Foça'nın Tarihi Yerleri | 12 Tarihi Nokta

Pek çok Ege kasabası gibi Foça da buraya gelenlere huzuru vadediyor. Hal böyle olunca ilk çağlardan itibaren medeniyetlerin Foça’yı yerleşim yeri olarak kabul etmesine şaşmamak lazım. Foça’nın tarihi yerleri de geçmişte burada yaşamış pek çok uygarlığa dair ipuçları bulmaya yardımcı oluyor…

Foça tarihi hakkında; Foça’nın olduğu yerde kurulan “Phokaia” şehrinin ilk sakinlerinin Yunanistan’dan gelen Phokis göçmenlerinin olduğu bilinmektedir. Bu göçmenlerin MÖ 9. yüzyılda Dor istilasından kaçarak buraya yerleştiği tahmin edilmektedir. Bir düşünceye göre şehrin isminin bu göçmenlerden geldiği, diğer bir düşünceye göre foklar bölgedeki sahillerin muhteşem bir sığınak olduğundan bu ismin konduğu düşünülmektedir.

Şehrin sahip olduğu iki önemli liman, Foça’nın antik dönemin en önemli ve zengin liman kentlerinden biri olmasına olanak tanımıştır ve İonya’da söz sahibi bir şehir haline gelmiştir.

MÖ 500’lü yıllarda Persler’in saldırısına uğrayan şehir, daha sonra eski gösterişli günlerine ulaşamamıştır. Şehrin en parlak dönemleri ise MÖ 750 senesinden Pers istilasına kadar olan dönem olarak kabul edilmektedir. MÖ 1250 senesinde bölge, Bizanslılar tarafından Cenevizlilere verilmiş ve bu sayede bölgede ekonomik anlamda bir canlılık yaşanmaya başlamıştır. Sonrasında bölgede hakimiyet kuran Osmanlılar ise buranın yeniden önemli bir liman şeridi olmasını sağlamıştır.

Foça’nın en ünlüleri; Foça’daki tarihi yerleri arasında Pers Mezar Anıtı, Foça Antik Tiyatro ve Beş Kapılar Kalesi özellikle görülmesi gereken noktalardır. Tabi bütün tarihi yerler için listemizi sonuna kadar okumanız faydalı olacaktır.

Foça gezi tavsiyesi; Foça’ya gelmişken Foça’nın muhteşem plajlarında denizin ve güneşin tadını çıkarmadan tatilinizi asla sonlandırmayın. Foça’nın restoranlarına uğrayarak, deniz ürünleri ağırlıklı Foça’nın yöresel lezzetleri ile kendinize ziyafet çekmeyi de ihmal etmeyin. Değirmenlerin olduğu tepeden gün batımını izlemeyi, tekne turu yapmayı, Yeryüzü Pazarı’nda alışveriş yapmayı, Eski Foça sokaklarını arşınlamayı, Kozbeyli Köyü’nü ziyaret etmeyi de “Foça’da yapılacaklar” listenize eklemeyi unutmayın.

Müzekart; Foça’nın tarihi yerleri için Müzekart edinmenize gerek yok ancak İzmir gezilecek yerler listesindeki yerleri de Foça’nın ardından görmeyi planladığınızı düşünerek 60₺ ücreti karşılığında Müzekart satın almak sizin için çok isabetli bir karar olacaktır.

Antik Kentler ve Tapınaklar

1. Kybele Açık Hava Tapınağı

Burası neresi? Denizciler tarafından ibadet etmek için kullanıldığı tahmin edilen tapınağın MÖ 500’lü yıllarda yapıldığı tahmin edilmektedir. Tapınakta daha önceleri Anadolu tanrıçası olarak kabul edilen Kybele’nin heykellerinin ve kabartmalarının bulunduğu ancak bunların zamanla tahrip olduğu düşünülmektedir. Tapınakta aynı zamanda deniz fenerlerinin konması için özel yerlerin olduğu da göze çarpmaktadır. Alanda aynı zamanda kayalıklara oyulmuş olan bir de adak havuzu bulunmaktadır. Tapınağa ait surlar yapılırken harçsız duvar tekniği kullanılmıştır.

