Cilalı Taş Devri’ne dayanan geçmişi ile tarihin gizemini günümüze taşıyan Çorum, görülmesi gereken yerlerle dolu bir şehirdir. Çorum’un tarihi yerleri listemiz ile bu muhteşem yerleri tanımanızı sağlıyoruz…
Çorum tarihi hakkında; Hitit, Frigler, Kimmer, Medler, Pers, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişmendliler Beyliği, Moğol, Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti ve bu dönemlerden sonra Osmanlı egemenliği altına giren Çorum, geçmişin izlerini görmek için tercih edebileceğiniz en doğru gezi noktalarından.
İç Anadolu ve Orta Karadeniz bölgelerinin kesişiminde yer alan Çorum, bu özelliği ile uygarlıklar tarafından gözde bir yerleşim yeri olarak kabul görmüştür. Çorum ve çevresindeki en eski yerleşim izleri MÖ 6000’li yıllara yani Kalkolitik döneme uzanmaktadır. Dünyadaki en köklü medeniyetlerden olan Hititler de burada Anadolu’nun ilk merkezi devletini kurmuş ve Çorum’u devletin başkenti yapmıştır.
1071 senesinde Malazgirt zaferi ile Selçuklular tarafından ele geçirilen şehir, bu tarihten itibaren artık bir Türk yurdu olmuştur. Danişmentliler tarafından da yönetilen şehir, daha sonra Osmanlı hakimiyetine girmiştir.
Çorum adı nereden gelmiş? Rivayete göre zorlu savaşlardan sonra bölgeyi ele geçiren Melik Ahmet Danişment, rüyasında Bizanslıların kendilerini zehirlemek ve şehri yeniden ele geçirmek isteğini ve bölgede meydana gelecek şiddetli bir depremi rüyasında görür. Bunun üzerine askerleriyle birlikte kaleyi terk eder. Buna sevinen Bizanslılar kaleyi ele geçirdiklerini düşünerek savaş hazırlıklarına başlar. Bundan kısa bir süre sonra meydana gelen şiddetli deprem, şehri harabeye döndürür. Bizanslılara, bu olayların müsebbibi olmaları nedeniyle halk tarafından “Cürümlü” yakıştırması yapılır. Bu da daha sonra “Çorumlu” olarak devşirilerek şehrin adı “Çorum” olur.
Çorum’un en ünlüleri; Orta Karadeniz bölgesinin tarihi değerlerinden biri olan Çorum’un turistik yerleri, kentin geçmiş gizemini ve kendine has yönlerini ziyaretçilerine sunuyor. Alacahöyük, Büyük Güllücek, Boğazköy, Eskiyapar, Kuşsaray höyükleri, kentin tarihi geçmişini tüm çıplaklığıyla misafirlerine sunan noktalardır.
Çorum gezi tavsiyesi; Öncelikle Çorum’a gelmişken leblebicileri ziyaret edip eşinize dostunuza hediye etmek için leblebi almayı ihmal etmeyin. Açlığınızı gidermek için ise mutlaka kuzu tandırı denemelisiniz.
Müzekart; Müzekart ile Çorum’daki çeşitli noktaları ücret ödemeden ziyaret edebilirsiniz. Kart ücreti olan 60₺’yi çıkarmak için ise sadece Çorum’daki yerleri ziyaret etmeniz yeterli olmayacaktır. Bunun için gezi planınızı genişletmeniz gerekecek.
Mimari Yapılar
1. Çorum Saat Kulesi
Burası neresi? Şehir merkezinin sembol yapılarından olan Çorum Saat Kulesi, Beşiktaş Muhafızı Çorumlu Yedi-Sekiz Hasan tarafından 1894 senesinde yaptırılmıştır. Kulenin kubbesi kurşun ile örtülüdür ve tepede dört bir yanda saat yerler almaktadır. Kulenin şerefesine 81 basamaklı bir merdiven ile çıkılmaktadır. Kulenin yüksekliği 27,5 metre ve çapı 3,9 metredir.
- Adres: Çepni, Hamit Cami Sk. No:1, 19040 Çorum Merkez/Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Köprüler
2. Koyunbaba Köprüsü
Burası neresi? Kızılırmak Nehri üzerinde, Osmancık ilçesinde bulunan Koyunbaba Köprüsü’nün inşasına, II. Bayezid döneminde, 1484’de başlanmış ve 1489’da tamamlanmıştır. Adını Anadolu’nun meşhur velilerinden olan Koyun Baba’dan alan köprü, 250 metre uzunluğa ve 7,5 metre genişliğe sahiptir. Dikdörtgen sarı taşlardan yapılmıştır. Kitabesinde mimarı hakkında bilgiye ulaşılamayan köprü, sivri kemerli ve 19 gözlüdür. Köprünün yan kısmında gene taşlardan örülmüş yaklaşık 1 metre yüksekliğe sahip korkuluk bulunmaktadır.
