Hititler’den, Osmanlı’ya kadar pek çok devletin idaresine giren Bingöl, tarihte büyük devletler tarafından başkent olarak kullanılmasa da, Bingöl’ün yanı başında yer alan komşuları Elazığ, Erzurum gibi beylik başkentlerinin korunmasında önemli rol oynamış. Binlerce yıl öncesinden günümüze kalan kalelerinden, mağaralarına mercek altına aldığımız Bingöl tarihi yerler listemiz sizlerle;
Bingöl tarihi hakkında; Doğu Anadolu Bölgesi’nin önemli yerleşim yerlerinden biri olan Bingöl’ün tarihi MÖ 5000’li yıllara kadar uzanmaktadır. Urartulardan Osmanlıya kadar pek çok medeniyetin hakimiyet kurmuş olduğu Bingöl ve civarı, resmen tarih fışkıran bir coğrafya olarak bizleri karşılıyor.
Şehirde ilk olarak Hitit ve Hurilerin şehirleşmeye başladığı tahmin edilmektedir. Urfa ve Mardin’i de içine alan coğrafyada kurulan şehrin adının “Vasukani” olduğu belirtilmektedir. MÖ 1200 senesinde, Hititlerin güç kaybetmesinden faydalanan Urartular, bölgeyi ele geçirmiştir. Yaklaşık 500 yıl bölgenin hakimi olan Urartular, Asurlulara yenilmiştir. Bundan sonra bölgede Med, Pers ve Ermeniler hakimiyet kurmuştur.
1071 senesinde Anadolu Selçuklularla bölgede başlayan Türk hakimiyeti, 1394 senesinde Akkoyunlular tarafından devam ettirilmiştir. 1514 senesinde ise Yavuz Sultan Selim tarafından bölge Osmanlının hakimiyetine sokulmuştur.
Kurtuluş döneminin ardından 1926 senesinde Elazığ ve 1929 senesinde Muş illerine bağlı bir ilçe olan Bingöl, 1936 senesinde vilayet statüsüne kavuşmuş, il merkezi olan Çapakçur’un ismi de Bingöl olarak değiştirilmiştir.
Bingöl’ün en ünlüleri; Yakın tarihimizle ilgili olarak “33 Şehit Anıtı”, daha eski dönemlere ait “Kral Kızı Kalesi” Bingöl’ün en ünlü tarihi yerleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Bingöl gezi tavsiyesi; Her ne kadar tarihi bir nokta olmasa da Bingöl’e gelenler için “Yüzen Adalar” mutlaka görülmesi gereken yerler arasında bulunuyor. Bu doğal güzellik Solhan ilçesinin Hazarşah Köyü’nde bulunuyor. Kış mevsiminde geldiyseniz Hasarek Kayak Merkezi’ni de ziyaret ederek kayak yapmanızı öneriyoruz. Karlıova’da gün doğumu ise muhteşem hisler yaşamak için yapmanız gereken şeyler arasında bulunuyor. Tabi ki muhteşem yöresel tatları içinde barındıran Bingöl yemek kültürünü de mutlaka deneyimlemenizi tavsiye ediyoruz.
Müzekart; Bingöl’e geldiğiniz zaman Müzekart ya da başka bir turist kartına ihtiyaç duymadan bütün tarihi noktaları ziyaret edebilirsiniz.
Mağaralar
1. Zağ Mağarası
Burası neresi? Tarihi MS 5. yüzyıla kadar dayanan tarihi Zağ Mağarası, devasa bir kayanın içerisine elle oyularak şekillendirilmiş. Erken Bizans döneminden günümüze kadar gelebilmiş bu tarihi miras, uzun yıllar Roma İmparatorluğu’ndan baskı gören Hristiyanların saklandıkları ve yaşamını sürdükleri bir yaşam alanı olarak kullanılmış. Beş ayrı kattan oluşan mağara, yapıldığı dönemde oldukça zorlayıcı olabilecek mimari oluşumları bünyesinde barındırıyor.
