Dünya’nın ilk “cittaslow” unvanına sahip adası olan Gökçeada, uzun yıllar Rumlara ev sahipliği yapmış önemli bir yerleşim bölgesi… Rumlardan pek çok hatıraya sahip şehrin geçmişini Gökçeada tarihi yerler listemizde ele almak istedik…
Gökçeada tarihi hakkında; Son yıllarda alternatif turizm rotalarından biri olmayı başaran Gökçeada’nın tarihi çok eskilere, MÖ 6. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Adada ilk yerleşimi gerçekleştirenlerin Pelasg isimli topluluğun olduğu tahmin edilmektedir. Pelasgların ardından bir süre Pers egemenliğinde kalan ada, daha sonra Atina şehir devletine dahil olmuştur.
Roma, Venedik, Ceneviz gibi özellikle denizcilik konusunda üstün toplumlar tarafından ele geçirilen Gökçeada, 1455 senesinde Osmanlılar tarafından fethedilmiştir. 1912 senesinde Yunanlılar, 1915 senesinde ise İngilizler adanın hakimi olmuş ancak 1923 senesindeki Lozan Antlaşması gereği ada, Bozcaada ile birlikte Türkiye topraklarına dahil edilmiştir. Adanın ismi 1979 senesine kadar “İmroz” olarak geçmiştir ve o yıl çıkarılan bir kararname ile adanın adının “Gökçeada” olmasına karar verilmiştir.
Lozan Antlaşması’nın ardından 1924-1925 yılları gerçekleştirilen mübadelenin ardından adadaki Rum nüfusu gittikçe azalmış ve nüfus bürün oranda Türkleştirilmiştir. Buna karşın günümüzde adadaki özellikle bazı köylerde hala Rum nüfusuna rastlanmaktadır ancak genç Rum nüfusu çok fazla olmadığı için kalan Rum nüfusu da zamanla azalmaktadır.
Gökçeada’nın en ünlüleri; Gökçeada’da bulunan Tarihi Rum Evleri, adanın en önemli değerleri arasında bulunuyor. Bunun yanı sıra Gökçeada Kaya Mezarı da oldukça kıymetli bir tarihi eser olarak görülmeye değer. Gökçeada’nın tarihi hakkında detaylı bilgiler edinmek için ise yakın zamanda hayata geçirilen Gökçeada Kent Müzesi kesinlikle zaman ayrılması gereken noktaların başında gelmektedir.
Gökçeada gezi tavsiyesi; Gökçeada, Türkiye’nin ilk ve tek su altı milli parkına sahiptir. Bu nedenle eğer ilginiz varsa mutlaka dalış yapın. Eski Rum Köylerini de mutlaka ziyaret edin. En canlı sezon haziran ile eylül ayları arasında olduğundan mümkünse zamanlamanızı bu aylar arasına denk getirmeniz iyi olacaktır.
Gökçeada’ya kendi aracınızla gitmek istiyorsanız Gestaş’tan online bilet almak isabetli bir tercih olacaktır. Online bilet alımı ile beklemeden geçiş hakkına sahip olabiliyorsunuz. Bu arada online bilet satışı tatil sezonu boyunca oluyor. Yani kış döneminde ne yazık ki online bilet satılmıyor.
Ekstrem yaşam size göre ise Gökçeada’daki kamp yerleri arasından seçimler yaparak doğa ile baş başa güzel bir konaklama deneyimi yaşayabilirsiniz. Sıcak bir mevsimde geldiyseniz Gökçeada’nın plajlarının ve koylarının keyfini sonuna kadar sürün deriz. Son olarak adada çok hareketli bir yaşam olmadığından, gerek gündüz gerekse gece çok canlı bir ortam arayanlar için Gökçeada’nın çok uygun olmayacağını belirtmek istiyoruz. Ancak akşam fasıl eşliğinde Rumlara özgü bir gece hayatı geçirmek isteyenler için en ideal yerlerin başında Barba Yorgo’nun Tavernası geliyor. Burası artık adanın sembollerinden biri olmuş durumda ve Gökçeada’da yapılması gereken şeyler arasında bulunuyor.
