Şırnak Tarihi Yerler | Etkileyici 14 Tarihi Durak

Nuh Tufanı’nın ardından yerleşimin başladığı yer olduğuna inanılan Şırnak, ülkemizin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alıyor. Şırnak tarihi yerler yazımızla bu kadim şehrin önemli duraklarını listeledik…

Şırnak’ın tarihi hakkında; Evliya Çelebi’ye göre Şırnak tarihi Nuh Tufanı’nın öncesine kadar dayanmaktadır. Şehir ilk olarak Şehr-i Nuh, sonrasında Şerneh ve son olarak da Şırnak olarak adlandırılmıştır. Bölgedeki ilk yerleşimin MÖ 7000’li yıllarda gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Cudi Dağı’nın kuzey kısmında konumlandırılan şehir yazlık bir yer olarak planlandığı için inşaatı sırasında serin olmasına özen gösterilmiş ve çoğunlukla moloz ve kesme taşlarla yapılar inşa edilmiştir.

Şehir, geçmişte Guti İmparatorluğu’na da ev sahipliği yapmıştır. İmparatorluğun başkenti ise Silopi ilçesi içinde bulunmaktaydı ve Cudi Dağı’nın isminin de bu imparatorluktan geldiği öne sürülmektedir.

Şehir, 16 Mayıs 1990 senesinde çıkan kanun ile il statüsüne kavuşmuştur.

Şırnak’ın en ünlüleri; Şırnak deyince ilk akla gelen yerlerin başında Cizre Ulu Camii gelmektedir. Şehirde aynı zamanda görülmesi gereken birçok türbe ve şifa kaynağı kaplıcalar da Şırnak’ın önemli değerleri arasında bulunmaktadır.

Şırnak gezi tavsiyesi; Şırnak’a gelenler için kaplıcaları ziyaret etmenin ve şifalı sularından faydalanmanın bir zorunluluk olduğunu belirtmemiz gerek. Aynı zamanda Şırnak’ın yöresel yemekleri de mutlaka denenmeli. Cudi Dağı’na nazır Türk kahvesi yudumlamayı da ihmal etmeyin.

Müze kart; Şırnak gezisi sırasında göreceğiniz birçok tarihi durağa ücretsiz bir şekilde girebileceğiniz için müze karta ihtiyaç duymayacaksınız.

Antik Kentler, Tarihi Yürüyüş Alanları

1. Finik Ören Yeri ve Kalesi

Burası neresi? MÖ 4000’li yıllara ait olduğu tahmin edilen Finik Ören Yeri ve aynı bölgede bulunan kale, Şırnak’ın Cizre ilçesinde bulunmaktadır. Ören yeri tam olarak Cizre’ye bağlı Damlarca ve Eskiyapı köyleri arasındadır. Kayalara oyulmuş odaları ve duvarlara çizilmiş, özellikle “Borzana Sitiy” adlı bölgedeki duvar resimleri ile dikkat çeken bölge, aynı zamanda akarsuların meydana getirdiği muhteşem doğal güzellikleri ile de dikkatleri üzerine çekmektedir.

Neden gitmeliyim? Özellikle duvar kabartmaları ve kaya içleri oyularak oluşturulan muhteşem taş odalar insanı hayrete düşüren detayların başında gelmektedir.

• Adres: Damlarca, Güçlükonak/Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

2. Bazebde Ören Yeri

Burası neresi? Pek çok yerleşim yeri gibi Bazebde Ören Yeri de su kenarına, Dicle kıyısına inşa edilmiştir. Cizre’nin 2 km doğusunda yer almaktadır. Şehir, Dicle’nin yatak değiştirmesi nedeniyle günümüzde Suriye sınırları içinde kalmıştır. Antik döneme ait en önemli kalıntı ise hala ayakta olan köprüdür ve şehir İlk Çağ’dan kalmış bir yerleşim yeri olarak Şırnak tarihi için önemli bir tarihi donedir.

• Adres: Cizre, Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

3. Kasrik Ören Yeri

Burası neresi? Kasrik Ören Yeri, Şırnak-Cizre Karayolu üzerinde 30 km’de bulunmaktadır. Bölge Cizre’de hakimiyet kurmuş yöneticiler tarafından sayfiye yeri olarak kullanılmıştır. Geçmişi Gutiler dönemine kadar uzanan bölge, o dönem “Sazirka” olarak adlandırılmıştır ve bir boğaz içinde konumlanmaktadır.

