Sınır bölgemizin genç şehirlerinden Kilis, bulunduğu coğrafya itibariyle Anadolu’nun tarihi zenginliğini yansıtan noktalardan biridir. Kilis tarihi yerler listemizde Suriye sınırımızdaki bu önemli şehrimizin en önemli tarihi noktalarını sizler için listeledik…
Kilis tarihi hakkında; Kilis’in tarihinin MÖ 3000’li yıllara kadar uzandığı bilinmektedir. Asurluların hakimiyet kurduğu bölgede, MÖ 1700’lü yıllarda Hititlerin egemen olduğu düşünülmektedir. Sonrasında ise Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlılar bölgenin hakimiyetini ele geçirmiştir.
MS 636 senesinde Hz. Ömer’in bölgeye gelmesinin ardından Kilis, Bizanslılara karşı bir tampon ve karakol bölgesi olarak değerlendirilmiştir. Sonrasında bölgede Selçukluların ve Memluklerin varlığı hissedilmiştir. Yavuz Sultan Dönemi’nde ise Kilis’teki Osmanlı egemenliği başlamıştır.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra, 29 Ekim 1919 tarihinde Kilis, Ermeniler ve Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Kurtuluş mücadelesinin başlamasının ardından 7 Aralık 1921 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması ile şehir düşman işgalinden kurtulmuştur. Kilis, 10 Haziran 1995 senesinde alınan kararla Türkiye’nin 79. ili olmuştur.
Kilis’in en ünlüleri; Ulu Cami Kilis’in en meşhur tarihi yerleri arasında bulunuyor. Ulu Cami’nin yanı sıra Kilis Mevlevihanesi’ni, Tarihi Hükümet Konağını ve Neşet Efendi Konağı’nı da görmenizi öneriyoruz.
Kilis gezi tavsiyesi; Kilis küçük bir yer olduğu için Kilis’in tarihi yerleri için 1 günlük bir gezi planı yeterli olacaktır. Eğer vaktiniz genişse Kilis’e yakın bir konumda bulunan Gaziantep‘i de gezinize dahil ederek daha kapsamlı bir tatil yapabilirsiniz.
Müzekart; Kilis’teki tarihi yerler gezinizde Müzekart ya da başka bir turist kartı kullanmanız gerekmiyor.
Kaleler
1. Ravanda Kalesi
Burası neresi? Ravanda Kalesi, Polateli ilçesinde bulunmaktadır ve şehir merkezine yaklaşık 25 km mesafede yer almaktadır. İsmini ise Belenözü(Ravandan) Köyü’nden almaktadır. Kalenin kim tarafından ve ne zaman yapıldığına dair tam olarak bilgi bulunmamaktadır ancak MÖ 7. yüzyıldaki kaynaklarda bu kalenin isminin geçmemesi, kalenin bu tarihten sonra bir zaman diliminde yapılmış olacağını düşündürmektedir.
Yapının dış kale kısmı günümüzde neredeyse tamamen yok olmuştur ve kalenin iç kısmı günümüze gelmeyi başarabilmiştir. Kale incelendiğinde yapımında farklı malzemelerin farklı inşa teknikleriyle kullanıldığı görülmektedir ve bu durum bize kalenin farklı zamanlarda tadilat gördüğünü düşündürmektedir.
Kaleyle ilgili ilk bilgiler Latin kaynaklardan elde edilmiştir ve bu belgelerde kalenin Selçukluların elinde olduğundan bahsedilmektedir. Bu tarihten sonraki kaynaklarda kalenin çeşitli topluluklar tarafından ele geçirildiği anlaşılmaktadır. 1516 senesinde Osmanlı egemenliğine giren kalenin, Kilis tarihi açısından çok önemli bir yere sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Neden gitmeliyim? Kilis’te yapılması gereken şeyler arasında Ravanda Kalesi’ni ziyaret etmenin de olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Özellikle yakın zamanda kaleye eklenen merdivenler sayesinde kaleyi ziyaret etmek daha kolay bir hal almıştır. Siz de yanınıza termosunuzu alarak kaleyi ziyaret edebilir ve manzara eşliğinde çayınızın keyfini çıkarabilirsiniz. Bu arada şehre biraz uzak olması nedeniyle şahsi aracınızla gelmeniz ulaşımınızı kolaylaştıracaktır.