Müzekart; Gökçeada küçük bir yerleşim yeri ve bu adaya geldiğinizde Müzekart’a ihtiyacınız olmayacak.
Müzeler
1. Gökçeada Kent Müzesi
Burası neresi? Adanın geçmişine dair ziyaret etmesi çok keyifli yerlerden biri olan Gökçeada Kent Müzesi, 2017 yılından bu yana ziyaret edilebiliyor. Müze, eskiden hamam olarak kullanılan iki katlı bir yapının restorasyonu ile yaklaşık olarak 1,5 sene süren bir çalışmanın ardından ortaya çıkmış bir çalışmadır. Nostaljik nesnelerle ve fotoğraflar hoş bir ortamın oluşturulduğu müze, gelenlere geçmişteki ada yaşamına dair çok hoş detayları görme fırsatını sunmaktadır.
Müze içinde özellikle geçmişte adada uzun süre varlığını sürdürmüş olan Rumlara dair çeşitli objeler görülebilmektedir. Müzenin bir diğer ilgi çeken bölümü ise Türkiye’nin ilk palyaçosuna ait çeşitli kostümlerin ve nesnelerin sergilendiği bölüm olmaktadır.
Neden gitmeliyim? Bu sevimli müze, başarısını aldığı bir ödülle de taçlandırmıştır. 2018 senesinde müze, “Tarihi Kentler Birliği” tarafından verilen “En İyi Müze” ödülüne layık görülmüştür.
- Adres: Fatih, 17760 Gökçeada/Çanakkale
- Telefon: (0286) 887 30 52
- Ziyaret saatleri: Hafta içi her gün 09.00-18.00
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Web sitesi
- Yol tarifi al >
Kiliseler
2. Koimesis Tis Theotokos Kilisesi
Burası neresi? Dereköy’de bulunan bu kilise de adanın önemli değerleri arasında bulunuyor ve Gökçeada kiliseleri içinde sıklıkla ziyaret ediliyor. Doğu batı yönünde uzanan dikdörtgen planlı kilisenin 1800’lü yıllarda inşa edilmiş olabileceği düşünülmektedir. Kilisenin yapımında giriş kısmında kesme taşlar tercih edilirken diğer cephelerde moloz taş kullanıldığı görülmektedir.
- Adres: Dereköy İç Yolu, 17760 Dereköy/Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
3. Aya Marina Kilisesi
Burası neresi? Tarihi Kilise olarak da bilinen bu ibadethane, Gökçeada kiliseleri içinde en fazla ziyaret edilen yerlerin başında gelmektedir. Bir Rum Ortodoks kilisesi olan Aya Marina, zaman zaman Ortodokslar için önemli din adamlarını ayin amacıyla misafir etmektedir.
Restore edilerek günümüze ulaşabilen binanın beyaz badanalı dış rengi oldukça sıcak bir ortam oluşmasını sağlamış durumda. Çok büyük olmasa da estetik açıdan ilgi çekici olan bu kiliseyi de Gökçeada gezisi esnasında görmenizi tavsiye ediyoruz.
Kaçırmayın! Kilisenin hemen yanında bitişik olarak inşa edilmiş olan ve Osmanlılar zamanında yapıldığı belirtilen eski çamaşırhaneyi de mutlaka görmelisiniz. Adadaki 1835 senesinde inşa edilmiş Aya Panayia Kilisesi, Fatih Mahallesi’ndeki Metropolitan Kilisesi, Zeytinliköy’deki Agios Georgios Kilisesi ve 1832 senesine tarihlenen Evangelismos Teotoku Kilisesi de vaktiniz kalırsa görebileceğiniz diğer kiliseler arasında bulunuyor. Toparlayacak olursak ada merkezinde 3, köylerde ise 5 olmak üzere toplamda 8 kilise bulunmaktadır.