Neden gitmeliyim? Katlar arası merdivenden, odalar arasında geçiş sağlayan kapılara kadar oldukça düzenli bir şekilde inşa edilen mağaranın bazı odaları, tahıl ve içki gibi gıdaların depolanması için de özenle oyularak hazır hale getirilmiş. Yerden yaklaşık 300 metre yükseklikte yer alan bu devasa mağara, eski bir apartman desek yanlış olmaz. Özellikle ilkbahar mevsiminde mağaranın bulunduğu bölgeyi ziyaret ederseniz yeşillikler içinde muhteşem bir doğa da burayı cazip kılmaktadır. Zağ Mağarası’nı ziyaret etmek isterseniz, Bingöl’ün Solhan İlçesi’nin 18. Kilometresinden sonra tabelaları takip etmeniz gerekiyor.
- Adres: Yenidal, Solhan, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsi
- Yol tarifi al >
2. Kiğı Çiçektepe Köyü Mağarası
Burası neresi? Bingöl’ün tarihi mağaralarından bir diğeri de, Kiğı ilçesinin Çiçektepe Köyü’nde bulunan Çiçektepe Köyü Mağarası. Yapım tarihi ve geçmişi tam olarak bilinmese de, oldukça eskiye dayanan bir geçmişe sahip olduğu düşünülen mağara, oldukça dik bir yamacın üzerinde yer alıyor. Elle oyularak kaya parçalarına şekil verilmesiyle ortaya çıkarılan yaşam alanın içerisinde, hayvanlar için hazırlanan ahırdan, çocuk beşiğine kadar pek çok oyma yapı yer alıyor. Engebeli arazi üzerinde yer alan mağaranın önünden geçen yolun ise, Erzincan’a kadar gittiği düşünülüyor.
Neden gitmeliyim? Gizemli yerleri keşfetmeyi sevenler için oldukça ilgi çekici olan mağara, şehirde yapacağınız tarihi bir gezi için oldukça ideal bir nokta.
- Adres: Çiçektepe Köyü, Kiğı, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
3. Kübik Mağarası
Burası neresi? Bingöl’de yer alan tarihi Kübik Mağarası, ne yazık ki hakkında oldukça az bilgi olan bir mağara. Bingöl’ün Karlıova ilçesinde yer alan mağara, tarihi verilere ve araştırmalara göre net olarak bilinmese de Cilalı Taş ve Tunç Çağı’ndan günümüze kalmış tarihi bir miras. İçerisinde yer alan duvarlarda el oymaları bulunan mağara, işlemeleriyle ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.
- Adres: Kübik Köyü, Karlıova, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Kaleler
4. Kral Kızı Kalesi
Burası neresi? Dano Hini adıyla da bilinen bu tarihi kale, Bingöl gezinizde mutlaka uğramanız gereken tarihi mekanlardan birisi. Bingöl’ün Genç ilçesi sınırlarında yer alan kale, ilçeye 2 kilometre gibi yakın bir mesafede yer alıyor. Ancak bölgeye geldiğinizde büyük bir kale görüntüsü göremeyeceğinizi de belirtmemizde fayda var.
Geçmişten günümüze sadece birkaç duvar kalıntısının kaldığı tarihi Kral Kızı Kalesi, İranlıların eski devleti olan Pers İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş. Kalenin geçmişte Genç ilçesine adını verdiği rivayet edilmektedir. İlçenin eski adı olan “Dara” isminin bu kaleden geldiği ve Darahini olarak anıldığı ifade edilmektedir.
Neden gitmeliyim? İmparatorun kızı için yaptırdığı kale, günümüzde mesire alanı olarak kullanıldığı için tam olarak bir tarihi eser gibi gözükmese de, geçmiş yüzyıllarda bölgede neler yaşandığının hayalini kurmak için dahi ziyaret edilmesi gereken yerlerden.