- Adres: Gemici Mah., Osmancık Merkez, Osmancık, Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Hanlar
3. Veli Paşa Hanı
Burası neresi? Çepni Mahallesi, Sandıkçılar Sokak’ta bulunan Veli Paşa Hanı, Yozgat Beylerbeyi Veli Paşa tarafından yaptırılmıştır. Hana ait kitabe günümüze ulaşamamış da olsa, binanın 19. yüzyıl yapılarından olduğu mimarisinden anlaşılmaktadır. 35 han odasından oluşan Veli Paşa Hanı, geçmişte uzun yıllar otel olarak kullanılmış, fakat günümüzde market olarak kullanılıyor.
Han yaklaşık 1000 metrekarelik bir alanda bulunmaktadır. Genel olarak iki kattan oluşan hanın ön cephesi ise üç katlı bir planda inşa edilmiştir. Yapının inşasında ağırlıklı olarak ahşap malzeme kullanılmıştır. Çorum Belediyesi tarafından kiralanan yapının restorasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından belediye bünyesinde hizmet vermesi planlanmaktadır.
- Adres: Çepni Mahallesi, Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu (Şu anda restorasyon çalışması sürdürülüyor)
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Çeşmeler
4. Baltacı Mehmet Paşa Çeşmesi
Burası neresi? 1705 yılında Baltacı Mehmet Paşa’nın birinci sadrazamlığı döneminde yaptırdığı dört çeşmeden biri olan çeşme, günümüzde de varlığını hala devam ettiriyor. Çeşmenin batıya bakan ön yüzünde beyaz mermerden 3 sütun üzerine 18 mısralık bir kitabe yer alıyor.
- Adres: Ulu Cami Mah. Ulu Cami Sok., Osmancık Merkez, Osmancık, Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Hamamlar
5. Paşa Hamamı (Taceddin Hamamı)
Burası neresi? 1487 yılında Taceddin İbrahim Paşa Bin Hacı Bey tarafından yaptırılan, Kunduzhan Mahallesi-Çarşı içinde yer alan Paşa Hamamı, Osmanlı hamam mimarisine uygun olarak çifte hamam düzeninde yapılmıştır. Hamamın birbirine simetrik olan kadın ve erkek bölümleri günümüze de özgün biçimini koruyarak ulaşmıştır. Ayrıca soğukluk, sıcaklık ve halvet kısımlarından oluşan hamamın her bölümünün üstü kiremit kaplı kubbelerle örtülmüş ve duvarları kaba yontma ve moloz taşla örülmüştür. Yapıdaki restorasyon çalışmaları 2008 senesinde tamamlanmıştır.
- Adres: Kunduzhan, Çorum
- Yol tarifi al >
Camiler
6. Mecitözü Elvan Çelebi Cami ve Türbesi
Burası neresi? Mecitözü İlçesi, Elvan Çelebi Beldesi’nde yer alan Elvan Çelebi Cami ve Türbesi’nin 1555’de, üstü ahşap ve topraktan olan cami kısmı, Türk sanatında barok etkinin görülmesiyle 1750 yılından sonra büyük bir onarım görmüş ve günümüzdeki tavan kaplaması yapılmıştır.
Türbe, geniş bir bahçe içinde, bitişik üç unsurdan meydana gelmektedir; orta kubbesi, şadırvanı ve yan eyvanları ile tipik Türk mimarisi özelliklerini taşıyor. Günümüzde cami olarak kullanılan türbenin cami kısmındaki kitabeden 1282-1283,türbe üstündeki kitabeden ise 1307 tarihlerinde inşa edildiği görüşü ortaya çıkmaktadır. Yapıya ait Hündekari kapı kanatları günümüzde Çorum Müzesi içinde korunmaktadır.
Neden gitmeliyim? Elvan Çelebi Zaviyesi, Anadolu’daki Türkleşme sürecinde büyük görevler üstlenmiş ve bu konuda uzun bir süre hizmet vermiştir. Bu da burasını Çorum için çok önemli manevi noktalardan biri haline getirmektedir.