Neden gitmeliyim? Eğer çok devasa ve etkileyici bir tapınak bekliyorsanız Kybele Açık Hava Tapınağı sizin için uygun ziyaret noktası olmayacaktır. Burası bir açık hava tapınağı ve günümüze ne yazık ki heykel ve kabartmalar ulaşamadı. Burayı ziyaret etmek isteyenler, mitolojiye ve tarihe meraklı ise bu noktayı görmekten büyük keyif alacaktır; aksi takdirde hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz.

Adres: Atatürk, Aşıklar Cd. No:11, 35680 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

2. Phokaia Antik Kenti

Burası neresi? Eski Foça’nın en önemli tarihi yerlerinden biri olarak gösterilen Phokaia Antik Kenti, Ege kıyılarında yer alan dünyaca ünlü bir İonia Kenti’dir. Dönemin deniz ticaretinde baskın rol oynayan İon kentlerinden Phokaia, Mısır‘daki Naukratis’le ticaret yapabilen sayılı kentler arasına girmiştir. Bölgede ilk yerleşimi gerçekleştirenlerin ise Yunanistan‘ın Phokis bölgesinden gelen yerlilerin olduğu tahmin edilmektedir. İsminin de bu yerli halktan geldiği düşünülmektedir.

Kentin ismiyle ilgili bir diğer düşünce ise kent limanının geçmişten günümüze fok balıkları için önemli bir yuva görevi görmesidir. MÖ 500-494 yılları arasında Perslerin saldırısına uğrayan şehir, büyük bir yıkıma uğradığından bir daha eski gösterişli günlerine dönememiştir.

Günümüzde antik kent içerisinde Athena Tapınağı kalıntıları, Şeytan Hamamı kalıntıları ve Pers mimarisinin etkilerini göreceğiniz Taşkule isimli kaya mezarını görebilirsiniz. Varlığı MÖ 4. yüzyıla dayanan antik kentin önemli özelliklerinden biri de Antik Çağ’ın önemli alaşımlarından biri olan altın gümüş karışımı sikkelerinin olmasıdır. Phokaia Antik Kenti 15. yüzyıldan sonra Osmanlı Devleti hakimiyetine geçmiştir.

Neden gitmeliyim? İlçenin tamamıyla 1993 senesinden bu yana önemli bir kültür varlığı olarak koruma altına alınması ve yoğun kazı çalışmalarının gerçekleştiriliyor olması, Foça Antik Kenti’nin ne denli önemli ve büyük olduğunu bizlere göstermektedir. Bu araştırmalar şehrin MÖ 6. yüzyılda dünyanın en büyük kentlerinden biri olduğunu göstermektedir. İşte bu yüzden Foça’ya gidin ve bu muhteşem bölgenin geçmişinde keyifli bir yolculuğa çıkın istiyoruz.

Foça Antik Kenti içinde mutlaka görmeniz gereken en önemli tarihi eserler ise şunlar;

2.1 Şeytan Hamamı

Burası neresi? Yapılan araştırmalar neticesinde MÖ 4. yüzyılda yapıldığı tespit edilen Şeytan Hamamı, isminin aksine bir hamam değil bir kaya mezardır. Kazı çalışmalarında elde edilen seramikler üzerinde yapılan incelemeler sonucunda yapının en az 2400 senelik olduğu düşünülmektedir.

Yapı, merkeze 2 km’lik bir mesafede yer almaktadır ve çok önemli bir tarihi buluntu olmasına karşın hak ettiği ilgiyi şimdiye kadar ne yazık ki görememiştir. İki ayrı mezar odasından oluşan yapının her odasında iki mezar bulunmaktadır. Mezarların antik çağda devrin önemli ve zengin insanları için yapıldığı tahmin edilmektedir.

Adres: Çam Tepesi, Foça Merkez, Foça, İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

2.2 Pers Mezar Anıtı

Burası neresi? MÖ 4. yüzyılda Foça’da egemenlik kuran Perslerin bölgede inşa ettiği anıt mezar, restore edilerek bugünkü görünümüne kavuşmuştur. Görünümü ve yapıldığı malzeme nedeniyle “Taş Kule” ya da “Taş Ev” olarak da isimlendirilmektedir. Anıt mezar, Lkyia mimari özelliklerine göre inşa edilmiştir.