- Adres: 79700 Belenözü/Polateli/Kilis
- Ziyaret saatleri: Her gün 08.00-22.00
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Antik Kentler, Ören Yerleri
2. Oylum Höyük
Burası neresi? Oylum Köyü’ndeki arkeolojik alanda 1989 senesinden bu yana araştırma kazıları devam etmektedir. Kazı çalışmalarının başlangıcı ise 1900’lü yılların başına kadar uzanmaktadır. Yaklaşık 500 metre genişliği ile Kilis’teki en büyük höyüklerin yükseklikleri ise 22 ve 37 metredir. Höyüklerin bulunduğu bölgedeki tarihin tahmini 5500 senelik olduğu belirtilmektedir.
Stratejik konumu nedeniyle geçmişte devamlı ilgi odağı olan höyükte birçok medeniyet bulunmuştur. Höyüğü kullanana topluluklar arasında Hititler de bulunmaktadır. Kazılar esnasında Hititlere ait pek çok arkeolojik kalıntıya rastlanması da Hititlerin bu höyüklere ne kadar önem verdiğini bizlere göstermektedir.
Neden gitmeliyim? Oylum Höyük, Kilis’in antik kentleri içinde çok önemli bir yere sahiptir. Oylum Höyük’ü ziyaret etmeden önce burası hakkında bilgi edinmenizde fayda olacaktır. Aksi halde ziyaretinizden çok keyif almayabilirsiniz. Çevresi çevrili olduğundan ve kazı çalışmalarına yeniden başlandığından detaylı inceleme fırsatınız olmayabilir.
- Adres: Oylum, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Mimari Yapılar
3. Ruhizade Konağı
Burası neresi? Tarihi çok eskilere dayanan Ruhizade Konağı’nın restorasyonu Kilis Belediyesi tarafından, 2015 senesinde gerçekleştirilmiş ve 2016 senesinde halkın ücretsiz bir şekilde faydalanabileceği bir “Halk Eğitim Merkezi” olarak hizmet vermeye başlamıştır. Yapım yılı ve kim tarafından yaptırıldığı tam olarak bilinmeyen tarihi konak içinde günümüzde kuaförlükten bilgisayara ve el sanatlarına kadar çok çeşitli alanlarda ücretsiz eğitimler verilmektedir.
- Adres: İnnaplı Kütah Mahallesi, Hattat Hoca Sokak, Kilis
- Ziyaret saatleri: Her gün 08.00-17.00
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
4. Neşet Efendi Konağı
Burası neresi? 2012 senesinden itibaren yakın bir zamana kadar Kilis Müzesi olarak hizmet veren Neşet Efendi Konağı, Tügva Vakfı’na devredilmesinin ardından müze olarak değerlendirilmesi son bulmuştur. Neşet Topaloğlu’nun isteği ile 1925 senesinde mimar Halepli Hacı Ahmet Usta tarafından yapılmıştır.
Konak bodrum ve 2 kat olmak üzere toplamda 3 kattan oluşmaktadır. Konağın birinci katında 6 odayla birlikte tuvalet, banyo, mutfak gibi yaşam alanları yer almaktadır. Üst katta ise 7 oda ile birlikte gene diğer yaşam alanlarına yer verilmiştir. Konaktaki birçok noktada Gaziantep mermeri kullanılmıştır.
Günümüzde konak yeniden ziyarete açılmış değil. Vakfın vereceği karar doğrultusunda ne olarak kullanılacağı netleştikten sonra ziyaret bilgileri netleşecektir.
Neden gitmeliyim? Şu anda konağın iç kısmı ziyaret edilemiyor olsa da konağın dış kısımdan da etkileyici bir görünüme sahip olduğunu belirtmemiz gerek. Bu nedenle Kilis’in önemli mimari yapılarından biri olan bu konağı dışarıdan da olsa görmenizi tavsiye ediyoruz.
- Adres: Şehitler, Abuşağa Cd. No:1872, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Ziyarete kapalı
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
5. Tarihi Hükümet Konağı
Burası neresi? Binanın yapımı 1924 senesinde dönemin Kilis valisi olan Talat Bey zamanında başlamıştır. Yapının tamamlanması ise 1925 senesinde gerçekleşmiştir. Konağın mimarı ise dönemin önemli mimarlarından olan Halepli Hacı Ahmet Bey olmuştur. Konak, günümüzde Kilis’in merkezi bir konumunda bulunmaktadır.