- Adres: 17760 Kaleköy/Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Şu an kapalı ancak dışarıdan görülebilir
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Camiler
4. Merkez Cami
Burası neresi? Oldukça sade ve küçük bir yapıda inşa edilmiş olan Merkez Camii, Çınarlı Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. 1813 senesinde ibadete açılmıştır. Osmanlı döneminde adadaki nüfus yoğunluğunun Rum olması nedeniyle Merkez Camii dışında tarihi bir camiye rastlamak mümkün olmuyor. Bu nedenle Osmanlı döneminden kalma tarihi bir camide ibadet etmek istiyorsanız tek alternatifiniz Merkez Camii oluyor.
- Adres: Çınarlı, Cami Sk. No:35, 17760 Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Antik Kentler, Tarihi Yürüyüş Alanları
5. Gökçeada Kaya Mezarı
Burası neresi? Gökçeada’da mutlaka görülmesi gereken tarihi yerler arasında bulunan bu kaya mezarların çevresinde herhangi bir yerleşim izine rastlanamamıştır. Mezarların oraya nasıl geldiği hakkında net bir düşünce bulunmamaktadır. İki gözlü mezarların kapakları, mezarlardan 80 metre uzaklıkta bulunmuştur. Mezarların, Roma döneminden kalmış olma ihtimali üzerinde durulmaktadır. Mezarlar andezit taşına oyulmuştur ve yaklaşık 3 metre uzunluğa sahiptir.
Kaya mezarlarının bulunduğu noktaya kadar araçla ulaşım sağlanamadığı için aracınızı uygun bir yere park ettikten sonra ana yoldan yaklaşık 200 metrelik bir yürüyüş yapmanız gerekmektedir. Mezarlıkların Gökçeada şehir merkezine uzaklığı ise yaklaşık 18 km’dir.
Neden gitmeliyim? Kaya mezarları oldukça etkileyici bir yapıda olması sayesinde tarih seven ziyaretçiler için adanın en önemli ziyaret noktalarından biri olacaktır. Adada antik döneme ait çok fazla kalıntı olmadığı için de kaya mezarları daha bir değerli konumda bulunmaktadır.
- Adres: Çınarlı, 17760 Eşelek/Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
6. Eski Rum Köyleri
Gökçeada tarihi yerler listemizde şimdi de eskiden İmroz olarak bilinen Gökçeada’nın uzun yıllar koruyuculuğunu yapmış olan olan Rumlara ait köylerden bahsedeceğiz. 1960’lı yıllarda adadaki Rum nüfusu 6000 civarında iken, günümüzde bu sayı 300’ün altına düşmüştür. Köyler, denizden gelebilecek saldırılardan korunmak amacıyla tepelik alanlara kurulduğu için köylerin denize kıyısı bulunmamaktadır. Her köyde mutlaka bir kahve ve ibadete açık bir kilise bulunmaktadır.
Bademli, Zeytinli, Tepeköy ve Dereköy günümüzde sit alanı ilan edilmiştir ve gelecek nesillere tarihi aktarılması adına koruma altına alınmıştır. Bahsettiğimiz bu köylerin nüfusu büyük oranda Rumlardan oluşmaktadır ve köylerin sakinleri yaz-kış adada konaklamaktadır. Özellikle Kaleköy’de bulunan eski çamaşırhane görülmesi gereken en önemli noktalardan. Eskiden bir Rum köyü olan Kaleköy ise günümüzde Rum nüfusunun bulunmamasından dolayı koruma altına alınmamıştır. İşte bu köylerden görmeniz gereken en önemlileri;
Zeytinliköy
Burası neresi? Koruma altına alınan 4 köyden biri olan Zeytinli, ada merkezine 3 km mesafede bulunmaktadır ve biraz uzun olsa da yürüyerek gidilebilecek bir mesafede bulunmaktadır. Yerli nüfusu günümüzde az olan köyde zaman geçirebileceğiniz çeşitli mekanlar bulunmaktadır.
Burası aynı zamanda Ortodoks dünyasının ruhani lideri Bartholomeos’un 1940 senesinde doğduğu yer olmasından dolayı ayrı bir öneme sahiptir. Kendisi zaman zaman buraya uğramakta ve doğduğu evi ziyaret etmektedir. Evin önünde bir de kendisinin öğrencilik zamanlarını tasvir eden bir çocuk heykeli bulunmaktadır.