Kayaların yontulmasıyla yapılan Pers Mezar Anıtı, 2001 yılından bu yana bölgenin en çok ziyaret edilen tarihi noktalarından biri olmuştur. Yapıda bulunan sahte kapı, yaşamla ölüm arasında simgesel bir geçiş anlamına gelmektedir.

Neden gitmeliyim? İonia’da bulunan Perslere ait tek eser olması, bu anıt mezarı çok daha önemli kılan detaylardan biridir. Anıt mezar, mimari açıdan da görülmesi ve incelenmesi gereken eserler arasında bulunmaktadır.

Adres: Yenibağarası, 35680 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

3. Foça Antik Tiyatro

Burası neresi? Anadolu’nun en eski tiyatrosu olması sebebiyle önem arz eden Foça Antik Tiyatro, MÖ 340-330 yıllarında yapılmış bölgenin en önemli tarihi eserlerinden biri. Foça’daki tarihi yerler arasında bulunan ve yakın dönemde yapılan iki tip kazıda ortaya çıkartılan kalıntılar içerisinde, 4.5 metre yüksekliğindeki Analemna Duvarı ve 4 ayrı basamak iyi korunmuş bir halde ortaya çıkarılmıştır.

Tiyatro, bölgede sıklıkla rastlanan Foça taşı adı verilen çok da dayanıklı olmayan bir taş türünden yapılmıştır. Antik tiyatronun olduğu bölge, MÖ 1. yüzyılda seramik eşyalar için bir çöplük ve sonrasında bir mezarlık olarak da kullanılmıştır.

Neden gitmeliyim? Kent merkezinde bulunan Foça Antik Tiyatrosu, bu antik bölgenin görülmesi gereken en özel tarihi eserleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle kente gelenler için burayı görmek gezi planına mutlaka eklenmesi gereken etkinlikler arasında bulunmaktadır.

Adres: Fevzipaşa, Mersinaki Cd. No:54, 35680 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

4. Foça Athena Tapınağı

Burası neresi? Bölgenin en önemli antik kenti Phokaia’nın güzide noktası olan Athena Tapınağı, deniz kıyısında kuzeydoğusunda kayalık yükselti üzerinde yer alıyordu. Ahşap bir taban üzerine İon tarzıyla inşa edilmiştir. Tapınağın MÖ 6. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir ancak kısa bir süre sonra bölge Persler tarafından istila edilince MÖ 546 senesinde büyük zarar görmüştür. Roma dönemine kadar ayakta kalmayı başaran tapınak, MS 2. yüzyılda meydana gelen depreme yenik düşmüştür.

Neden gitmeliyim? Tanrıça Athena’ya ait tapınaktan günümüze, 2005 yılında yapılan kazılar sonucu griffon ve at protom heykelleri ortaya çıkartıldı. Bu tapınağın önemini ortaya koyan konulardan bir diğeri de Phokaia Antik Kenti’nin sembollerinin ilk kez görülmesidir. Tapınak, aynı zamanda İonlara ait en eski tapınak olma özelliğine de sahiptir.

Adres: Foça sahil şeridi, Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

Kaleler

5. Sur ve Beş Kapılar Kalesi

Burası neresi? 11. ve 12. yüzyılda bölgenin düşmanlara karşı savunulması amacıyla yapıldığı düşünülen Sur ve Beş Kapılar Kalesi günümüze kadar çeşitli onarımlardan geçmiştir. Büyük tarihçi Herodot, bu kaleden bahsettiği için burası “Herodot Duvarı” olarak da isimlendirilmiştir. En önemli onarım ise 1455 senesinde Foça’nın Osmanlı hakimiyetine geçtiği sırada gerçekleşmiştir. Bu onarımda kaleye 9 adet kule eklenerek, tam bir savunma hattı oluşturulmuştur.

