Doğuda Ağrı ve Bitlis, kuzeyde Erzurum, batıda Bingöl, güneyde Diyarbakır ile çevrili olan Muş, 8196 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye yüzölçümünün yaklaşık olarak yüzde 1’ini oluşturuyor. Merkez, Bulanık, Malazgirt, Varto, Korkut ve Hasköy olmak üzere 6 ilçeye sahip Muş’ta 2018 sayımına göre 407.992 kişi yaşıyor.
Bilinen en yaygın rivayete göre ilin adı, Muşki kavminin günümüzdeki Muş yerleşkesinin güneyinde barınmalarından geliyor. Muşikilerin Kızıl Ziyaret tepesinde bir kale inşa ettikleri ve bu kalenin ilerleyen dönemlerde Kanuni Sultan Süleyman emri ile yıkıldığı söyleniyor. Doğu Anadolu bölgesinde ilk yerleşim yerlerinin M.Ö. 2 binli yıllarda kurulmasına karşın tarih sahnesine M.Ö 13. yüzyılda Urartular ile başlayan Muş yerleşkesinde; Medler, Persler, Sasaniler, Bizanslar, Emeviler ve Abbasiler hâkimiyet kuruyor. Malazgirt Meydan Muharebesi’nin zaferle sonuçlanmasının ardından Selçukluların egemenliğine geçen Muş, daha sonra Osmanlı topraklarına katılıyor.
Rus ve Ermeni nüfusunun yoğun olduğu bölge, 1916-1917 yıllarında Ermeni tehcirine tanık oluyor. Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği 1920’de Hallo Ayaklanmasının gerçekleşmesinin ardından 1924’te il merkezi olan Muş, Şeyh Said Ayaklanması yaşanmasının ardından bir süreliğine Bitlis’e bağlansa da, 1929’da yeniden il merkezi ilan ediliyor.
1250 metrenin üstünde seyreden rakıma sahip olan Muş’un yüzde 35’i dağlardan, yüzde 38’i platolardan, yüzde 27,2’si ovalardan oluşuyor. Bulanık, Muş, Liz ve Malazgirt ilin en önemli ovaları; Murat ve Karasu en önemli akarsuları; diğer adı Bulanık olan Haçlı ve Hamurpet ile Kaz ise bilinen en önemli göller arasında gösteriliyor.
Şehir merkezinde bulunan tarihi yapılar, sizi zaman yolculuğuna çıkarıyor. Selçuklu dönemi yapılarından Yıldızlı Han, Aslanlı Han ve Alaeddin Bey Çeşmesi bunlardan bazıları. Gayrimüslim nüfusun fazla olduğu dönemlerden kalan Dere Kilisesi ile 360 odadan oluşan Surp Karabet Manastırı, kültür gezisi yapmak isteyenlerin mutlaka gitmesi gereken yerler arasında yer alıyor. Muş-Varto yolunda bulunan 12 gözlü Murat Köprüsü ve Mercimek Kalesi Höyüğü görülmesi gereken diğer yerlerden.
Muş gece hayatının çok hareketli olmamakla birlikte, az sayıdaki bar ve gece kulübü ile kafelerde geçiyor. Şehrin âdeta tanıtım yüzü haline gelen Muş laleleri, her yılın mayıs ayında düzenlenen Muş Lale Festivali ile şehrin markalaşmasına katkı sağlıyor. Her yıl şubat ayının 3. haftasında yapılan Kar Festivali, mayıs ayında düzenlenen Bahar Şenlikleri, temmuz ayında gerçekleşen Varto Dağ Şenlikleri ile her yıl ağustos ayında yapılan 1071 Malazgirt Zaferi Kutlamaları şehrin öne çıkan etkinlikleri arasında gösteriliyor.
Muş; İstanbul’dan yaklaşık bin 320 km, Ankara’dan yaklaşık bin km uzaklıkta yer alıyor. Şehir içi ulaşımda en fazla tercih edilen ulaşım aracı şehir merkezine 18 kilometre mesafedeki Muş Havalimanı. Buradan otobüs ve taksi ile merkeze gidebilirsiniz. Demiryolu, kullanmak isteyenler her salı ve pazar günü Ankara-Tatvan güzergâhından kalkan Van Gölü Ekspresi kullanarak da Muş’a ulaşabilir.