Neden gitmeliyim? Köyde aynı zamanda çeşitli restoranlar ve butik oteller de bulunmaktadır. Bu işletmeler çoğunlukla Rum köy halkı tarafından işletilmektedir. Köye gelenler için özellikle mis gibi dibek kahvesinin tadına bakmalarını öneriyoruz. Tarihi Agios Georgios Kilisesi ise köye gelenlerin mutlaka görmesi gereken yerlerden.
- Adres: 17762 Zeytinliköy, Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Bademli Köyü
Burası neresi? Yenibademli köyü kurulduktan sonra burası Eskibademli ya da Gliki olarak da anılmaya başlanmıştır. Adaya hakim bir tepede bulunan köy, adanın belki de en güzel manzaralarından birine ev sahipliği yapmaktadır. Semadirek Adası, Kaleköy gibi manzaralara sahip köy, bu özelliği ile “Adanın Balkonu” şeklinde de tanımlanmaktadır.
Köy meydanında köyün kahvehanesi ziyaretçilerin uğrak yerleri arasında bulunuyor. 2015 senesinde açılan bal çiftliği de ziyaretçiler için güzel bir durak olmayı başarmış. İstanbul‘dan gelen bazı ziyaretçiler tarafından restore edilerek hizmete açılan eski evler de ilgi görmektedir.
Neden gitmeliyim? Bademlerle çevrili bu muhteşem köy içinde de korunan bazı Rum evleri bulunuyor. Birkaç tane büyük otelin de bulunduğu köy, konaklamak için de iyi bir seçim olabilir. Köydeki eski ilkokul binası da otel olarak işletilmektedir. Köy, merkeze çok yakın bir konumda yer almaktadır ve 15 dakikalık kısa bir yürüyüşün ardından köye ulaşmak mümkün olmaktadır.
- Adres: Bademli Köyü, 17762 Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Dereköy
Burası neresi? Ada merkezinden 14 km uzaklıkta bulunduğu için buraya ulaşım konusunda bir araca ihtiyacınız olacak. Köy, adanın en batısında bulunuyor. Bulunduğu konum nedeniyle, diğer köylere nazaran hem kültürel hem de ekonomik açıdan çok daha ileri bir noktaya ulaşmış ve gelişmiştir. Bundan 60-70 yıl önce burası ülkemizin en büyük ve gelişmiş köylerinden biriydi.
Günümüzde yaklaşık 150 hanenin yaşadığı köyde Rum ve Türk halkı birlikte yaşamaktadır. Kış aylarında sakinliğin hüküm sürdüğü köyde, yaz mevsiminin gelmesiyle çok daha kalabalık bir nüfusa ulaşılmakta ve köy çok daha canlı bir hale bürünmektedir.
Neden gitmeliyim? Burası 16. yüzyılda adayı ziyaret eden Piri Reis tarafından da bahsedilen adanın önemli köylerinden biri olarak kabul edilmektedir. Rum evleri arasında gezintiye çıkmak ve köy meydanında zaman geçirmek, sizin 100 yıl öncesinin ada yaşamında yolculuk yapma imkanı sunacak. Köyde ya açık bir plana sahip olan çamaşırhane ise ziyaretçilerin ilgisini çeken noktalardandır.
Kaçırmayın! Kalyopi Köy Evi’ne uğrayıp mükellef bir kahve ile yorgunluğunuzu atmayı ihmal etmeyin.
- Adres: Dereköy, 17762 Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Kaleköy
Burası neresi? Köy daha önce “Kastro” ismiyle bilinmekteydi ve sonradan “Kaleköy” olarak anılmaya başlanmıştır. Günümüzde Kaleköy içinde Rumlar yaşamıyor ve köy halkı Türklerden oluşuyor. Ada içinde en fazla işletmenin bulunduğu köylerden biri Kaleköy ve bu nedenle buraya gelen ziyaretçi sayısı da hayli fazla oluyor.