Geçmişte kentin surları 8 km kadar uzanmaktaymış ve en önemli noktası da bu kaleymiş. 1994 yılında restorasyonu tamamlanan yapı günümüzde ziyaretçilerin yoğun ilgisiyle karşılaşmaktadır. Osmanlı döneminde kayıkhane olarak kullanılan bölge daha sonra açık hava tiyatrosu olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Adres: Atatürk, Aşıklar Cd. No:11, 35680 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

Mimari Yapılar

6. Foça Su Kemerleri

Burası neresi? Tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapan Foça, günümüze kadar ulaşan pek çok sağlam tarihi kalıntısıyla dikkat çekmektedir. Kemerlerin Tedesio Zaccaria tarafından inşa edildiği düşünülmektedir. Foça Su Kemerleri, Eski Foça’da yer alan 20. yüzyılın başlarına kadar kullanımına devam edilmiş bir tarihi eserdir. Kemerler, geçmişte Foça’nın su ihtiyacının karşılanması adına çok büyük bir görev üstlenmiştir.

Orta Çağ’da yapıldığı tahmin edilen su kemerinin kesme taş ve moloz taştan yapıldığı bilinmektedir. Oldukça uzun bir yapı olan su kemerlerinin 500 metre uzunluğa sahip olduğu, 180 tane olduğu ve günümüze de bu kemerlerden 30 tanesinin sağlam bir şekilde ulaşabildiği görülmektedir.

Adres: Foça’nın çeşitli noktalarında kemerlere rastlamak mümkün.
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

7. Foça Taş Evleri

Burası neresi? Foça gibi Akdeniz ve Ege’nin sakin sayfiye yerlerinde en çok keyif alınan şeyler arasında elbette ki parke taşlarla döşenmiş dar sokaklarda dolaşmak ve minik dükkanlardan hediyelik eşya bakmak geliyor. Tabi bunu yaparken sağlı sollu yan yana dizilmiş eski Foça evleri ise adeta birer manken gibi yanlarından geçenlere gülümseyerek poz veriyor. Size de bu tarihi taş evlerin birbirinden harika fotoğraflarını çekmek kalıyor.

Adres: Foça’nın birçok noktası 🙂
Ziyaret noktası: Gün boyu bu güzel evlerin güzelliğine bakıp aşık olabilirsiniz.
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

8. Foça Yel Değirmenleri

Burası neresi? Tarihi Yel Değirmenlerinin 18. veya 19. yüzyılda bölgede yaşamış olan Rumlar ve Türkler tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Toplamda 3 adet yel değirmeni bulunmaktadır ve İzmir yönünden Foça’ya girişte, Değirmenli Tepe’de bulunmaktadır.

Bu üç yel değirmeninden ise bir tanesi özelliklerini koruyarak günümüze ulaşabilmiştir. Yakın zamana kadar bölgede 20 civarında yel değirmeninin olduğu bilinmektedir. Geriye kalan yel değirmenleri yakın bir geçmişte tadilattan geçirilmiştir. Gelecekte geçmiş dönemdeki un öğütme teknikleriyle değirmende un öğütülmesi de planlanmaktadır.

Neden gitmeliyim? Foça’nın hakim bir tepesinde bulunması nedeniyle Foça Yel Değirmenlerinin bulunduğu konum, ziyaretçilerin keyifli manzaraları izlemesine olanak tanımaktadır. Aynı zamanda fotoğraf çekimi için de değirmenlerin olduğu nokta çok ideal ve özellikle gün batımında bu noktayı ziyaret etmenizi öneriyoruz.

Adres: Fevzipaşa, Mersinaki Cd. 54 A, 35680 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

Camiler ve Mezarlar

9. Fatih Camii

Burası neresi? Foça’da Türklerin yaşadığı döneme dair nadir tarihi yapılardan biri olan Fatih Camii, 1531 yılında Mustafa Ağa isimli bir kişi tarafından yaptırılmıştır. Caminin kapısında yer alan kitabeye göre sonradan Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle yeniden inşa edilmiş ve günümüzün ibadet merkezlerinden biri haline getirilmiştir. Camiye ait iki farklı kitabe bulunmaktadır. Dikdörtgen bir planla inşa edilmiştir. Yığma duvarlarla örülen caminin çatısı ise ahşaptan yapılmıştır. Minaresi ise kesme taş kaideli bir şekilde inşa edilmiştir.