Neden gitmeliyim? Tarihi su bentleri, kent kalıntıları, geçmişten günümüze ulaşmış heykeller burayı Şırnak’ta mutlaka görülmesi gereken tarihi yerler arasına sokmaktadır.

• Adres: Şırnak-Cizre Yolu 30 km
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Kaleler

4. Cizre Kalesi

Burası neresi? Cizre Kalesi’nin MÖ 4000’li yıllarda Roma İmparatorluğu tarafından inşa edildiği tahmin edilmektedir. Kale, Dicle Nehri’nin kıyısında bulunmaktadır. 360 odası bulunan kale, toplamda 3 katlı bir plana sahiptir ve dış kale ve iç kale şeklinde iki farklı bölümden oluşmaktadır. Kalenin yapımında bazalt taşı kullanılmıştır. Savunma açısından çok önemli bir konuma sahip olmasının yanı sıra insanlar için bir yaşam alanı olarak da kullanılmıştır. Kale içinde İbn İzzeddin tarafından yaptırılmış Seyfiyye Medresesi de buranın geçmişte önemli bir yaşam alanı olarak kullanıldığının bir göstergesidir.

Neden gitmeliyim? Cizre Kalesi, geçmiş dönemde bölgenin en önemli yönetim noktalarından biri olmuş ve bölgenin yöneticilerine ve halkına hizmet etmiş Şırnak’ın önemli tarihi yerleri arasında bulunmaktadır.

• Adres: Dicle, 73200 Cizre/Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

5. Çağlayan Kalesi (Şah Kalesi)

Burası neresi? Çağlayan Köyü sınırları içinde bulunan Çağlayan Kalesi, “Kayzer” olarak da adlandırılmaktadır. Kale kalıntılarının olduğu bölgede bulunan, Asur Kralı Sanherib’e ait 6 adet kabartma heykel oldukça dikkat çekicidir. Rivayete göre krala ait heykeller farklı noktalardan Nuh’un gemisinin durduğu yeri göstermektedir.

• Adres: Çağlayan Köyü, Silopi, Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Türbeler

6. Nuh Peygamber Türbesi ve Camii

Burası neresi? Nuh Peygamber’e ait olduğu düşünülen bu önemli dini mekan, Şırnak’ın Cizre ilçesinde bulunmaktadır. Türbe, Hazreti Nuh Camii’nin güney tarafında bodrum kısmında yer almaktadır. Türbedeki ahşap sanduka ilgi çeken önemli kısımların başında gelmektedir. İlk olarak havra, sonrasında ise kilise olarak kullanılan türbenin bulunduğu yer 639 senesinden itibaren cami olarak hizmet vermeye başlamıştır.

Neden gitmeliyim? Nuh Peygamber Türbesi, Anadolu’da ve dünyada bulunan en eski türbelerden biri olması ve vermiş olduğu muhteşem manevi huzur nedeniyle mutlaka ziyaret edilmesi gerektiğini düşündüğümüz duraklardan biri olarak listemizdeki yerini alıyor.

• Adres: Şah, 73200 Cizre/Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Medreseler

7. Kırmızı Medrese

Burası neresi? Kırmızı Medrese’nin tarihi Cizre Beyliği dönemine, 14. yüzyıla kadar dayanmaktadır ancak tam olarak medresenin ne zaman yapıldığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Medrese, adını inşa edildiği kırmızı tuğlalardan almaktadır. Yemekhane, külliye dershane, mezar ve avlu gibi insan yaşamı için önemli bölümlerden oluşmaktadır. Medresenin güney tarafında tasavvuf dünyasının önemli isimlerinden Mela Ahmedi Ciziri’nin türbesi bulunmaktadır. Kendisinin bu medrese eğitim vermiş olduğu tahmin edilmektedir. Medresenin toplam alanı 2.000 metrekaredir ve medrese, görevliler tarafından dünyanın ikinci üniversitesi olarak tanımlanmaktadır.

Neden gitmeliyim? Medrese, Cizre’nin sembol yapılarından biri olması nedeniyle, Cizre’ye gelen herkesin mutlaka bu güzel medreseyi görmesi gerektiğini düşünüyoruz. Burası aynı zamanda tuğla işçiliğinin en muhteşem örneklerinden birini görmek için de bulunmaz bir fırsattır.

Kaçırmayın! Medreseyi ziyaret ettiğiniz zaman fizik kurallarını alt üst eden muhteşem bir mimari yapı olan ters kubbeyi kesinlikle uzun süre incelemelisiniz.