- Adres: Elvançelebi Köyü, Mecitözü, Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
7. Ulu Cami (Murad-ı Rabi Camii)
Burası neresi? Yapılış tarihine dair bilgiye ulaşılamayan Murad-ı Rabi Cami olarak da bilinen Ulu Cami, Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat’ın azatlı kölesi Hayrettin Hazır tarafından yapılmıştır. Araştırmalar sonucu caminin 13. yüzyılın sonu veya 14. yüzyılın başında inşa edildiği tahmin edilmektedir.
Caminin ilk kurucusu bilinmiyor fakat camiyi daha sonra tekrar yaptıran IV. Murat ikinci, 1786 ve 1793 depremlerinde hasar gören camiyi tamir ettiren Abdülfettah Bey ise üçüncü kurucu olmuştur. Ayrıca cami, Evliya Çelebi’nin Seyahatname eserinde de yer alıyor. Camiye II. Meşrutiyet’in ardından çeşitli eklemeler yapılmıştır. Bu eklemeler arasında en dikkat çeken noktalar caminin üst katı ve son cemaat yeridir. Blok taşlarla inşa edilmiş olan caminin bazı noktalarında Roma döneminden kalma taşlara da rastlanmaktadır.
Neden gitmeliyim? Çorum camileri içinde tarihi değeri ile öne çıkan Ulu Camii, muhteşem ahşap işçiliği ile de dikkat çekmektedir. Özellikle ahşaptan yapılmış olan minberi, ziyaretçilerin büyük ilgisini çekmektedir. Minberin kitabesinde 1306 senesinde yapıldığı yazmaktadır ve bu durum minberin daha önce başka bir yerde kullanıldığı ve sonrasında buraya getirildiği anlaşılmaktadır.
- Adres: Çöplü, 19040 Çorum Merkez/Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Kaleler
8. Çorum Kalesi
Burası neresi? Çorum merkezindeki Kale Mahallesi’nde bulunan Çorum Kalesi’nin, yapım tarihine ilişkin kesin bir bilgi bulunmuyor fakat kaleye ait yazılı belgeler MS 1577 tarihli ve Bizans dönemine ait olduğu çıkarımını yapmamıza olanak sağlıyor. İçinde bulunan 1 cami ve 42 konut ile günümüzde de varlığını koruyan kale; kesme, moloz ve Roma-Bizans devirlerine ait devşirme taşlardan yapılmıştır. Oldukça eski bir tarihe sahip kale hakkında Evliya Çelebi, kalenin Sultan Kılıç Arslan tarafından yapıldığı bilgisini veriyor.
Neden gitmeliyim? Yakın zamanda restorasyonu devam eden kale, şu anda bakımsız olsa da restorasyon sonrası, Çorum’un tarihi açısından ziyaret edilmesi gereken çok önemli yerlerden biri olacaktır.
- Adres: Kale, İbik 3. Sk. No:6, 19100 Çorum Merkez/Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu (İçeri girişe izin verilmiyor ancak çevresini görebilirsiniz)
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
9. Kandiber Kalesi
Burası neresi? Çorum-Osmancık’ta yer alan ve Osmancık Kalesi olarak da bilinen kalenin yapılış tarihi ve banisi bilinmese de Selçuklu döneminde yapıldığı tahmin ediliyor. Kale iki kapılı olması ve İpek Yolu üzerinde bulunmasından dolayı önemli bir yere sahip. Kale, 275 metrelik bir kaya üzerine inşa edilmiştir. Ayrıca kaleyi ziyaret ettiğinizde güneyindeki Roma Dönemi kaya mezarlarını da mutlaka gezmelisiniz.
Neden gitmeliyim? Kandiber Kalesi, sahip olduğu muhteşem Kızılırmak manzarası ile geziniz için güzel bir çay molası verebileceğiniz bir yer. Kale içinde bulunan çay bahçesinde oturabilir ve manzaranın tadını çıkarabilirsiniz.
- Adres: Çorum Cad., Osmancık Merkez, Osmancık, Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Antik Kentler, Tarihi Yürüyüş Alanları
10. Alacahöyük Müzesi ve Ören Yeri
Burası neresi? Şehrin 45 kilometre güneyinde bulunan ören yeri, Alacahöyük Köyü yerleşim alanının içerisinde yer alıyor. Antik bölgedeki kazılar 1935 senesinde başlamıştır ve kazılar neticesinde Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait çeşitli katmanlara rastlanmıştır. Sfenksli kapı ve kral mezarları ise bu antik bölgenin en önemli keşifleri arasında bulunmaktadır. Bölgedeki yerleşim izlerinin MÖ 5000’li yıllara kadar dayandığı düşünülmektedir.
