Adını bölgede yer alan Türkiye’nin en büyük dağı olma özelliğine sahip Ağrı Dağı’ndan alan şehri mercek altına aldık. Tarihiyle, kültürüyle, bulunduğu konum itibariyle Doğu Anadolu Bölgesi’nin en güzel şehirlerinden Ağrı’ya yolunuz düştüğünde mutlaka görmeniz gereken Ağrı’nın tarihi yerleri yazımızda 8 noktayı sizler için derledik.
Ağrı tarihi hakkında; Orta Asya ile Anadolu arasında bir köprü görevi gören Ağrı, kavimlerin geçişleri sırasında her zaman ilgi odağı olmuş bir yerleşim yeridir. Şehrin adı Eski Türkçe’de “yüksek” anlamına gelen “ağru” kelimesinden gelmektedir. Aynı zamanda Arapça’da “muhteşem” anlamına gelen “ağra” kelimesinden de geldiği tahmin edilmektedir.
Pek çok medeniyete ev sahipliği yapmasına rağmen, medeniyetler sonrasında Anadolu’ya geçiş yaptıklarından bölgede kalıcı bir uygarlık oluşmamıştır. Bölgede ilk olarak Hititlerin hakimiyet kurduğu tahmin edilmektedir. MÖ 1300’lü yıllarda Hurriler, MÖ 9 ile 6. yüzyıllar arasında ise Urartular bölgede bulunmuştur. Bölgedeki pek çok tarihi kalıntı da Urartulardan kalmıştır. Daha sonra bölgede Persler, Bizanslar ve Abbasiler de hakimiyet kurmuştur. 1054 senesinde ise bölgeye ilk Türk akınları gerçekleşmiş ve Tuğrul Bey tarafından hakimiyet altına alınmıştır.
Çeşitli uygarlıkların hakimiyetinde kalmasının ardından İran Seferi sonrasında 1548 senesinde Osmanlılar bölgede varlığını kabul ettirmiştir. Cumhuriyet döneminde, 1927 senesinde Ağrı, Türkiye’nin “04” plakalı vilayeti olmuştur.
Ağrı’nın en ünlüleri; Ağrı’nın en çok ziyaret edilen tarihi yeri olan İshak Paşa Sarayı, şehre gelenlerin mutlaka görmesi ve incelemesi gereken tarihi durakların başında gelmektedir.
Ağrı gezi tavsiyesi; Eğer kış sporlarını seviyorsanız Küpkıran’daki kayak tesislerini ziyaret edebilirsiniz. Dağ tırmanışına meraklıysanız Ağrı Dağı’na gerçekleştirilen tırmanışları da değerlendirebilirsiniz. Ulaşım noktasında Ağrı Havalimanı’ndan şehir merkezine ulaşım konusunda da linkini verdiğimiz detaylı yazıyı inceleyebilirsiniz.
Müzekart; Ağrı’nın en önemli ziyaret noktalarından biri olan İshak Paşa Sarayı’nı ziyaret ederken Müzekart seçeneğini değerlendirebilirsiniz. Eğer Ağrı dışında başka bir noktaya ziyaret düşünceniz yoksa Müzekart almanıza da gerek olmayacak çünkü giriş ücreti kart ücretinden daha uyguna gelecektir.
Saraylar
1. İshak Paşa Sarayı
Burası neresi? İshak Paşa Sarayı, 1478 yılında yapılmış ve inşası yaklaşık 100 yıl süren bir külliyedir. Saray bünyesinde; cami, türbe, merasim, aşevi, harem, eğlence dairesi ve selamlık dairesi barındırmasının yanı sıra Türkistan, Osmanlı ve Selçuklu mimarisi özelliklerini taşımaktadır ve 366 odadan oluşan dev bir kompleks şeklindedir. Saray, yaklaşık olarak 115×50 metre ebatlarındaki bir alan üzerinde yükselmektedir.