• Adres: Dağ Kapı, Şah, Dere Cd. No:16, 73200 Cizre/Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

8. Abdaliye Medresesi (Mir Abdal)

Burası neresi? İbn Abdillah İbn Seyfeddin Boti tarafından yaptırılan medresenin yapım yılı ise 1437. Kendisi Cizre Beylerinden birisidir. Eyvan, mescit, türbe, avlu girişi ve bir hücre günümüze kadar ulaşabilmiş medresenin bölümlerindendir. Medresenin mescit bölümü günümüzde yıkılmak üzeredir. Kaymakamlık tarafından 2007 senesinde gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ise yapıyı hayata döndürmüştür. Düzgün bir dikdörtgen formunda inşa edilmiştir ve yapımında siyah bazalt tercih edilmiştir.

Medresenin bodrum katında bulunan Mem-u Zin Türbesi Bekir, Zin ve Mem’e ait olduğu rivayet edilen üç adet mezara ev sahipliği yapmaktadır. Bu üç kişi, Cizre Beyi Emir Zeynuddin döneminde bir aşk hikayesinin kahramanlarıdır ve mezarlar Cizre Beyi’i Zin ile divan katibinin oğlu Mem’in ilahi aşkına izin vermeyen Beko’ya aittir.

Neden gitmeliyim? 500 yıldan fazla bir geçmişe sahip olan medrese, hem etkileyici mimarisi hem de bodrum kattaki Mem-u Zin Türbesi ile inanç turizmi açısından Şırnak’ın önemli ziyaret noktalarından biridir.

• Adres: Sur, Ebul Zil Sokak, No:6, Cizre, Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

9. Cizre Ulu Camii

Burası neresi? 639 senesine kadar bir kilise olarak hizmet veren yapı, Cizre’de İslamiyet’in kabulünün ardından cami olarak kullanılmaya başlanmıştır. Caminin yapımı 1155 senesine tarihlenmiş ve 1203 ile 1284 yıllarında büyük onarımlardan geçmiştir. Hz. Ömer zamanında camiye dönüştürülen yapının en dikkat çeken noktası ise Ejder şeklindeki kapı tokmağıdır ve günümüzde 1976 yılından beri İstanbul’da bulunan Türk ve İslam Eserleri Müzesi içinde görülebilmektedir. Bu kapı tokmakları Selçuklu döneminde yaşamış bilim insanı Ebul-İz tarafından yapılmıştır. İki adet bulunan bu kapı tokmaklarının diğer teki ise 1969 senesinde çalınarak yurt dışına çıkarılmıştır ve şu anda Kopenhag David Samlig Müzesi’nde sergilenmektedir.

Neden gitmeliyim? Cizre Ulu Camii, Cizre’nin ve Şırnak’ın en önemli ve tarihi camileri arasında bulunmaktadır. Bu nedenle şehre gelen herkesin bu etkileyici camiyi görmesi gerektiğini düşünüyoruz.

• Adres: Dağ Kapı, Belediye Cd. No:48, 73200 Cizre/Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Kiliseler

10. Meryem Ana Kilisesi

Burası neresi? Şırnak’taki Süryani Ortodoks cemaati için çok önemli bir ibadet merkezi olan Meryem Ana Kilisesi, “Şırnak’ın tarihi yerleri nerelerdir?” sorusuna bulunabilecek özel dini mekanlar arasında bulunmaktadır. Kilise, Şırnak’ın İdil ilçesinde bulunmaktadır. Kilisenin yapımının MS 57 senesine kadar uzandığı düşünülmektedir ve ilk olarak “Mor Yohan” olarak isimlendirildiği bilinmektedir. Mor Yuhan ve Maria Magdalena isimli havarilerin Şırnak’ta Hristiyanlığı müjdelemesinin ardından kurulan kilise, Anadolu’da Hristiyanlığın kabul edildiği ikinci en eski kilise olarak bilinmektedir. Kilisenin isminin değiştirilmesi ise 1710 senesinde gerçekleşmiştir. Kilise günümüzde aktif değildir.

Neden gitmeliyim? Meryem Ana Kilisesi, geçmişte Süryanilerin önemli yerleşim yerlerinden biri olan Şırnak’taki kiliseler içinde en önemlilerinden biridir.