Müzede yöreye ait halı ve kilimler, ahşap tarım aletleri, dokuma tezgahı, Osmanlı devrine ait delici, kesici ve ateşli silahlar gibi etnografik eserler yer alıyor. Ancak müzedeki en önemli parçalar Eski Tunç Çağı’na ait 13 kral mezar buluntusudur. Ayrıca Alacahöyük Tunç Çağı ve Hitit döneminin önemli bir dinsel tören ve sanat merkeziydi.
Neden gitmeliyim? Alacahöyük, Türk arkeoloji tarihi açısından çok önemli bir yere sahiptir. Burada gerçekleştirilen kazı çalışmaları, ülkemizin ilk ulusal kazılarından biri olması nedeniyle oldukça değerlidir.
Alacahöyük Müzesi: Alacahöyük Antik bölgesinin geçmişine tanıklık etmek için ziyaret edebileceğiniz Alacahöyük Müzesi, ören yeri ile ziyaret edilebilecek bir konumda bulunuyor. Müze, ilk olarak 1940 senesinde açılmış ve sonrasında 1982 senesinde ören yerinin içindeki binasında ziyaretçilerini kabul etmeye başlamıştır. Müze içinde 2011 yılında restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Müzedeki Zübeyir Koşar salonunda Alacahöyük’ün önemi anlatılırken, Remzi Oğuz Arık salonunda Eski Tunç Çağı ve Hitit, Mahmut Akok salonunda ise Hitit ve Frig dönemine ait eserler sergilenmektedir.
- Adres: 19600 Alacahöyük/Alaca/Çorum
- Ziyaret saatleri: Kış dönemi 08.00-17.00; Yaz dönemi 10.00-19.00
- Giriş ücreti: 10₺. Müzekart geçerli
- Yol tarifi al >
11. Hattuşaş Antik Kenti
Burası neresi? Alacahöyük Tarihi Milli Parkı sınırları içerisinde yer alan Hattuşaş Antik Kenti, Çorum’un en bilinen yerlerinden biridir. 1986 senesinden bu yana UNESCO Dünya Mirasları Listesi‘nde yer alan antik kent, Hititlerin başkenti ve ilk yazılı anlaşmanın yapıldığı yerdir. Buradaki yerleşim MÖ 2000’li yıllara kadar dayanmaktadır. Hititler, ele geçirdikleri bölgelerin tanrılarına da inandıkları için başkent Hattuşaş, “bin tanrılı şehir” olarak da anılmaktadır ve şehirde onlarda irili ufaklı mabed görmek şaşırtıcı bir durum değil.
1834 senesinde keşfedilen Hattuşaş’taki araştırmalar hala devam etmektedir. Bölgede gerçekleştirilen kazılarda o döneme dair pek çok detayı barındıran tabletler en büyük keşifler arasında bulunmaktadır. Antik kent, aslanlı kapı, kraliyet yolu gibi önemli noktaları ile ünlüdür. Bölgedeki bir diğer önemli keşif ise geçmişi MÖ 13. yüzyıla kadar uzanan Büyük Tapınak’tır. Gene şehrin önemli detaylarından biri olan Yazılıkaya Kaya Tapınağı da görülmesi gereken yerlerden biridir.
Neden gitmeliyim? Yılın her sezonu misafir ağırlayan antik kent, Çorum’un meşhur tarihi geçmişindeki gizemini incelemek adına en iyi yerlerden biridir. Sahip olduğu tarihsel geçmiş nedeniyle Hattuşa, ülkemizin olduğu kadar bütün dünyanın da ilgi duyduğu ve değer verdiği antik bölgeler arasında bulunmaktadır.
- Adres: Boğazkale Beldesi, Boğazkale Merkez, Boğazkale, Çorum
- Ziyaret saatleri: Yaz dönemi 08.00-19.00; Kış dönemi 08.00-17.00
- Giriş ücreti: 12₺. Müzekart geçerli.