Neden gitmeliyim? Ayrıca İshak Paşa, Topkapı Sarayı’ndan sonra ikinci teşkilatlı saray olma özelliğiyle birlikte dünyanın ilk kaloriferli yapısı olma niteliğine de sahip. Muhteşem bir kanalizasyon sistemine sahip olması da burayı ilgi çeken detaylardan biri. Ağrı’nın en önemli tarihi eserlerinden olmasıyla beraber dünyaca bir üne de sahip olan saray, Ağrı’ya yolunuz düştüğünde mutlaka görmeniz gereken yerler arasında.
Kaçırmayın! Doğubeyazıt’ı tepeden muhteşem manzarasıyla seyretmeyi asla ihmal etmeyin.
- Adres: 04400 Yukarıtavla/Doğubayazıt/Ağrı
- Telefon: (0472) 215 32 17
- Ziyaret saatleri: 1 Nisan-1 Ekim (yaz dönemi) 08.00-19.30; 1 Ekim-1 Nisan (kış dönemi) 08.30-17.00
- Giriş ücreti: 10₺. Müzekart geçerli.
Antik Kentler
2. Meya Antik Kenti
Burası neresi? Günbuldu Köyü’ndeki antik kent olan Meya Mağaraları, Günbuldu Meya Köyü sınırları içerisinde ve Diyadin ilçesine 15 km uzaklıkta bulunuyor. Mağarada; ibadethane, barınma yeri, tapınak ve pek çok oda bulunuyor ve odalar tehlikelerden korunmak amacıyla kayalar üzerine inşa edilmiş. Bu odalara girmek için ise kayalıkların üzerine oyulmuş deliklere ayak basarak tehlikeli sayılabilecek bir tırmanışı göze almak gerekmektedir.
Neden gitmeliyim? Ayrıca bölgede Hz. Ali’nin ayak izlerinin olduğu taşların da bulunduğu söyleniyor. Mağaraları gezmenin yanı sıra bölgede birçok tarihi kalıntıyı da görebilirsiniz.
- Adres: 04900 Günbuldu/Diyadin/Ağrı
- Ziyaret saatleri: Gün boyu (Gündüz ziyaret edilmesi önerilir)
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Kaleler
3. Avnik Kalesi
Burası neresi? Koçbaşı Kalesi olarak da bilinen Avnik, Diyadin’e 29 km’lik uzaklıkta yer alıyor. Tarihi kale hakkında pek bilgi bulunmasa da kalenin Urartular döneminde inşa edildiği tahmin ediliyor. Günümüzde sadece temelleri kalsa da Avnik Kalesi hala şehrin görülmeye değer yerleri arasında bulunuyor.
- Adres: Koçbaşı, Ağrı
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
4. Doğubeyazıt Kalesi
Burası neresi? İlçe merkezine 7 km uzaklıkta olan kale, Doğubeyazıt’ın 5 km doğusunda ve kayalıklar üzerinde yer alıyor. Antik kent niteliğinde olan kalenin yapım tarihi bilinmiyor olsa da kalenin yanında yer alan mezar kalenin Urartu dönemine ait olduğunu kanıtlıyor ve kale, Urartu Kalesi olarak da biliniyor. Kalenin yapım yılının ise MÖ 13. ile 9. yüzyıllar arasında olduğu tahmin edilmektedir. Kaleyi çevreleyen surların yıkıldığı görülmektedir. Kale içinde ise bazı mağaralara ve mabetlere ait kalıntılar bulunmaktadır.
Kale, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve Yavuz Sultan Selim döneminde ise Osmanlı Devleti’nin himayesi altına girmiştir. 1374 senesinde kale, Sultan Bayezid tarafından Bayram Hoca’nın saldırılarından korunmak amacıyla kapsamlı bir şekilde restore edildiği de kaynaklardan edinilen bilgiler arasında yer almaktadır. Tırmanışın ardından çıkılan tepede hissedilen yorgunluk hali, kalenin inşası esnasında çalışanların ne zorluklar yaşadığı konusunda insanı düşüncelere sevk etmektedir.