- Adres: Cumhuriyet, Genç, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
5. Sebeterias Kalesi
Burası neresi? Pek çok farklı kaynakta yanlış şekilde gösterilen kale fotoğraflarına rağmen, şehirde en az kalıntısı kalan kale ne yazık ki Sebeterias Kalesi, şehrin Genç ilçesinde bulunan kale kalıntıları, Genç Köprüsü’nün kenarında yer alıyor. Murat Vadisi’nin üzerindeki kaleyle ilgili detaylı bir tarih araştırması yapılmadığı için çok fazla net bir bilgi yok. Kalenin beşgen bir formda iri taşlarla yapıldığı düşünülmektedir.
Neden gitmeliyim? Urartular zamanında Kral Menuas tarafından Bingöl’deki verimli yaylaların elde tutulması amacıyla inşa edildiği tahmin edilen kaleden günümüze birkaç sur parçası kalmış. Yakın zamanda restore edilmesi planlanan kalenin bulunduğu alanı, tarih meraklılarındansanız -ki şu an Bingöl tarihi yerler hakkında bir yazıyı okuyorsanız seviyorsunuz demektir 🙂 ziyaret edebilirsiniz.
- Adres: D950, 12000 Garip, Bingöl Merkez, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
6. Kiğı Kalesi
Burası neresi? Net olarak kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmeyen Kığı Kalesi, oldukça dik ve sarp kayalıkların olduğu bir alanda yer alıyor. Kalenin Bizanslılar zamanında şehre inşa edildiği düşünülmektedir. Günümüze ne yazık ki harabe şeklinde ulaşan kale, şehir merkezine 75 km uzaklıkta yer alıyor ve “mucit duvarı” olduğu düşünülen küçük bir kısmı ayakta kalabilmiştir. Kaleye, şehir merkezinden kalkan minibüslerle ulaşabilirsiniz ancak dik bir yamaçta bulunduğu için bir miktar zorlu bir yoldan gitmeniz gerektiğini de belirtelim.
- Adres: Kiğı, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Camiler
7. İsfahan Bey Camii
Burası neresi? Bingöl’ün tarihi camisi olan İsfahan Bey Cami, şehirde günümüze kadar ulaşabilen tek tarihi cami olarak biliniyor. Günümüze gelene kadar pek çok defa zarar gören cami, yapılan restoreler sonucunda günümüze kadar sağlam bir şekilde kalabilmiş. Akkoyunlu mimarisinin izlerini taşıyan İsfahan, 16. yüzyılda inşa edilmiş.
Neden gitmeliyim? Kesme ve dikdörtgen taştan inşa edilen cami, son yıllarda görüntü olarak biraz değişime uğramış olsa da, tarihi dokusunu hala hissettirebiliyor. Minberi ve mihrabıyla da oldukça dikkat çeken cami, Bingöl’e gelenlerin bir kere de olsa mutlaka ziyaret etmesi gereken mekanlardan. Cami, aynı zamanda Bingöl’de ziyaret edilebilecek en eski camilerden biri olma özelliğini de taşımaktadır.
- Adres: Aşağı Çarşı, Bingöl Merkez
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Kiliseler
8. Vank Kilise
Burası neresi? Bingöl’ün tarihi dokusunu ve kültür çeşidini en güzel hissedebileceğiniz yerlerden biri olan Vank Kilisesi, listemizde de bahsettiğimiz Zağ Mağaraları’nın bulunduğu alanda yer alıyor. Bingöl-Muş karayolundan gidildiğinde 18 km sonra tabelalar ile ayrılan yoldan gittiğinizde ulaşabileceğiniz mağaralar alanında yer alan kilise, tarihi kaynaklara göre MS 5. yüzyılda Bizanslılar tarafından inşa edilmiş. Roma İmparatorluğu’nun baskılarından kaçan Hristiyanların ibadet ve yaşam alanı olarak kullandığı Zağ Mağaraları’nın içinde yer alan kilise, Hristiyanlar tarafından uzun yıllar ibadet için kullanılmış.