Konak, tamamlandığı seneden itibaren 1995 senesine kadar Hükümet Konağı olarak kullanıldıktan sonra 2013 senesine kadar da Adliye Binası olarak değerlendirilmiştir. 2015 senesine kadar konakta restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiş ve sonrasında 15 Mayıs 2015 tarihinde Kilis Valiliği olarak hizmet vermeye başlamıştır.
- Adres: Yaşar Aktürk, Akpınar Cad., 79000 Merkez/Kilis Merkez/Kilis
- Telefon: (0348) 813 10 12
- Ziyaret saatleri: Hafta içi her gün 08.00-17.00
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Çeşmeler
6. İbşir Paşa Kasteli
Burası neresi? İbşir Paşa Kasteli, kitabesinden anlaşıldığına göre 1654 senesinde Sadrazam Mustafa Paşa’nın talebi üzerine yapılmıştır. Kendisi İpşir Paşa olarak da anılmaktaydı. Kasteller, geçmişte halkın su ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan çeşmelere verilen isimdir. Yapı, dikdörtgen bir planla inşa edilmiştir. Giriş kısımları sivri kemerli bir şekilde yapılmıştır ve klasik bir Osmanlı eseridir. Üst kısmında ise küçük taşlardan dizi halinde süslemeler yapılmıştır.
Neden gitmeliyim? Kilis’in çeşmeleri içinde özel bir yere sahip olan ibşir Paşa Kasteli, Osmanlıdan günümüze ulaşan bölgedeki önemli tarihi eserler arasında yer almaktadır.
Kaçırmayın! Eğer Kilis gezisi sırasında vakit sıkıntınız olmazsa gelmişken Salih Ağa Kasteli, Fellah Kasteli, Kurdağa Kasteli, Nemika Kasteli gibi diğer önemli çeşmelere de mutlaka zaman ayırmanızı öneriyoruz.
- Adres: Vaiz, İpşir Paşa Cd. No:12, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Camiler, Türbeler
7. Kilis Mevlevihanesi
Burası neresi? “Kilis’in tarihi yerleri nelerdir?” sorusuna yanıt aradığımız bir yazı içinde Mevlevihane’den mutlaka bahsetmemiz gerekiyor. Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan yapı, 1525 senesinde inşa edilmiştir. Mevlevihane’nin 19. yüzyıla kadar olan dönemine dair çok detaylı bilgiler bulunmamaktadır.
Geçmişte yapının şeyhler ve dervişler için önemli bir öğrenme noktası olduğu anlaşılmaktadır. Yapının 1890 senesinde tadilattan geçtiği düşünülmektedir. Mevlevihane, günümüzde bir mescit olarak ziyaretçilerini kabul etmektedir.
- Adres: Tekye, Mevlevihane Sk. No:22, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
8. Ulu Cami
Burası neresi? Kilise gelen herkesin mutlaka görmesi gereken ibadethanelerin başında Ulu Cami geliyor. Burası aynı zamanda Cami-i Kebir olarak isimlendirilmektedir. Caminin tam olarak yapım yılı ve yaptıranı bilinmiyor ancak 11. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir.
Caminin inşasında kesme taş kullanılmıştır. Hacı Halil’in isteği üzerine 1388 senesinde yeniden inşa edilen ibadethane, 1912 ve 1924 yıllarında onarımdan geçmiştir. Caminin onarımı Hacı Mustafa tarafından gerçekleştirilmiştir. Dikdörtgen bir formda inşa edilen cami, kıbleye paralel uzanmaktadır.
Neden gitmeliyim? Kilis’teki en eski ve en büyük cami olması nedeniyle Ulu Cami, Kilis’in camileri içinde ayrı bir öneme sahiptir. Gerçekleştirilen onarım ve yenileme çalışmalarına karşın özgünlüğünü korumayı başaran Ulu Cami, ziyaretçilerin kendilerini oldukça huzurlu hissedeceği çok önemli bir manevi ziyaret noktasıdır.
- Adres: Nurettin, Eşref Kastelli Sk. No:28, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
9. Çalık Cami
Burası neresi? Kilis’in bu tarihi camisi 1682 senesinden günümüze miras bırakılmıştır. Geçmişe dair kayıtlara göre Çalık Hacı Ali yaptırmıştır. Caminin bahçesinde minaresinin yanı sıra Çalık Hacı Ali ve eşinin olduğu söylenen mezarlar, kuyu ve medrese odası olarak kullanılan odalar bulunmaktadır.