• Adres: Aşağı, 73300 İdil/Şırnak
• Ziyaret saatleri: Her gün 10.00-17.00
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Köprüler

11. Yafes Köprüsü

Burası neresi? 1159 senesinde Kubettin Mevduthan tarafından yaptırılmış olan köprü, günümüzde “Cizre Köprüsü” olarak da bilinmektedir. Köprünün diğer isimleri ise Bafid Köprüsü ve İbn Ömer Köprüsü’dür. Köprü 12. yüzyılda, Selçuklular döneminde inşa edilmiştir ve günümüze en büyük kemeri ile bazı küçük kısımları ulaşabilmiştir. Köprünün ortadaki büyük kemerle birlikte toplamda 5 kemerden oluştuğu belirtilmektedir. Dicle Nehri üzerinde kurulmuş olan köprü, günümüzde nehrin yatağının yer değiştirmesi nedeniyle artık Suriye sınırı içinde kalmıştır. Moloz taştan inşa edilen yapının dış kısmında ise kesme taş kullanılmıştır.

Neden gitmeliyim? Taş işçiliğinin en güzel örneklerinden biri olması nedeniyle Yafes Köprüsü önemli bir yere sahiptir ancak sınır değişikliği nedeniyle ancak uzaktan fotoğrafı çekilebilmektedir.

• Adres: Cizre, Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu. (Sınır değişikliği nedeniyle yakından ziyaret edilemiyor)
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

12. Beyaz Köprü (Pıraspi)

Burası neresi? Şırnak’taki en önemli tarihi eserler arasında bulunan Beyaz Köprü’nün yapım tarihi ile ilgili net bir bilgi bulunmamaktadır. Köprü doğu-batı yönünde inşa edilmiştir. Köprünün kemer açıklığı 11,20 metredir. Açıklığı 4,47 metre ve yüksekliği ise 5 metredir. Kesme taş ve moloz taşı kullanılmıştır. Zaman içinde meydana gelen su taşkınları nedeniyle köprü, büyük oranda zarar görmüştür.

Neden gitmeliyim? Şırnak’taki en eski köprülerden olması nedeniyle Pıraspi’yi de Şırnak gezi planınıza dahil etmenizi öneriyoruz.

• Adres: Hilal Beldesi, Uludere, Şırnak
• Ziyaret saatleri: Gün boyu
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Mimari Yapılar

13. Hamidiye Kışla Binası

Burası neresi? Cizre Miran Aşiretleri Reisi Mustafa Paşa (Mısto-i Miri) tarafından yaptırılan bina, Osmanlı’nın son zamanlarından kalma önemli tarihi yapıların başında gelmektedir. Yaptıran kişi II. Abdülhamid’in paşa olarak tayin ettiği biridir. Cizre Kalesi’nin köşesine yaptırılmış olan bina, askeri bir idare merkezi olarak kullanılmıştır.

Neden gitmeliyim? Hem tarihi hem askeri açıdan önemli bir bina olan Hamidiye Kışla Binası, Şırnak’ta görülmesini önerdiğimiz yerler arasında bulunmaktadır.

• Adres: Cizre Kalesi, Cizre, Şırnak
• Ziyaret saatleri: Ziyaret saatleri için kaymakamlıkla iletişime geçebilirsiniz.
• Giriş ücreti: Ücretsiz
• Yol tarifi al >

Müzeler

14. İsmail Ebul-İz El Cezeri Müzesi

Burası neresi? 1153 senesinde dünyaya gelen İsmail Ebul-İz El Cezeri, İslam alemindeki önemli bilim insanlarından biridir. Kendisi sayısız teoriye ve buluşa imza atmıştır. 1233 yılında vefat eden bilim insanının türbesi Nuh Peygamber Camii’nin avlusunda bulunmaktadır. Bu bilim insanının adıyla açılan müzede, hem bu önemli şahsiyeti ve eserlerini hem de bilim dünyasının eğlenceli yönünü keyifli bir şekilde keşfetme olanağına sahip olabiliyorsunuz.

Neden gitmeliyim? Bu değerli bilim insanını tanımak için bu güzel bilim merkezini mutlaka ziyaret etmeniz gerektiğini düşünüyoruz.

• Adres: Şah, Orhan Doğan Cd. No:130, 73200 Cizre/Şırnak
• Yol tarifi al >

Hazırladığımız liste ile Şırnak’ta görülmesi gereken en önemli tarihi yerler hakkında sizleri bilgilendirmek ve seyahatinizi planlarken yardımcı olmak istedik. Siz de Şırnak’ın tarihi hakkında söylemek ve bizimle paylaşmak istediklerinizi yorum kısmından yazabilirsiniz.