Ada merkezine 4 km kadar bir mesafede yer alan köy, adanın gözde noktalarından biri. Ulaşım için ise yürüme biraz yorucu olabileceği için araç kullanmayı tercih etmenizi öneriyoruz. Kaleköy Limanı ise köye gelenlerin uğrayabileceği güzellikler arasında bulunuyor. Limana iniş için ise 1440 yılında Pelemede Gattilisuo tarafından karısı için yaptırılan, Kraliçe Valentina Yolu’nu kullanmak gerekiyor. Köyün en tepesinde bir de kale kalıntısı yer alıyor ama bu kalıntılardan çok fazla bir beklentiniz olmaması gerekiyor.
Neden gitmeliyim? Diğer köyler gibi burası da muhteşem manzarası için tercih ediliyor. Özellikle artık bir ritüel haline gelen gün batımını manzarasını seyretmek, Kaleköy’e gelmek için başlı başına bir gerekçe oluyor. Köyün uç noktasında bulunan sabun atölyesi ise köyde farklı bir ziyaret noktası arayanlar için bulunmaz fırsat.
- Adres: Kaleköy, Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
7. Yenibademli Höyük
Burası neresi? Adanın güney kısmında, Kaleköy’e 2 km mesafede yer alan Yenibademli Höyük de Gökçeada’da görülmesi gereken tarihi yerler arasında bulunmaktadır. Höyük 130×120 metre ebatlarındadır. Antik bölgedeki kazı çalışmaları 1996 senesinden bu yana aralıklarla devam etmektedir. Höyükteki yaşama dair izler ise MÖ 8 binli yıllara kadar uzanmaktadır.
Höyüğün geçmişte yaşamış olan önemli bir hükümdar tarafından yapılmış olabileceği düşünülmektedir ancak höyük içinde çeşitli zaman dilimlerine ait kalıntılara rastlanması, daha sonra farklı kişiler tarafından da yaşam alanı olarak kullanıldığını göstermektedir.
- Adres: 17760 Yenibademli, Gökçeada/Çanakkale
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: ücretsiz
- Yol tarifi al >
Diğer Tarihi Yerler
8. Peynir Kayalıkları
Burası neresi? Adeta bir heykel çalışmasını andıran Peynir Kayalıkları, Gökçeada’nın tarihi ve doğal güzellikleri arasında yer almaktadır. Kayalıklar, Kaşkaval Burnu olarak anılmaktadır ve görünümünden dolayı bu isimle anılmaktadır. Kaşkaval ismi de zaten bir tür peynir anlamına gelmektedir.
Yüzyıllar içinde oluşmuş bu tarihi kayalıkları görmek için Kaleköy Limanı’ndan ya da Kaleköy Limanı’ndan balıkçı tekneleriyle anlaşmanız gerekmektedir. Her iki limandan da yaklaşık 10-15 dakika içinde kayalıkların bulunduğu yere ulaşmak ve bu muhteşem güzelliğin keyfini çıkarmak mümkün olabilmektedir.
Peynir Kayalıkları Efsanesi; Geçmişte burada çok inatçı, yaşlı bir kadın yaşamaktaymış. Kadın oldukça zenginmiş ve birçok koyunu ve keçisi bulunmaktaymış. Bu kadın cennete girebilmek için yüzlerce kalıp peynir yapmış ve bunu kimseyle paylaşmamış. Tanrı, kadının bu davranışına çok sinirlenerek onun üzerine yıldırımlar savurmuş ve peynirleri taşa dönüştürmüş. İşte bu efsaneye dayanarak kayalıklara bu isim verilmiştir.
- Adres: Kaşkaval Burnu, Gökçeada
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz (Kayalıkların olduğu yere ulaşmak amacıyla tekne kiralamak için ücret ödemeniz gerekebilir)
- Yol tarifi al >
Gökçeada tarihi yerler listemizde eksik olduğunu düşündüğünüz yerler var ise bize yorum kısmından yazabilir ve yazımızı geliştirmemize katkıda bulunabilirsiniz.