Cami, çok yakın bir zamanda gerçekleştirilen terör saldırısında ne yazık ki zarar görmüştür ve günümüzde onarım çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Şu anda eski sağlam günlerine geri dönmüş vaziyettedir ve ibadete açıktır.
- Adres: Aşıt, Salih Efendi Sk. No:5, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
10. Tekke Camii (Tekye Camii)
Burası neresi? Tekke Camii kendisiyle aynı isimdeki mahallede bulunuyor. Kitabesinden anlaşıldığı üzere 1552 senesinde Canbolat Paşa tarafından yaptırılmıştır ve bu nedenle “Canbolad Camii” ismiyle de bilinmektedir. Kendisi, Kanuni döneminde önemli devlet mevkilerinde görev yapmış ve yaptığı hayır işleriyle o dönemin en sevilen devlet adamlarından biri olmuştur.
Caminin mimari özellikleri incelendiğinde Osmanlı cami mimarisi dikkate alınarak yapıldığı görülmektedir ve Mimar Sinan ve kalfalarının eserleriyle benzerlik göstermektedir. Kare planda inşa edilen caminin üstü merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Son cemaat yeri ise daha küçük kubbelerle örtülmüştür.
Neden gitmeliyim? Yakın zamanda restorasyonu tamamlanan Tekke Camii, günümüzde ibadete açıktır ve ziyaret edilebilmektedir. Dilerseniz siz de bu güzel camiyi inceleyebilir ve geçmişin izlerini görebilirsiniz.
Kaçırmayın! Cami bahçesi içinde Canbolat soyundan gelen Hacı Bekir Bey’in türbesini de ziyaret edebilir ve dua edebilirsiniz.
- Adres: Tekke Mah., Kilis Merkez, Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
11. Şeyh Ahmet Mahmut Camii
Burası neresi? Şeyh Hilal’in isteği üzerine 1631 senesinde inşa edilen cami, “Şeyh Hilal Cami” olarak da anılmaktadır. Şeyh Ahmet Cami olarak isimlendirilmesinin nedeni ise 1937 senesinde kendisine satılmasından dolayıdır.
Cami, tek minareye ve tek şerefeye sahiptir. Yalnızca 1634 senesinde, Musa kızı Fatma tarafından yaptırılmış olan minaresi özgün bir şekilde günümüze ulaşabilmiştir. Camide çok fazla süsleme detayı bulunmamaktadır ve oldukça yıpranmış olan yıldız biçimindeki renkli çini görülebilecek tek süslemesidir.
- Adres: Çaylak, Hasanbey Hamamı Sk. No:16, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
12. Şeyh Muhammed Bedevi Türbesi
Burası neresi? Kalleş Tepesi üzerinde bulunan türbe, 14. yüzyılda inşa edilmiştir. Türbede sahabelerden Muhammed Arabi Rıttal’ın yattığı belirtilmektedir. Hz. Ömer zamanında, 639 senesinde İslam ordusunda yer aldığı ve kendisinin burada şehit olduğu rivayet edilmektedir. Türbe, günümüzde aynı zamanda cami olarak da hizmet vermektedir.
Mimari olarak kare planlı bir yapıda bulunan türbe, dört kemerli bir yapıya sahiptir ve sivri bir kubbe ile örtülmüştür.
Neden gitmeliyim? Kilis’in sahabelerine dua etmek ve tepelik alandan Kilis manzarasını seyretmek için bu güzel türbeyi ve camiyi ziyaret listenize dahil edebilirsiniz.
- Adres: 79000 Tahtalı/Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Müzeler
13. Tarihi Sabunhane Binası (Kilis Müzesi)
Burası neresi? Kalaycılar Masmanası olarak bilinen yapının 1900’lü yılların başında inşa edildiği düşünülmektedir ve 1960 senesine kadar zeytinyağı ve sabun üretimi amacıyla kullanılmıştır. Yapımında kesme taş kullanılan yapı, L planı ile inşa edilmiştir ve iki katlı plana sahiptir.
2010 senesinde tescil edilen binanın 2017 senesinde ihalesi yapılarak, Kilis Müzesi olarak hizmet vermesi amacıyla teşhir ve tanzim çalışmalarına başlanmıştır. Çalışmaların tamamlanmasının ardından bölgedeki kazı çalışmalarının büyük bir bölümünün burada sergilenmesi planlanmaktadır.
- Adres: Haki Efendi Sokak, Hakverdi Mahallesi, Kilis
- Ziyaret saatleri: Tanzim çalışmaları nedeniyle ziyarete kapalı.