- Adres: Yenidal, Solhan, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Çeşmeler
9. Adaklı Çeşmesi
Burası neresi? Bir şehrin tarihi geçmişinden geriye kalan önemli yapılarından birisi de çeşmeler oluyor. Her devletin kendi mimari yapısına göre inşa ettiği çeşmeler, şehirler değişse dahi ayakta kalarak şehrin yaşamına tanıklık etmeye devam ediyor. Bingöl’de yer alan tarihi Adaklı Çeşmesi de ne mutlu ki hala ayakta kalabilmiş önemli bir yapı. Şehir merkezine 25 km mesafede yer alan Adaklı ilçesindeki tarihi çeşme, tarihi verilere göre Akkoyunlular tarafından inşa edilmiş.
Neden gitmeliyim? Üzerinde koyun gibi hayvan kabartmalarının net olarak görülebildiği çeşme günümüzde aktif olarak kullanılmasa da, yakın zamanda restore edilerek eski görünümüne kazandırılması düşünülüyor. Çeşme, sahip olduğu etkileyici tarihi doku ile ziyaretçilerin beğenisini kazanıyor.
- Adres: Adaklı, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Türbeler, Anıtlar
10. Şeyh Ahmet Türbesi
Burası neresi? İnanç turizminin önemli noktalarından biri olan türbelerden Şeyh Ahmet Türbesi de listemizde yerini alıyor. Şehrin önemli tasavvuf düşünürlerinden biri olarak bilinen Şeyh Ahmet, aynı zamanda uzun yıllar boyunca Osmanlı padişahlarının da yanında yer alarak onlara akıl hocalığı etmiş oldukça önemli bir isim. Şeyh Ahmet’in 1815-1885 yılları arasında yaşamış olduğu düşünülmektedir.
Türbe, “Kültür Varlığı” olarak tescillenerek manevi anlamda ne kadar önemli bir yer olduğunu ispatlamıştır. Nakşibendi geleneğini sürdüren isimlerden biri olan Şeyh Ahmet’in türbesi, Bingöl’de en çok ziyaret edilen türbe olarak ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor. Türbe, köy mezarlığının içinde, tepelik bir noktada yer almaktadır.
Neden gitmeliyim? Gerek İslam dünyasına gerekse Osmanlı’ya yaptığı katkılardan dolayı çok değerli bir yere sahip olan Şeyh Ahmet, ziyaretçilerin sıklıkla gelerek dua ettiği bir nokta. Siz de bu önemli şahsiyetin kabrini görmek ve dua etmek isterseniz bu türbeyi mutlaka Bingöl gezilecek yerler listenize dahil etmelisiniz.
- Adres: Göltepesi Köyü, Merkez, Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
11. Şehitler Anıtı
Burası neresi? Tarihin önemli yapılarından olan anıtlar, şehirlerde hüzünlü bir yapı olarak karşımıza çıkıyor. Bingöl’de yer alan Şehitler Anıtı’da ne yazık ki oldukça üzücü bir geçmişe sahip. 24 Mayıs 1993 yılında, Türk Ordusu acemi birliği askerlerinin Malatya’dan Bingöl’e geldiği sırada teröristler tarafından otobüste öldürülerek şehit edildiği olayda, 33 Türk askeri şehit olarak yaşama veda etti. Vefat eden asker sayısından dolayı burası “33 Şehit Anıtı” olarak da bilinmektedir.
Neden gitmeliyim? 33 şehidin anısına, olaydan 14 yıl sonra 2007 yılında inşa edilen anıt, her sene düzenli olarak şehitlerin anma töreniyle ziyaretçilerle dolup taşıyor. Anıtın bulunduğu noktada 33 sembolik mezar ve Türk bayrağı bulunuyor. Orta kısımda ise etkileyici bir heykel bulunuyor.
- Adres: Alataş, Elazığ Bingöl Yolu, 12000 Çevrimpınar/Bingöl Merkez/Bingöl
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Bingöl geziniz sırasında size yardımcı olabilmesi adına hazırladığımız Bingöl tarihi yerler listemizi beğendiyseniz ve eklemek istediğiniz başka yerler var ise, aşağıdaki yorumlar kısmından bize iletebilirsiniz. 🙂