- Adres: Yukarıtavla, Doğubeyazıt, Ağrı
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
5. Şoşik Kalesi
Burası neresi? Şoşik ya da Karlıca ismiyle bilinen Hamur’un köyünde bulunan Şoşik Kalesi, sert kayalıklar üzerinde bulunan tarihi noktalardan biridir. Kaleye çok yakın bir konumda başka bir kale bulunmaktadır ve geçmişte kralın kızı için bu kaleyi yaptırdığı rivayet edilmektedir. Bu yüzden de kale, halk arasında “Kız Kalesi” olarak anılmaktadır. Yapan kişi tam olarak belli olmasa da Sultan Hasan oğlu Ziyaüddin tarafından inşa edildiği düşünülmektedir. Kalenin hamam kısmı ve birkaç odası günümüze en sağlam bir şekilde ulaşabilen kısımları arasında bulunmaktadır.
Neden gitmeliyim? Kalenin ayakta kalan kısımları Ağrı tarihi hakkında ziyaretçilere önemli ipuçları vermektedir. Bu nedenle eğer vaktiniz varsa Ağzı gezi planınıza Şoşik Kalesi’ni de mutlaka eklemelisiniz.
- Adres: Karlıca, Hamur, Ağrı
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Türbeler, Anıt Mezarlar
6. Ahmed-i Hani Türbesi
Burası neresi? İshak Paşa Sarayı’nın üst tarafında bulunan türbe Doğubeyazıt’a 8 km. uzaklıkta bulunuyor. Türbe, 1651 yılında doğan ve ölüm tarihi bilinmeyen, şehrin filozoflarından olan ve edebiyatla da oldukça alakalı olan Ahmed Hani’ye ait. Muhteşem mimarisiyle dikkat çeken türbe hem turistler hem de yerli halk tarafından en çok ilgi gören yerler arasında bulunuyor.
Neden gitmeliyim? Ağrı için önemli isimlerden biri olan Ahmedi Hani’ye ait türbe, İshak Paşa Sarayı’na çok yakın bir konumda bulunmaktadır ve sarayı ziyaret edenlerin mutlaka görmesi gereken manevi yerlerden biridir.
- Adres: 04400 Yukarıtavla Köyü, Doğubayazıt, Ağrı
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
7. Hamur Kümbeti
Burası neresi? Ağrı’nın ünlü tarihi mekanları arasında bulunan Hamur Kümbeti, İbrahim Paşa Kümbeti olarak da bilinmektedir. Kümbetin İshak Paşa’nın torunu Mir İbrahim Paşa tarafından ölen çocukları için yaptırdığı tahmin edilmektedir. Kümbetin yapım yılı tam olarak bilinmemektedir ancak kitabesi incelendiğinde net bir yazı olmamasına karşın 1800’lü yılların başında yapıldığı düşünülmektedir. Kümbet, 4.70×11.50 ebatlarında, dikdörtgen bir yapıya sahiptir. Kümbet her açıdan sade bir mimari ile donatılmıştır ve yapımında yoğun olarak kesme taş kullanılmıştır.
Neden gitmeliyim? Hamur Kümbeti, Ağrı’da bulunan ve Osmanlı kümbet mimarisine dair incelenebilecek en önemli yerlerden biridir. Kümbette aynı zamanda Selçuklu mimarisinden izlere de rastlanmaktadır.
- Adres: Hamur, Ağrı
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Camiler
8. Eski Bayezid Camii
Burası neresi? 1514 senesinde Çaldıran Savaşı’nın ardından I. Selim döneminde Osmanlı topraklarına katılan Doğubeyazıt, Osmanlı’nın önemli üslerinden biri olmuştur. Bölgede bulunanların ibadetlerini yapmaları için ise tek minareye ve merkezi bir kubbeye sahip bir cami yapılmıştır. Cami, kare planlıdır ve 20×20 ebatlarında bir alanda inşa edilmiştir. Cami inşası sırasında gösterişten kaçınılmış ve oldukça sade bir yapı orta çıkarılmıştır. Kitabesi incelendiğinde caminin 1687 senesinde tadilattan geçtiği anlaşılmaktadır.
- Adres: Ahmedihani, 04400 Doğubayazıt/Ağrı
- Ziyaret saatleri: Caminin kubbesindeki çökme tehlikesinden dolayı şu anda ziyaretçi kabul edilmemektedir.
- Yol tarifi al >
Ağrı’nın tarihi yerleri yazımıza fikirlerinizi belirtmek ya da katkıda bulunmak isterseniz aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz 🙂