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Hamamlar
14. Eski Hamam
Burası neresi? Hamamın kitabesine göre 1562 senesinde Emir Kasım oğlu Emir Canbolat tarafından yaptırılmıştır. Hamam meyilli bir yol üzerinde bulunduğundan geçmişte burada meydana gelen sel felaketi nedeniyle taş ve kumun altında kalmıştır. Sonradan ortaya çıkarıldığı için de “Eski Hamam” ismi verilmiştir. Hamam, son olarak 2010 senesinde restore edilmiştir.
Neden gitmeliyim? Hamam zaman zaman çeşitli onarımlardan geçmiştir ve günümüzde Kilis’in yöresel yemeklerini tadabileceğiniz bir restoran olarak hizmet vermektedir. Siz de şehre özel tatları denemek isterseniz Eski Hamam’ı ziyaret edebilirsiniz. Yalnız ziyaretçilerin yorumlarını incelediğimiz zaman genel olarak verilen hizmet konusunda restoranın kendisini geliştirmesi yönünde fikir edindiğimizi de belirtmek isteriz.
- Adres: Eski Hamam Sokak, Meşetlik, Kilis
- Telefon: 0(507) 895 79 79
- Ziyaret saatleri: Her gün 11.00-22.00
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
15. Tarihi Hoca Hamamı
Burası neresi? Kanuni Sultan Süleyman zamanında, 1545 senesinde Canbolat Bey tarafından yaptırılmıştır. Hamam içinde soyunma alanı, soğukluk ve sıcaklık bölümleri bulunmaktadır. Hamam mümkün olduğunca sade bir plana göre inşa edilmiştir.
Hamamın inşasından sonra Hoca Ramazan Şeyh Gökçe hamamı tamir ettirdiği için hamam bu isimle anılmaktadır. Hamam son olarak 2010 senesinde tadilattan geçmiştir ve 2011 senesinden itibaren tekrardan hamam olarak hizmet vermeye başlamıştır.
- Adres: Büyükkütah, Cumhuriyet Cd. No:165, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Yol tarifi al >
16. Paşa Hamamı
Burası neresi? Bölgedeki pek çok eser gibi burası da Emir Canbolat tarafından yaptırılmıştır. Hamamın kitabesinde 1560 senesinde yapıldığı belirtilmektedir. Hamamda sıcaklık, soğukluk ve soyunmalık bölümleri bulunmaktadır. Bu yönü ile hamam klasik Osmanlı hamamlarıyla aynı özellikleri taşımaktadır. Soyunmalık bölümüne 13 pencere bulunmaktadır. Hamamın dış kısmındaki nizami bir şekilde sıralanmış olan sarı ve siyah taşların oluşturduğu ahenk ise kesinlikle görmeye değer.
Hamam son olarak 2017 senesinde restore edilmiştir ve hizmet vermeye devam etmektedir. Hamam yaklaşık 100 yıldır Özyardımcı ailesi tarafından işletilmektedir. Hamam, şu anda geçici olarak hizmete ara vermiştir.
- Adres: Canpolat Paşa, Paşa Hamamı Cd. No:37, 79000 Kilis Merkez/Kilis
- Ziyaret saatleri: Geçici olarak ziyarete kapalı.
- Yol tarifi al >
Diğer Tarihi Yerler
17. Salih Efendi Sokağı
Burası neresi? Salih Efendi Sokağı, Kilis’in tarihi yerleri içinde mutlaka zaman ayrılması gereken yerlerden biridir. Sokağın üstündeki cumbalı odalar, taş yapıların hissettirdiği eşsiz hisler, ahşaptan yapılmış pencereleri ile muhteşem evler, sokakta dolaşanların kendini çok huzurlu hissetmesine olanak tanımaktadır.
Neden gitmeliyim? Eski Kilis’teki sokakların nasıl olduğunu merak edenler için Salih Efendi Sokak, oldukça spesifik bir ziyaret noktası olacaktır. Burada çok güzel, tarih barındıran fotoğraflar çekeceğinizden eminiz. Sokakta bulunan ve yakın zamanda restore edilen Salih Efendi Konağı da bu sokağı değerli kılan unsurlardan biri.
- Adres: Salih Efendi Sokak, Kilis
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Kilis tarihi yerler listemizde eksik olduğunu düşündüğünüz noktaları ya da yazımızla ilgili düşüncelerinizi bize yorum kısmından yazmayı unutmayın.