için kaç yılında ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmese de, mimarisi gereği 9. yüzyılda bölgede hüküm süren Bagratlıların inşa ettiği düşünülüyor.
Neden gitmeliyim? Kilise, bölgede günümüze kadar ulaşabilmiş en büyük kilise olarak kabul edilmektedir. Kilisenin içi de ziyaret edilebilmektedir. Bu nedenle bu kilise bizce Artvin’de mutlaka görülmesi gereken tarihi yerler arasında bulunmaktadır.
Burası neresi? Artvin’in Şavşat ilçesinde yer alan Söğütlü Mahallesi’ndeki tarihi Satlel Kilisesi, günümüzde oldukça yıpranmış görünse de, bir zamanlar bölgede yer alan önemli yapılardan biri olarak görülüyordu. Yapı, 15,75×11,75 ebatlarında bir alanda inşa edilmiştir. Kilisenin üzerinde herhangi bir kitabe yok ancak mimarisi nedeniyle Ortaçağ eseri olduğu biliniyor. Uzun yıllar kilise, ve daha sonra 1923 yılında cami olarak kullanılan yapı, uzun süredir boş ve atıl bir şekilde duruyor.
Burası neresi? Artvin’in Ortacalar Köyü’nde yer alan tarihi köprüler, köyün yaklaşık 2 km gerisinde Kamilet ve Soğucak çayları üzerinde bulunuyor. Tarihi köprülerin bulunduğu yere verdiği kültürel mistik dokuyu çoğumuz biliyoruz. Bu nedenle şehrin tarihi dokusunu en güzel hissedebileceğimiz yerlerden birisi de bu köprülerin olduğu alan. Köprülerin 18. yüzyılda yapıldığı düşünülüyor ancak net bir kitabesi yok ve köprülerin yaklaşık 700 yıllık olabileceği tahmin edilmektedir. Birbirine karşılıklı bir şekilde yapılan köprüler, eğimli yapısıyla dikkat çekiyor. Köprüler 2003 yılında titiz bir şekilde restore edilmiştir.
Neden gitmeliyim? Yolun tam üzerinde olması ve herhangi bir zorlukla karşılaşmadan ulaşılabilmesi, muhteşem yeşillikler içinde harika bir manzara sunması gibi sebeplerden ötürü bu etkileyici köprüleri mutlaka Artvin gezi listenize dahil etmelisiniz.
Burası neresi? Listemizin bu maddesinde ise, şehrin önemli tarihi değerlerini gözlemleyebileceğiniz Dikyamaç Yaşam Müzesi yer alıyor. Artvin’e bağlı olan Dikyamaç Köyü ve çevresi geçmişe ışık tutan önemli tarihi eserler barındıran müze, adından da anlaşılabileceği üzere geleneksel yaşama dair el sanatları, evde kullanılan aletler gibi eserler sergiliyor. Müze, daha önce ilkokul olarak hizmet vermiş olan iki derslikli bir binanın restorasyonu ile 2012 yılında ilk kısmıyla hizmet vermeye başlamıştır. Müzenin kuruluşu ise bu köyde doğmuş olan Mak. Yük. Müh. Naim ÖZKAZANÇ’ın çabaları ile gerçekleşmiştir.
Artvin halkına kazandırılan eserler arasında beşik, kömür ütüsü, ahşap tekneler, el sanatlarında kullanılan aletler, gudeli, kepçeler, bakır kaplarlar, demirci körüğü, bakır siniler, sepetler, el değirmeni gibi ürünler bulunduğu müzeye, çevre köyler üzerinden yaklaşık 20 dakika içinde gidebilirsiniz. Diğer taraftan Arhavi, Kavak, Çifte Köprü ve Ortacalar Köyü istikameti takip edilirse yarım saatte müzeye varabilirsiniz.
Neden gitmeliyim? Yaşam Tarzı Müzesi, Artvin bölgesinden elde edilen hem tarihi hem de etnografik değerlere sahip kalıntılara ev sahipliği yapmaktadır. İnsanlar bu müzeyi ziyaret ederek Artvin’deki yaşama dair özel ipuçlarını yakalama imkanına sahip olmaktadır. Müze, butik ve yerel müzecilik konusunda ülkemizin diğer bölgelerine örnek olabilecek kadar başarılı bir ziyaret noktasıdır.
Burası neresi? Müze, 20. yüzyılın başlarından kalma tarihi bir konağın Hopa Belediyesi tarafından restore edilmesiyle turizme kazandırılmıştır. 3 kattan oluşan müzede 2.000’in üzerinde eser sergilenmektedir. Müze, 2017 yılından bu yana ziyaretçilerini kabul etmektedir. Müze fikrinin oluşması ise Ulvi Sinan Dişli’ye aittir ve sergilenen birçok eser de kendisi tarafından müzeye bağışlanmıştır.
Neden gitmeliyim? Başta Hopa olmak üzere bölgenin geleneklerini ve yaşam tarzını inceleyebilmek adına çok önemli bir durak olduğunu düşünüyoruz.
Burası neresi? Gezi noktalarında yerini alan ilginç bir tarihi mekan da, Suatan Şelalesi’nin bulunduğu bölgede bulunan tarihi Tamara Odaları. Aşağı Koyunlu Köyü’ne yapılan yolla iki saat süren uzun ve keyifli bir doğa yürüyüşü ulaşabileceğiniz şelalenin orada yer alan odaların tarihi, 1181-1213 yıllarına kadar dayanıyor. O dönemde Gürcistan Krallığı’nda yaşayan din adamlarının inziva amaçlı kullandığı odalar, doğal kayaların oyulmasıyla yapılmış.
Kaçırmayın! Bu tarihi odalara çok yakın bir konumda bulunan Suatan Şelalesi, muhteşem bir doğal güzellik olarak karşımıza çıkıyor ve odaları ziyaretiniz esnasında mutlaka görmeniz gerektiğini düşünüyoruz.
Hamburg Nerede? Hamburg, Avrupa’nın Almanya şehrinde bulunmaktadır. Ülkenin Berlin’den sonra ikinci büyük şehridir. Hamburg Hakkında: Almanya’nın…
İstanbul’un Anadolu yakası Karadeniz kıyısında bulunan Şile, şehir merkezine yaklaşık 80 kilometre uzaklıktadır. İstanbul’un en…
Tiran Nerede? Hangi Ülkede? Tiran, Balkanlar’da bulunan Arnavutluk’un başkenti, aynı zamanda en büyük şehridir. Arnavutluk…
Arnavutluk'un başkenti Tiran'ı ziyaret ettiğinizde, yoğun kargaşa yaşayan bir ülkenin geçmişini ve bugününü keşfedeceksiniz. Gelin…
Bir peri masalı için adeta bir fon gibi duran romantik ve ilham verici bir şehirden…
Napoli nerede? & Hangi ülkede? İtalya Yarımadası'nın batı kıyısında Roma'nın 120 mil güneydoğusunda bulunan Napoli,…
Yorumları Gör
harika birşehir