Neden gitmeliyim? Fatih Camii, bölgenin en önemli ibadet merkezlerinden biri olmasının yanı sıra Osmanlıdan günümüzde kalan Foça’daki en eski tarihi eser olma özelliğini taşımaktadır.

Adres: Atatürk, 1111 Sk., No: 11, Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

10. Kayalar Camii

Burası neresi? Fatih Camii’nin 200 metre ilerisinde yer alan Kayalar Camii’nin ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemekle birlikte, 15. yüzyılın ikinci yarısında inşasına başlandığı tahmin edilmektedir. 19. yüzyılda çeşitli restorasyon çalışmalarından geçen caminin yapısı, dikdörtgen bir taban üzerine oturtulurken, inşasında Antik dönem ve Roma Dönemi kalıntıları dışında moloz taş kullanıldığı bilinmektedir. Caminin tavanı ise düz bir formda ahşaptan yapılmış ve çatısı kiremitle örtülmüştür.

Neden gitmeliyim? Foça’da namaz kılmak için gidebileceğiniz, manevi atmosferi en yüksek olan camilerin başında Kayalar Camii gelmektedir. Bu nedenle hem 500 yıldır zamana meydan okuyan bir yapıyı görmek hem de ibadet etmek için bu camiyi ziyaret edebilirsiniz.

Adres: Atatürk, 35687 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

11. Osmanlı Mezarlığı

Burası neresi? Üzerinde yer alan pek çok bitki motifi ile dikkat çeken Osmanlı Mezarlığı, 16. ve 19. yüzyılda mezarlık olarak kullanılmış, Osmanlı döneminden kalma tarihi noktalardan biridir. Toplamda 30 dönümlük bir alanda yer almaktadır. Mimarisini farklı kılan özellikleri arasında nar, hurma, selvi ağacı ve gül gibi pek çok bitkisel motifin yer almasıdır. Bu sembollerden en çok Hz. Muhammed (SAV)’in sembolü gül, güzelliğin sembolü lale en çok kullanılan sembollerin başında gelmektedir. Özellikle kadın mezar taşlarının oldukça süslü ve ilgi çekici yapılmıştır.

Adres: Atatürk, 9. Sk. No:17, 35680 Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Gün boyu
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

Müzeler

12. Foça Denizcilik Müzesi

Burası neresi? Foça Denizciliği Tanıma, Sevdirme ve Yaygınlaştırma Merkezi olarak bilinen müze, özellikle genç ve çocukların denizcilik hakkında bilgilenmesi, denizciliği sevmesi ve denizciliğe merak salması amacıyla 2007 yılında ziyarete açılmıştır.

Müzede Denizcilik ve Kıbrıs isminde iki farklı bölüm bulunmaktadır. Denizcilik bölümünde ziyaretçiler Atatürk ve Denizcilik, Foça Deniz Tarihi ve Deniz Yaşamı olmak üzere üç farklı bölümde önemli bilgiler edinme fırsatını yakalamaktadır. Kıbrıs bölümünde ise Kıbrıs çıkarmasıyla ilgili çok önemli bilgiler edinme fırsatına sahip olmaktadır.

Neden gitmeliyim? Müze, özellikle çocuğu olan ziyaretçiler için oldukça bilgilendirici ve keyif verici duraklar arasında bulunmaktadır. Bu nedenle siz de Denizcilik Müzesi’ni Foça gezi listenize dahil ederek, daha dolu bir Foça ziyareti gerçekleştirebilirsiniz.

Adres: Atatürk, Foça/İzmir
Ziyaret saatleri: Foça Belediyesi‘nden bilgi almanızı öneriyoruz.
Giriş ücreti: Ücretsiz
Yol tarifi al >

Foça’nın tarihi yerleri listemize ek tavsiye tarihi noktaları aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizlere iletebilirsiniz.