- Yol tarifi al >
12. Laçin Kapılıkaya Anıtsal Mezarı
Burası neresi? Komutan İkezios’a ait olduğu düşünülen bu kaya mezarı hala tam olarak gizemi aydınlatılamayan eserlerden biridir. Hellenistik döneme ait bir kaya mezarıdır ve MÖ 2. yüzyıla tarihlendiği düşünülmektedir. Kapısında “İkezios” yazısı yazmaktadır. Kare planlı yapılmış odanın sağında ve solunda oyulmuş heykeller bulunmaktadır. Girişteki aşı boyasıyla yapılmış haç işareti de dikkat çekmektedir. Oldukça görkemli bir görünüşe sahip olan bu güzel tarihi mezarı, gezi listenize eklemenizi tavsiye ederiz.
- Adres: Fatih, Çorum Laçin Yolu, 19020 Laçin/Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
13. Kybele Kabartması
Burası neresi? Çorum’un ünlü Ortaköy ilçesinde bulunan Kybele Kabartması, Anadolu’nun Hellenistik Çağ dönemine ait en büyük Kybele Kabartması’dır. İncesu Köyü sınırlarında yer alan kabartmada Tanrıça Kybele bir taht üzerinde, sol elinde bir aslan yavrusuyla bir kaya bloğu üzerine tasvir edilmiştir. Bu önemli tarihi eser, sahip olduğu özellikleri ile “kültür varlığı” olarak da tescillenmiştir.
- Adres: İncesu Kanyonu, Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
14. İskilip Kaya Mezarları
Burası neresi? Çorum’da Roma dönemine ait mezarlardan biri olan İskilip kaya mezarları, İskilip ilçe merkezinde 100 metre yükseklikteki bir tepe üzerinde yer almaktadır. Mezarlar MÖ 7. yüzyıla dayanmaktadır. İki sütunlu dikdörtgen girişi, kaya oyması aslan iki aslan figürü dönemin mezarın dönemin ünlü şahsiyetlerine ev sahipliği yaptığını düşündürmektedir. Mezar odası içerisinde ise iki adet ölü sekisine rastlanmıştır. Tüyler ürperten etkileyiciliğe sahip kaya mezarını ziyaret etmenizi tavsiye ederiz.
- Adres: Kaleboğazı, Hamam Sk., 19400 İskilip/Çorum
- Ziyaret saatleri: Gün boyu
- Giriş ücreti: Ücretsiz
- Yol tarifi al >
Müzeler
15. Çorum Müzesi
Burası neresi? Şehir merkezinde ziyaret edebileceğiniz Çorum Müzesi içinde arkeoloji ve etnografya bölümleri yer almaktadır. İlk olarak 1968 senesinde hizmete açılan müze, 2000 yılında yeni binasına taşınarak 2003 senesinde ziyaretçilerini ağırlamaya başlamıştır.
Müze içinde başta Alacahöyük olmak üzere civardaki kazılardan elde edilen Kalkolitik Çağ’dan başlayarak kronolojik bir şekilde sıralanmış eserler sergilenmektedir. Özellikle Hattuşaş bölgesindeki çıkarılan Hitit dönemine ait kalıntılar arasında bulunan vazolar oldukça ilgi çekmektedir. Bu bölüm ziyaretçiler için interaktif gösterilerle de desteklenmektedir. Gene Hitit dönemine ait UNESCO’nun Dünya Belleği” listesine dahil edilmiş olan çivi yazısı ile yazılmış tabletler de görülmeye değer eserler arasında bulunuyor.
Etnografya bölümünde ise çoğunlukla Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait Türk sanatlarına dair eserler sergilenmektedir. Bunun yanı sıra bakırcılık, leblebicilik ve kahvehane kültürüyle ilgili dükkan canlandırmaları da gene ilgi çeken yerler arasındadır.
Dilerseniz müzeyi sanal müze olarak ziyaret edebilir ve yerinde görmeden önce fikir sahibi olma fırsatını yakalayabilirsiniz.
Neden gitmeliyim? Eğer Çorum tarihi hakkında kronolojik bir inceleme yapmak istiyorsanız Çorum Müzesi’ni mutlaka listenize eklemeniz gerektiğini düşünüyoruz.
- Adres: Gülabibey, Cengiz Topel Cd. No:153, 19100 Merkez/Çorum
- Telefon: 0364 2131568
- Ziyaret saatleri: Kış dönemi 08.00-17.00; Yaz dönemi 10.00-17.00 (Hafta sonları kapalı)
- Giriş ücreti: 12₺. Müzekart geçerli
- Yol tarifi al >
Çorum’un tarihi yerleri listemize ek tavsiye gezi noktalarını aşağıda yer alan yorumlar butonundan bizlere iletebilir, yazımızı geliştirmemizde yardımcı olabilirsiniz.